آموزش راهنمای کوهستان
کوهنوردی چیست
کوهنوردی به معنی پیمودن و طی کردن مسیرهای تخصصی و فنی در کوهستان و درگیر و مواجه شدن با مسیرهای سنگی و یخی با استفاده و کمک ابزار های فنی و خاص این حوزه است. علاوه بر این، کوهنوردی یک تفریح یا شغل نیز محسوب می شود. گاهی اوقات کوهنوردی با کوه پیمایی اشتباه گرفته می شود در حالی که کوه پیمایی به معنی راهپیمایی در کوه است.
همچنین، کوهنوردی یک رشته تخصصی است و از جمله حوزه های شاخص و مهم آن میتوان به صعود های بالا، فعالیت های هیمالی نوردی و کوهنوردی حرفه ای اشاره کرد. این رشته، دارای فدراسیونی است که از کمیته های مختلفی تشکیل شده که در زمینه های مختلف و ورزش های متنوعی مانند دوچرخه سواری کوهستان، کوهپیمایی، سنگنوردی طبیعی ، سنگنوردی داخل سالن و ورزش های هوایی فعالیت دارد.
تاریخچه کوهنوردی در ایران
طبق تاریخ سنتی ایران، آرش کمان گیر جز اولین افرادی بود که از قله دماوند بالا رفته و از آنجا با پرتاب تیر، مرز ایران و توران را مشخص کرد. علاوه براین، نخستین کوهنوردی که در تاریخ ایران ثبت شده مربوط به سرداران ایرانی "آرتاخه" و "بوبراندا" بوده که در زمان خشایارشاه ، جهت نقشه برداری برای ساخت کانال بر بالای کوه "آتوس" رفتند و بعدا از این کانال، برای گذر نیروی دریایی ایران استفاده شد.
بررسی تاریخچه کوهنوردی در ایران نشان میدهد که ایرانیان دوران سلجوقی و اسماعیلی نیز به کوهنوردی پیشرفته علاقمند بوده و سند و شاهد آن هم، کتاب "خداوند الموت " است که آداب کوهنوردی در آن شرح داده شده است.
سرفصل هایی که قصد داریم در این مقاله به تفضیل توضیح دهیم شامل تاریخچه کوهنوردی در ایران، آموزش کوهنوردی، ابزار ضروری کوهنوردی و اصول تور لیدری کوهنوردی است.
اصول تور لیدری کوهنوردی
کوهنوردی، یکی از فعالیت های پرطرفدار و پرنشاط است که جذابیت ها و ویژگی هایی مانند تامین و تثبیت سلامت ورزشکاران، ارتباط مستقیم با طبیعت و لذت کشف رازهای جدید و ماجراجویی را برای علاقمندان به همراه دارد. در این میان، فردی که به اصول تور لیدری کوهنوردی تسلط داشته و بتواند تجربیات کوهنوری خود را به دیگران منتقل کند، این سفر را لذت بخش تر کند.
غالبا، اصول تور لیدری کوهنوری، در سه بخش قابل توضیح است که عبارتند از :
حرکت در سرازیری
اولین مرحله برای آمادگی حرکت در سرازیری، پوشیدن جوراب های ضخیم و محکم بستن بند های کفش است.
قدم هایی که در سرازیری برداشته می شود نباید سریعتر از سرعت سربالایی باشد بلکه قدم ها باید متعادل بوده و پاها در کنار یکدیگر حرکت کنند.
تنفس صحیح در کوه
تنفس در کوه باید عمیق و به روش صحیح انجام شود. در تنفس صحیح، حجم شش ها در ناحیه تحتانی افزایش یافته و در نتیجه، حجم شکم هم افزایش پیدا می کند. بنابراین نباید کمر را محکم با کمر بند ببندید بلکه، کمربند باید در پایین ترین حد ممکن باشد. در این حالت، هوای دم به راحتی به بخش تحتانی ریه وارد و انباشته می شود. سپس، بازدم باید با کمی مکث انجام شده تا پرده دیافراگم به بخش تحتانی شش فشار آورده و کاملا تخلیه شود.
- تنفس باید از طریق بینی باشد
- در شیب های تند، با هر گام عمل دم و با گام دیگر عمل بازدم را انجام دهید
گام برداری در صعود کوه
- هنگام حرکت در کوه، پاها باید به اندازه عرض شانه باز شده و بدن در حالت عمود بر سطح افق قرار گیرد
- ابتدا باید پنجه و سپس پاشنه و تمامی کف پا روی روی زمین قرار گیرد
- درشیب های بیشتر از 20 درجه، باید به صورت زیگزاک صعود کرد
- میزان انرژی باید به صورت صحیح تقسیم شود
آموزش راهنمای کوهستان
دوره آموزش راهنمای کوهستان که تحت نظارت سازمان گردشگری ایران برگزار می شود ، دارای سه بخش و دوره جداگاه است که بعد از پشت سر گذاشتن آنها و کسب تجارب عملی ، به شرکت کنندگان ، مدرک معتبر پایان دوره اعطا می شود. این دوره ها شامل:
دوره آشنایی با طبیعت
این دوره، در مورد طبیعت و حیات وحش ایران بوده و حدود 5 ماه به طول می انجامد. این دوره شامل دروسی مانند آشنایی با پرندگان ایران، زمین شناسی، آشنایی با گیاهان ایران، آشنایی با اکوتوریسم ، آشنایی با پستانداران ایران و مناطق حفاظت شده ، آشنایی با اقوام و عشایر ایران و آشنایی با ژئوتوریسم است.
