مقاله پرورش قارچ
قارچ صدفی ازقارچ هایی است که مستقیما روی بستر کشت حاوی مواد لیگنینی و لیگنوسلولزی می تواند رشد کند و آنها را تجزیه کند,و نیازی به تخمیر شدن اولیه ندارد.
در مقایسه با گوشت قرمز می توان به طور خلاصه گفت که:
1-حجم 1کیلوگرم قارچ 2برابر یک کیلوگرم گوشت قرمز است,اما بهای یک کیلوگرم گوشت,2برابر یک کیلوگرم قارچ است.
2-قارچ,چربی,استخوان و رگ و نیاز به پاک کردن ندارد.
3-تنوع غذایی قارچ و گوشت برابر است.
4-قارچ بخاطر وجود مواد معدنی,اسیدآمینه و ویتامین و پروتیین فراوان در پیشگیری از بعضی بیماری ها موثر است.
.jpg)
برای ثیت نام در دوره آموزش پرورش قارچ کلیک کنید.
و اینها دلایلی است که باصرفه بودن قارچ را نسبت به گوشت قرمزنشان می دهد.
از آنجایی که قارچ صدفی 26% ماده خشک دارد و قسمت عمده ماده خشک پروتیین است,می تواند دلیل برتری آن نسبت به دیگر مواد غذایی گیاهی نیز باشد و علاوه برآن,به دلیل قابلیت گوارش بالای آن نسبت به دیگر پروتیین های گیاهی ارزش آن را چند برابر می کند.
قارچ ها,3-28% کربوهیدرات,2-20% لیپید و 4-12% عناصر معدنی در ماده خشک دارند.نسبت پروتیین به کربوهیدرات در قارچ بالاست.
قارچ ها سرشار از املاح و ویتامین هاست.آهن,کلسیم,پتاسیم,فسفرواندکی مس مواد معدنی قارچ را می سازند.
وجود ویتامین بی,سی, دی ارزش بالایی به آن داده اما از نظر ویتامین آ فقیر است.
وجود لیتین در آن مانع افزایش کلسترول خون میشود.
وجود کیتین, به علت دیرهضمی, گوارش سایر مواد غذایی را آسان میکند.
نبود نشاسته در قارچ,آن را برای بیماران دیابتی و افراد مبتلا به چاقی مناسب کرده است.
اسیدفولیک موجود در قارچ به بیماران مبتلا به کم خونی کمک می کند.
قارچ صدفی طلایی برای بیماران ریوی مناسب بود وهمچنین قارچ خاصیت ضد سرطانی نیز دارد.
اگر بخواهیم از لحاظ بیولوژی خصوصیات قارچ را مورد بررسی قرار دهیم میتوانیم بگوییم که:بزرگ ترین موجود روی زمین است.گونه ای رستنی از شاخه نهانزادان سلولی است.ریشه,ساقه,گل,برگ و آوند ندارد.بدون کلروفیل هستند.گروهی از آنها تک سلولی(مانند مخمر ها و آبجو) و گروهی دیگر پرسلولی(مانند قارچ های چتری و کپک سفید)هستند.این رسته بجای ریشه ,ریسه یا تال دارند و برای همین به آنها ریسه داران یا تالومیت می گویند.
قارچ های چتری از لحاظ ظاهری سه قسمت دارد:ریسه یا میسیلیوم, پایه و کلاهک یا چتر.
قارچ های چتری از رده بازیدیومیست ها هستند وبا تولیدهاگ مخصوص بنام بازیدیوسپور تولیدمثل می کنند.
قارچ ها از نظر زیستی به سه قسمت تقسیم می شود:1-ساپروفیت 2-سمبوتیک 3-پارازیت که ساپروفیت ها زندگی کودرستی, سمبوتیک ها زندگی همزیستی و پارازیت ها زندگی انگلی دارند.
انواع قارچ های خوراکی:قارچ دکمه ای,قارچ صدفی, قارچ خوراکی والواریلا, قارچ خوراکی شی تاکه, قارچ گوش چوب, قارچ مردپشمالو یا کوپرینوس,مورال ها,قارچ مرغ چوب و.................
که بیشتر این دو نوع قارچ کاربرد دارد:
1-قارچ دکمه ای
سه گونه مهم آن آگاریکوس بیسپوروس , آگاریکوس بیتورکویس و آگاریکوس برانسز هستند.
متعلق به جنس پلوروتوس, خانواده آگاریکاسه, راسته آگاریکالز و رده بازیدیومیست ها هستند.در طبیعت روی درختان و شاخه خشک رشد می کنند.پرورش بسیار آسانی دارد و قادر به تحمل شرایط گرم است.گونه پلوروتوس بیشتر شناخته شده است.گونه های زیادی دارد:
1-2قارچ صدفی صدف درخت(پلوروتوس استراتوس):سرمادوست و خوش طعم است.رنگ شکلاتی آن ممکن است بازارپسندی نداشته باشد.با وارد کردن شوک سرمایی سه تا چهار روزه به میزان 5-10 درجه باردهی آن آغاز می شود.اما در دیگر زمان رشد 16 درجه را می پسندد.بازده 100%دارد.
2-2قارچ صدفی فلوریدا: گرمادوست است.ظاهری شبیه پلوروتوس استراتوس دارد اما کوچک تر و سفیدتر.بازده تولید بالا و ظاهر مسطح دارد.مقاومت بالایی در برابر آفت دارد.به بیماری حساس است و دوره تولید آن کوتاه است.
3-2قارچ صدفی طلایی: برعکس آنچه می اندیشیم بازارپسندی آنچنانی ندارد.کلاهک 2-5 سانتی متری و به رنگ طلایی آن باعث شده که این اسم را به خود بگیرد.بازده آن روی کاه گندم ودر جای بسته 25-75% است.
4-2قارچ صدفی خرما:یا قارچ هندی با کلاهکی به قطر 5-20 سانتی متر است.در بهار و تابستان یافت می شود.بازده بیولوژیکی 100-200% و رنگ سفید مایل به خاکستری دارد.
5-2قارچ صدفی دینگر(پلوروتوس ساجر-کاجو): یکی از ارقام قارچ خرماست.گرمادوست است.همانند گونه پلوروتوس استراتوس در هوای گرم نرم و سفیدرنگ است و در هوای سرد,شکلاتی یا خاکستری رنگ است.پایه کلاهک کوتاه و هم رنگ کلاهک کلاهک آن گود است.به علت عطر و طعم خوب,عدم نیاز به کمپوست کامل, تولید زیاد در واحد سطح و سازگاری با محیط و پنجه دوانی سریع 2 هفته ای در بیشتر نقاط کشور یافت می شود.
6-2قارچ صدفی شاه صدف:به دلیل مزه خوبی که دارد به آن شاه صدف می گویند.و به دلیل اندام باردهی خوب آن از میان گونه های پلوروتوس بسیار شناخته شده است.میزان محصول روی کاه غلات کمتر از قارچ صدفی خرما و صدف درخت است.تنها این گونه برای مسافت های بالا مناسب است.
7-2قارچ صدفی آبالون:اندازه کلاهک 2-5 سانتی متر ورنگ آن کرم تا سفید تیره است.بر روی کاه گندم,برنج و چوب سخت خوب بار می دهد.
8-2قارچ صدفی صورتی یا سالمون:طعم خوبی ندارد.اما به سرعت به بار می نشیند وبه گرما مقاوم است.
9-2قارچ صدفی ترخون: بوی تند ترخون دارد.
10-2قارچ صدفی ساپیدوس:ظاهرا با بقیه گونه ها متفاوت است.
11-2قارچ صدفی کورنوکوپی:زرد رنگ است.
12-2قارچ صدفی فلاباتوس
حال که خصوصیات قارچ و انواع آن را بیشتر شناختیم باید اصول اساسی,تاسیات و تجهیزات مورد نیاز برای پرورش آن را بدانیم تا بتوانیم کار موفقیت آمیزی را به انجام برسانیم.
در ابتدا مکان پرورش قارچ و تجهیزات مورد نیاز آن را توضیح میدهم.
باید بدانیم که چه محلی برای پرورش قارچ مناسب است و سالن پرورش قارچ باید در چه مکانی باشد.
مکان پرورش باید از نظر رطوبت و حرارت وضع خوبی داشته باشد.نزدیکی به بازار فروش نیز از جمله عواملی است که باید در انتخاب محل مناسب توجه شود. در مسیر وزش باد محلی و به طرف جنوب شرقی یا مشرق ساخته شود.دارای راه ارتباطی با شهر و دور از مناطق مسکونی باشد.سعی شود در زمین های غیر قابل استفاده باشد. دسترسی به آب و برق نیز آسان باشد.
از آنجایی که قارچ ها به محیطی احتیاج دارند که دما,نور,رطوبت و تهویه باید در حد متناسب باشد,میتوان در گلخانه و یا سالن مناسب که میتواند سالن بسته(بدون پنجره) یا باز(دارای پنجره) یا زیرزمین باشد,پرورش داد.گلخانه باید دارای اسکلتی سبک و محکم,بهتر است از جنس آهن گالوانیزه(به دلیل وجود رطوبت باید گالوانیزه باشد تا زنگ نزند),پوششی از پلاستیک, پشم شیشه(به دلیل عایق بودن) و در نهایت پارچه برزنت یا پلاستیک رنگی باشد که نور را از خود عبور ندهد.و کف آن نیز بهتر است که بتنی باشد(چون در برخی مواقع کف را از آب پرمی کنیم تا رطوبت محیط تامین شود).از آنجایی که کنترل عوامل موثردر گلخانه ای بزرگ مشکل است, بهتر است که در وسعتی به مساحت 300-500 مترمربع و در گلخانه های کوچک پرورش داده شود و گلخانه ها جدا از هم باشند تا مدیریت بهتری روی آنها انجام پذیرد.در هردوطرف آن در ورود و خروج وجود داشته باشد.