کوهنوردی عمومی
این دوره شما فعالیت هایی مانند کارآموزی کوهپیمایی مقدماتی ، نقشه خوانی و کار با قطب نما و جی پی اس، هواشناسی کوهستان ، پزشکی مقدماتی کوهستان، بهمن شناسی و شناسایی غار برفی است.
کوهنوردی پیشرفته
این دوره مواردی مانند کارآموزی پیشرفته سنگ، کارآموزی پیشرفته برف و مبانی جستجو در کوهستان را در بر می گیرد.
در راستای آموزش کوهنوردی ، مرکز آموزش مجازی پارس، دوره غیر حضوری راهنمای کوهستان را برای علاقمندان به کوهنوردی و کوهستان ارائه و معرفی کرده است. این دوره، دارای سرفصل های مفید و کاربردی بوده و در پایان دوره نیز امتحان آنلاینی برگزار شده و به پذیرفته شدگان، مدرک معتبر راهنمای کوهستان ارائه می دهد. برخی از سرفصل های منتخب این دوره عبارتند از :
فصل اول
- کوهنوردی چیست؟
- تاریخچه کوهنوردی
- تاریخچه کوهنوردی در ایران
- ابزار ضروری کوهنوردی
- لذت کوهنوردی
- چگونه كوه نوردي كنيم تا به طبيعت كم تر آسيب برسانيم؟
فصل دوم
- مزیت های کوهنوردی در ایران
- علل ضعف کوهنوردی در ایران
- مدیریت در برنامه‌های کوهنوردی
- مهارتهای روانشناسی در مدیریت کوهنوردی
- مهارتهای کوهنوردی پیشرفته
فصل سوم
- اصول تغذیه در کوهستان
- چگونه خود را برای کوه پیمایی آماده کنیم؟
- جهت یابی در طبیعت
فصل چهارم
- اصول هم هوایی در ارتفاع
- اصول گام برداری و پیاده روی صحیح در کوهنوردی
- برنامه تمرینی برای افزایش قوای جسمانی در کوهنوردی
- تغذیه مناسب برای یک برنامه کوهنوردی یک روزه سنگین
فصل پنجم
- انواع برف
- بهمن
- بیماری حاد کوهستان
- گام برداری در کوهستان
- خطرات کوهستان
- تاثیر کوه نوردی
- لوازم و تجهیزات جدید ایمنی برای بهمن
فصل ششم
- هواشناسی در کوهستان
- بیماری‌های ارتفاع
- چند توصیه ضروری برای گرم نگه داشتن بدن در کوهستان
- گرما، سرما، یخ، صاعقه در کوهستان
- آموزه‌هایی درباره کوهستان
- گیاهان دارویی موجود در کوهستان
فصل هفتم
- طبیعت
- طبیعت گردی و جنگل نوردی
- نکات مهم برای هر انواع کوهنوردی
- شرایط و ویژگی های طبیعی در کوهنوردی
ابزار ضروری کوهنوردی
انتخاب ابزار ضروری کوهنوردی به زمان و فصل اجرای کوهنوردی ، منطقه مورد نظر و نوع صعود بستگی دارد و با توجه به این فاکتور ها، نوع و تعداد تجهیزات و ابزار نیز متفاوت انتخاب می شود. اما به طور کلی ، تجهیزات مورد نیاز برای کوهنوردی شامل لباس های خاص منطقه و فصل، کوله پشتی، وسایل شخصی، فندک و چاقو، کیف کمری ، مواد غذایی، موبایل جی پی اس دار، سوزن و نخ، باند کشی و باند استریل است. البته، قابل ذکر است که افراد علاقمند به کوهنوردی یا فتح قله، باید حتما از یک راهنما کمک بگیرند.
از میان این تجهیزات، نوع لباس از اهمیت بیشتری برخوردار است و باید کاملا مخصوص کوهنوردی باشد. علاه بر این، هر کدام از کوهنوردها باید این ابزار را به صورت فردی و شخصی تهیه کرده و طرز کار و مورد استفاده آنها را به صورت تجربی و عملی یاد بگیرند تا در مواقع ضروری بتوانند از موانع عبورکرده و تجربه کوهنوردی خوبی کسب کنند. همچنین، کوهنوردها باید از تجارب کوهنوردان با تجربه و راهنماهایی که از قبل این مسیر را طی کردند، بهر ه ببرند.