نکته مهم:
اگر هنوز ثبت نام نکرده اید برای درخواست مشاوره تلفنی رایگان این فرم را تکمیل کنید و یا عدد 2 را به 30006016 پیامک نمایید. مشاورین مرکز در اسرع وقت با شما تماس گرفته و اطلاعات کاملی پیرامون آشنایی با دوره آموزش مجازی پرورش قارچ و مدرک معتبر پایان دوره آن در اختیارتان خواهند گذاشت.
واحد پرورش قارچ قسمت های مختلفی دارد.اتاق رویش که همان سالن پرورش قارچ است.
دیگر اتاق تاریک که به ازای هر هشت واحد سالن پرورش یا رویش,دو واحد
اتاق تاریک نیاز دارد.اتاق تاریک کاملا بسته است.رطوبت و دما دراتاق تاریک با رطوبت و دما در سالن پرورش بطور جداگانه نصب می شود و فقط نور لامپ برای آن کافی ست.
اتاق تلقیح,اتاق دیگری است که در آن بذر را به مواد بستر می زنیم.اندازه این اتاق میتواند به اندازه اتاق تاریک باشد.
گرم خانه,قسمتی است که در انتهای سالن پرورش تعبیه می شود و در آن گرما بوسیله لوله های پلاستیکی به داخل سالن انتقال می یابد.
برای دیگ جوش, نیاز به اتاق خاصی نیست.فقط در جایی سرپوشیده باشد کافی است و بهتر است نزدیک اتاق تلقیح باشد.
انباری برای گذاشتن کاه و وسایل اولیه, نیاز است.
اتاق بسته بندی و سردخانه برای بسته بندی کردن قارچ و نگه داشتن آنها در سردخانه یا یخچال ویترین دار ساخته می شود.
اتاق نگهبانی,کارگری و اداری برای ایجاد امنیت واحدهای پرورش قارچ و در دسترس بودن کارگران ساخته می شود.
و در نهایت حوضچه های ضدعفونی نیز باید برای جلوگیری از ورود عوامل آلوده کننده در جلوی دراصلی و در ورودی سالن گذاشته شود که باید وسایل نقلیه و افرادی که قصد ورود به داخل سالن را دارند در آن ضدعفونی شوند.عمق این حوضچه ها می تواند 10تا 20 سانتی متر باشد.
حال به تجهیزات پرورش قارچ می پردازیم.
برای اینکه مواد زاید فراوری شود به چند دستگاه نیاز است.1-چاپر یا علوفه خردکن که مواد زاید مورد استفاده کمپوست به قطعات کوچکتری(به اندازه3-5 سانتی متر) خورد می شود.
2-بشکه 220 لیتری برای جوشاندن و پاستوریزه کردن مورد نیاز است.
3-دیگ جوش می تواند بجای بشکه استفاده شود.
4-مشعل برای گرم کردن بشکه یا دیگ جوش است.
5-گاز تک شعله یا کپسول گاز برای به جوش آوردن آب لازم است.
برای اینکه حرارت سالن تامین شود باید از وسایل گرم کننده استفاده کرد و این نکته مهم است که این وسایل دود نکند و دی اکسید کربن تولید نکند.برای تامین گرمای سالن از هیتر استفاده می شود که باید قدرت 35-40 کیلو کالری در 1 متر مکعب داشته باشد و در در اتاقک خارج سالن نصب شود و هوای گرم با نایلون وارد سالن شود.برای تامین سرماس سالن می توان از کولر آبی یا گازی استفاده کرد اما چون کولر گازی رطوبت محیط را کم می کند بکاربرده نمی شود.کولرآبی نقش فن را هم بازی می کند.برای خنک کردن سالن می توان از چیلر استفاده کرد.اما برای سالن های کوچک مقرون بصرفه نیست.می توان از دستگاه خنک کننده که سامانه هواده و پوشال یا هواده و مه پاش یا مه پاش پرفشار یا کم فشار استفاده کرد.
بهتر است از ترموستات دماسنج, و دماسنج کمینه و بیشینه نیز برای مشخص بودن دما استفاده کرد.
اما چنانچه دما 30-35 درجه شود,با ایجاد رطوبت 70% در سالن میتوان تولید داشت.برای ایجاد رطوبت میتوانیم از رطوبت سازها که چند مدل 750-6000 و 45دارند,دستگاه الکترولیز,بخارسازها,سامانه مه پاش, دستگاه کنترل رطوبت و رطوبت سنج استفاده کرد.
برای تهویه سالن از فن که باعث اکسیژن رسانی به قارچ ها و دور کردن دی اکسید کربن و بوهای نامطبوع میشود و تایمر که بااستفاده از آن ساعت کار فن ها را تحت کنترل در می آوریم, استفاده می شود.
برای روشنایی سالن, به 8-12 ساعت روشنایی نیاز است و لامپ ها باید کم خطر وکم هزینه طراحی شوند. و حتی بتوان برای خاموش کردن لامپ های اضافی کاری کرد.
برای فرآوری قارچ به تجهیزاتی مانند ترازو(برای وزن کردن), لوازم بسته بندی(ظرف یکبار مصرف, سلفون, برچسب, دستور پخت غذا و جعبه), دستگاه های بسته بندی, دستگاه های پرتودهی, سردخانه, دستگاه خشک کن(درصورت لزوم و برای خشک کردن قارچ های اضافه), آسیاب و دستگاه مربوط به کنسروسازی نیاز است.
می توان تجهیزات دیگری اعم از تجهیزات مربوط به تولید بذر(دستگاه اتوکلاو, اتاق یو-وی, گرمخانه یا دستگاه انکوباتور), سمپاش ها(برای سمپاشی کردن), لامپ حشره کش, حشره گیر چسبی, ماسک(فیلتردار و بدون فیلتر) را نیز آماده کرد.
حال با دانستن نیازهای قارچ و آماده سازی سالن قارچ به اصول یک پرورش صحیح قارچ می پردازیم.
برای پرورش موفقیت آمیز سه اصل, اساسی است.1-تهیه بذر خوب 2- آشنایی با روش درست پرورش 3- به دست آوردن بازار خوب
بذر خوب با توجه به شرایط آب وهوایی منطقه پرورش,زمان پرورش و ذائقه مردم آن منطقه دارد.بذر قارچ که به آن اسپان نیز گفته می شود, شروعی برای ایجاد شبکه میسیلیومی است .که روی بستر قرار می گیرد.همان طور که قبلا نیز گفته شد برای تولید بذر به تجهیزات آزمایشگاهی نیاز است.و آزمایشگاه تولید بذر باید با سالن پرورش 500-600 متر فاصله داشته باشد.برای تولید بذر از دانه گندم, جو, ارزن و ....استفاده می شود.این دانه ها را ابتدا یک شب درآب می خیسانند. بعد از عوض کردن آب آن, 20-25 دقیقه آنه را می جوشانند تا نرم شود.سپس الک کرده تا اب اضافی از آن خارج شود و یکنواخت خشک شود.برای اینکه دانه ها بهم نچسبد 2% پودر کربنات کلسیم به آن اضافه می کنیم.سپس دانه ها را در کیسه های پلاستیکی از جنس پلی پروپیلن مقاوم به حرارت, در ابعاد 18*28 و ضخامت 1/0 میلی متر می ریزیم.دهانه کیسه را از داخل یک قطعه لوله پلیکا به قطر 4 سانتی متری عبور می دهیم و به دور حلقه برمی گردانیم.پنبه ای در دهانه کیسه می گذاریم.بعد یک لایه فویل آلومینیومی روی آن گذاشته و به مدت 1 ساعت در حرارت 120 درجه و فشار 15 پوند استریل می کنیم و به اتاق تلقیح می بریم تا روی محیط غذایی رشد یافته,تلقیح کنند.اما چونکه روش های کشت خالص قارچ مشکل است,بیشتر بصورت وارداتی تهیه می شود و بعد تلقیح کیسه در انکوباتوردر دمای 25 درجه گذاشته می شود.بعد 10 روز,میسیلیوم در توده دانه رفته وبذر برای مصرف آماده می شود.چون بعد از مدتی میسیلیوم متراکم شده و در پخش یکنواخت روی بستر مشکل ایجاد میکند باید بذر زود مصرف شود.بذرها به مدت 6 ماه در سردخانه 5-6 درجه قابل نگهداری است.در هوای معمولی اتاق 2-3 هفته می ماند.اگرچه رنگ سیاه یا قرمز بگیرد اما تاثیری در کیفیت ندارد.اما این مدت برای تابستان کمتر است.بذر خوب بهم چسبیده نیست و دانه دانه است.رنگش نباید تغییر کرده باشد و آب افتادگی نداشته باشد.هیچ کپکی نباید داشته باشد.می توان بذر را از تولید کننده بذر بصورت مستقیم یا از واسطه ها تهیه کرد.
اما زمانی که بذر در دسترس نیست یا مثلا در هوای گرم تابستان که نمی خواهیم هزینه زیادی برای هوای گرم و شرایط نامساعد متحمل شویم,می توان بجای استفاده از بذر در میان لایه ها ازمیسیلیوم کمپوست های قبلی استفاده کرد.هرچند در این روش پنجه دوانی وطول دوره کمتر و میزان تولید نصف می شود.
اصولا گونه پلوروتوس, در محیطی سرپوشیده و با هوادهی ورطوبت مناسب و به دور از گرمای زیان آور کشت می شود.سقف سالن باید عایق بوده ودیوار و سقف بدون منفذ باشد وپنجره داشته باشد تا هوادهی انجام شود.می تواند در ارتفاع 1-1.5 متری از کف باشد. کف سالن سیمانی باشد تا بتوان در مواقع ضروری آبپاشی انجام داد.قبل از شروع کار باید سالن را از هرگونه عوامل بیماری زا پاک سازی کنیم و حتی قبل از ضدعفونی می توان تجهیزات و دستگاه های مورد نیاز را نصب کرد.
برای آویزان کردن کیسه های پلاستیکی نیاز به ایجاد داربست است که می توان بصورت تک محوره یا چند محوره نصب کرد.در هر مترمربع 4-5 کمپوست را می توان جا داد.
بعد از نصب داربست ها سالن را با موادی ضدعفونی شوند مثل فرمالین(محلول10%فرمالین به نسبت 1-1.5 لیتر در هرمترمربع, که باید 48-72 ساعت درها بسته بماند.برای در ورودی نیز محلول 5%فرمالین استفاده می شود.), فرمالکس, آهک(ماده گندزدا و دور کننده حشرات است که در کف سالن و جلوی در ورودی ریخته می شود.)
بهتر است یک هفته قبل از شروع کاربرای از بین بردن تخم حشرات می توان از سمی مانند دیمیلین که یک سم تخم کش است استفاده کرد.می توان از یک سم بالغ کش مثل دیازینون یا مالاتیون استفاده کرد.
بعد ازآماده سازی سالن وضدعفونی آن, نوبت به درست کردن کمپوست وکاشت قارچ می رسد.شیوه های مختلفی برای کشت قارچ وجود دارد مانند کشت در کیسه پلاستیکی, در جعبه پلاستیکی و چوبی, در قفسه, روی پایه استوانه ای و کشت روی زمین به روش کپه ای. که بین همه این روش ها کشت در کیسه پلاستیکی بهترین روش است چون از فضا استفاده بهینه می شود, رطوبت بهتر حفظ می شود و راحت تر حمل ونقلش انجام می شود.بهترین اندازه کیسه پلاستیکی در حالت استاندارد 40*80 سانتی متر است.هرچند می توان از کیسه بلندو کم قطر نیز استفاده کرد.کیسه هرچه نازک تر وشفاف تر باشد بهتر است.ضخامت آن 04/0-06/0 میلی متر باشد.
بعد از انتخاب کیسه مناسب و تهیه کردن آن باید بذر و ماده مورد استفاده برای کشت را که باید دارای لیگنین, سلولز و همی سلولز باشد مانند کاه و کلش گندم, جو وبرنج(حتما خشک بوده و عاری از پوسیدگی باشد) را نیز آماده کرد.
برای شروع کشت باید مواد کمپوست به اندازه 3-5 سانتی متر خرد شوند.بعد از آن باید تخمیر روی آنها صورت گیرد مخصوصا کاه گندم. تخمیر به این صورت است که باید 4-5 روز قبل از جوشاندن کاه را در آب خیساند تا نرم شود وکاملا آب جذب کند.در مرحله بعدی باید انها را پاستوریزه کنیم.به این صورت که آنها را به مدت 1 ساعت در آب جوش می جوشانیم.بعد از جوشاندن باید خنک شود و با بذر ترکیب شود.بذر به میزان 2-3% کمپوست بکار می رود.بذر را می توان به صورت لایه لایه با دست یا به صورت مخلوط با دستگاه مخلوط کن در کاه ها قرار داد.اگر به صورت دستی زده شود بهتر است که 70 %بذر در کناره های کمپوست ریخته شود تا میسیلیوم زنی در آن نقاط, قوی تر باشد.فشردگی آنها نیز مهم است که مواد کامل به دیواره بچسبد.بعد از اتمام کار باید سر کیسه ها را محکم ببندیم و بعد به اتاق پنجه دوانی منتقل می کنیم.کمینه رطوبت 40% و بیشینه آن 80% باشد.قارچ ها مواد آلی رابه مواد مورد مصرف قارچ و رشد اولیه میسیلیوم تجزیه می کند.
می توان در بعضی مواقع ضایعات را باهم ترکیب کرد.مانند 50/50 ساقه پنبه و کاه گندم که در این صورت افزایش محصول تا 17% گزارش شده است.
یا می توان مکمل به کمپوست اضافه کرد که برای قارچ صدفی بصورت مایع در پلاستیک امکان پذیر است.
در مرحله بعدی,مرحله نگهداری کمپوست است که شامل مرحله ریشه دوانی, رویش, قارچ دهی و برداشت محصول است.
مرحله ریشه دوانی همان مرحله رشد رویشی است که از زمان آماده سازی کمپوست و بذر زنی تا پایان بوجود آمدن میسیلیوم است که 12 -18 روز به طول می انجامد.در این مرحله مناسبترین دما 26-28 درجه سانتی گراد, رطوبت85-90 % است.نیاز به نور ندارد و باید در تاریکی باشد و میزان دی اکسید کربن بیشتر از 37% رشد را متوقف می کند.
مرحله رویش 4-7 روز است که فاصله زمانی بین کامل شدن شبکه میسیلیوم و ظاهرشدن اولین پین است.در این مرحله به دمایی کمتر از مرحله قبل در حد 20 درجه سانتی گراد احتیاج است.رطوبت در حد 90-95% مناسب است
تهویه آن نیز باید کافی باشد.
در مرحله قارچ دهی که از ظاهر شدن نخستین قارچ تا پایان برداشت محصول است و 50-60 روز به طول می انجامد.در این مرحله بسته به گونه قارچ سرما دوست یا گرما دوست دمای متفاوتی می طلبد.مثلا برای گونه سرمادوست 16 درجه و گونه گرما دوست 22 درجه سانتی گراد کافی ست.به رطوبت 80-90 % و کمتر از مرحله قبل نیاز دارد و نیاز به 6-8 ساعت نور و بقیه ساعات تاریکی دارد.
مرحله آخر,مرحله برداشت محصول است که بهترین زمان زمانی است که لبه چتر هنوز به طرف پایین برنگشته باشد.4-5 روز بعد از ظاهر شدن پین هاست و فاصله چین ها 10-14 روز است.
اما برای اینکه در تمام فصول سال قارچ داشته باشیم می توانیم از روش مرحله ای استفاده کنیم که دراین روش به 3بخش پرورشی جدا نیاز داریم.اتاق پنجه دوانی, اتاق رویش و سالن پرورش
از آنجایی که میزان ماندگاری کمپوست در اتاق پنجه دوانی 2هفته ,در اتاق رویش 1 هفته و در سالن 8 هفته است, پس به ازای هر 8 واحد سالن پرورش, 1 واحد اتاق رویش و 2 واحد اتاق پنجه دوانی نیاز است.
بعد از همه این مراحل باید بازار مناسب را برای فروش پیدا کرد.بهتر است که یک روز قبل از برداشت,آبیاری انجام نشود و به قارچ ضربه وارد نشود و در ظروف پاکیزه که از قبل تهیه شده است قرار داده شود.پایه قارچ را بعد از چیدن تا حد خاصی می توان جدا کرد.قارچ های بسته بندی باید پاکوتاه و عرض کلاهک 5-8 سانتی متر باشد.
حال مختصری در مورد آفات و بیماری های قارچ های خوراکی صحبت می کنیم.
3/1 محصول قارچ با هجوم آفات و بیماری ها از بین می رود.پیشگیری و درمان از راه های مبارزه است که درآن پیشگیری بسیار کم هزینه تر و معقول تر می باشد.
هرجانداری که وارد سالن شود آفت نام دارد که در این میان می توان از کنه ها و حشرات, موش, حلزون, سوسک, زنبور وهر حشره دیگری نام برد.
کنه ها دارای دوره زندگی 15-35 روز و به اندازه 150-600 میکرون میباشند.این آفات در محیط های دارای رطوبت کم ودمای زیاد حداکثر رشد را دارند.بهترین راه پیشگیری است و بهترین پیشگیری رعایت اصول بهداشتی در تمامی مراحل ذکرشده است.
حشرات, به طیف گسترده ای نامیده می شود که در محیط های مرطوب به سرعت زیاد می شودکه در صورت پاستوریزاسیون صحیح و ضدعفونی مناسب در مراحل اولیه می توان تا حد زیادی از بروز این آفات در سالن ها جلوگیری کرد.
از راه های مبارزه می توان, استفاده از سم یونیفوس به مقدار 4 میلی لیتر در 100 مترمربع و یا سم بلادوفون به مقدار1قرص در 500مترمکعب را نام برد.
اما نماتد یک بیماری است که به میسیلسوم خسارت می زند و مواد آلی را تغذیه می کند.دمای مناسب برای زندگی نماتدها 16-18 درجه است.خشکی کمپوست موجب کاهش تعداد نماتدها می شود.
بیماری های قارچی با هاگزایی گسترش می یابد.برای آشنایی بیشتر بهتر است چند نمونه از این بیماری را بیان کنیم.
1-پوسیدگی نرم: علائم این بیماری به شکل ظهور کپک سفید رنگ به صورت پوشش مخملی و نرم بر سطح کلاهک تغییر شکل یافته و تشکیل قطرات زرد کهربایی است.عامل این بیماری فقط بر پایه و کلاهک اثر می کند و میسیلسوم را آلوده نمی کند.برای مبارزه با آن می توان از سموم قارچ کش مانند بنومیل, تیابندازول, زینب, مانب و...... استفاده کرد.
2-پوسیدگی خشک یا جوش خشک: این بیماری بیشتر در گونه استراتوس دیده می شود.موجب تغییر شکل قارچ می شود و درون ساقه و بر روی برآمدگی کلاهک رنگ قهوه ای ایجاد می کند.
3-دنبلان کاذب: میسیلیوم قارچ به صورت پنبه ای شکل دیده می شود و رنگ آن از سفید شروع شده در نهایت کمپوست را سیاه می کند.بیشتر در ماه گرم سال این بیماری دیده می شود و برای پیشگیری می توان فیلتر درورودی هوا قرار داد و هوای پاک به داخل سالن وارد کرد.
4-بیماری تریکودرمایی: کپک سبز رنگ روی بستر قارچ رشد می کند و اسپور سبزرنگ دارد.از علائم آن ایجاد لکه قهوه ای روشن بر روی کلاهک است.
5-بیماری فوزاریومی: جزو قارچ رشته ای است و کلنی به رنگ های مختلف ایجاد می کند.وقتی به علت جریان شدید هوا و خشکی بستر, آبیاری انجام شود این بیماری ایجاد می شود و روی ساقه قارچ خسارت ایجاد می کند.
بیماری باکتریایی مانند بیماری قارچی خسارت وارد می کند.چند نمونه از این بیماری را نام می بریم:
1-لکه قهوه ای: علائمی مثل لکه زرد رنگ که بعد به قهوه ای شکلاتی می رسد روی کلاهک و حتی ساقه دیده می شود.بیشتر در فصول پاییز به علت فراهم شدن شرایط رطوبتی و دمایی احتمال رخ دادن این بیماری وجود دارد.
برای پیشگیری از آن باید سالن را به دقت ضدعفونی کرد و هوادهی مناسب انجام داد و در آبیاری زیاده روی نکرد.
2-سوختگی تند: بصورت رگه های کوچک قهوه ای مایل به زرد کمرنگ روی کلاهک جوان و بیشتر در فصل تابستان نشان داده می شود.وقتی که رطوبت بیشتر از90% شود.
3-سوختگی زرد: بیشتر روی گونه پلوروتوس استراتوس دیده می شود.با ایجاد لکه زرد و نارنجی در سطح قارچ.
4-بیماری مومی شدن: گسترش فراوان میسیلیوم در اطراف پایه قارچ نشانه این بیماری است.کلاهک ها اغلب نمی پوسند و به صورت چرمی وخشک در می آیند.
5-حفره دار شدن کلاهک: حفره هایی لزج, تیره و اغلب کوچک بر سطح کلاهک قارچ ایجاد می شود.این بیماری اغلب در چین های سوم به بعد ظاهر می شود.
بیماری ویروسی نیز شامل بیماری قهوه ای,ساقه آبکی, بیماری ایکس و خشکیدگی قارچ می شود و علائم آن زیاد است.قارچ قدرت رشد خود را ازدست داده و میسیلسوم به شدت ضعیف می شود.در بعضی مواقع موجب کوچک شدن قطر کلاهک و طویل شدن اندازه پایه قارچ می شود.برای کنترل بیماری رعایت بهداشت بهترین گزینه است.
بعد از آفات و بیماری ها با قارچ های هرز مواجه می شویم که رقیب هستند و دارای سرعت رشد زیادی هستند.مانند انواع کپک ها که باید در مرحله اولیه با دقت بسیار زیاد و رعایت نکات بهداشتی انجام شود.در صورتی که وسعت آلودگی زیاد است نمی شود کاری کرد و باید کمپوست را دور انداخت.اما در صورت کم بودن منطقه می توان با آن مقابله کرد.به این صورت که ابتدا محل آلوده را مشخص و کیسه پلاستیکی روی منطقه را با تیغ برید و قسمت های آلوده را خارج کرد.آنگاه با پنبه ای که آغشته به الکل یا یکی از سموم قارچ کش است محل را پوشاند و در محل سوراخ شده چسب زد.
علاوه بر این مشکلات و بیماری ها,ناهنجاری های فیزیولوژیک نیز در حین کار بوجود میاید:
1- پوکی پایه: در اثر فقر غذایی
2- آب خیس شدن کلاهک
3- تشکیل پایه بلند و کلاهک کوچک: بخاطر ازدیاد میزان گاز دی اکسید کربن و نوردهی نامناسب
4- ترک خوردن لبه قارچ و پوسته پوسته شدن سطح آن:واکنش در برابر هوای خشک,برخی مواد شیمیایی یا وجود گاز دی اکسید کربن
5- کبود شدن کلاهک قارچ
6- تهویه نادرست و کمبود اکسیژن
7- شکلاتی یا خاکستری رنگ شدن کلاهک:به دلیل تنش سرمایی
8- رنگ قهوه ای تیره برای کلاهک قارچ: ناشی از تنش گرمایی
9- قهوه ای شدن لبه قارچ: در نتیجه زیادی گاز دی اکسید کربن
10- خشکیدن و رشد نکردن قارچ کوچک: گرمای بیش از حد یا آفت زدگی شدید
11- زرد شدن کلاهک قارچ: در اثر گرمای زیاد یا ضدعفونی شدید
برای اطلاعات بیشتر برخی مواد ضدعفونی کننده و سموم را معرفی می کنیم:
1- صابون
2- کلرین:برای ضدعفونی مخازن آب
3- الکل: خاصیت ضد باکتریایی, ضد قارچی و ضد ویروسی دارد ولی بر هاگ بی تاثیر است.
4- آهک: با آب تبدیل به شیرآهک می شود و خاصیت گندزدایی می یابد اما در مقابل هوا بی اثر است.
5- گازهای ضدعفونی کننده: فرمالدهید- بتاپروپیولاکتون
6- بنومیل: قارچ کش بصورت پورد و تابل 50%
7- تیابندازول
8- زینب: به نسبت 2 در 1000 مصرف می شود.
9- مانکوزب: نیز به نسبت 2 در 1000 مصرف می شود.
10- مانب: با نام دیتان است و به نسبت 2 در 1000 مصرف می شود.
11- آلویتا: نمک طبیعی سرکه است.
12- متیل بروماید: حشره کش, نماتدکش و تاحدی کنه کش است.
13- دیمیلین: خاصیت تخم کشی دارد.
14- دیازینون
15- پیریمیفوس متیل: خاصیت حشره کش دارد.
16- مالاتیون: حشره کش غیر سیستمیک و کنه کش است.
17- لیندین: حشره کش گوارشی است.
18- دی کلرفوس
19- اسپری حشره کش: که فقط در سالن خال از کشت باید مصرف شود.
شیوه های فرآوری و نگهداری از قارچ:
قارچ تازه در دمای 20 درجه سانتی گراد تا 2 روز قابل نگهداری است و در دمای 4درجه سانتی گراد یا در یخچال به مدت یک هفته سالم خواهد ماند.اما در تابستان مدت آن کمتر است و زود زرد می شود.برای نگهداری بیشتر قارچ راه های جدیدی بوجود آمده که قارچ هایی که نمی توان سریع مصرف کرد را برای مدت طولانی نگهداری کرد.صنعت بسته بندی روش های مناسبی را پیدا کرده است.
مشکلاتی در مورد قارچ های بسته بندی شده وجود دارد.
مثلا در مورد اینکه قارچ ها پس از 5 تا 7 روز درون ظرف بسته بندی شروع به رشد میسیلیومی کرده و پرزهایی روی آن بوجود می آید.یا اینکه پس از 10 روز از مواد غذایی کاغذ تبلیغاتی استفاده کرده و رشد می کند هرچند که قارچ های کوچکی می دهد.که می توان برای مقابله با این روش از روش پرتو تابی استفاده کرد اما این روش برای واحهای کوچک امکان پذیر نیست و آنها می توانند قارچ ها را به مدت 2 ساعت پس از چیدن در یخچال نگهداری کنند و سپس بسته بندی کنند تا ماندگاری آن را تا 2 هفته افزایش دهد.
می توان قارچ ها را کنسرو ویا خشک کرد ویا از آنها ترشی یا مربا یا کالباس درست کرد.همچنین میتوان آنها را در فریزر منجمد کرد.
انواع غذاها را می توان با قارچ درست کرد.مثل سوپ قارچ,املت قارچ,قارچ سوخاری و.......
اما نکته ای که بسیار مهم است برآورد اقتصادی آن است و اینکه بدانیم آیا این کارسود دارد یا اقتصادی است یا نه.سود خالص کسر هزینه از درآمد است.و مهمتر از آن در مقایسه با مشاغل دیگر بازگشت سریع سرمایه است.برای محاسبه هزینه ها باید تمام جزییات را مورد بررسی قرار دهیم و در آخر از در آمد کم کنیم.منظور از هزینه ها محاسبه تمامی تجهیزاتی که قبلا نام برده شده و همچنین کارگر است.بسته به متراژ سالن و میزان برداشت درآمد آن را نیز مشخص میکنیم.
