آشنایی با اصول معرق کاری چرم
چرم چیست ؟
به عملیاتی که بر روی پوست بعضی از حیوانات انجام می گیرد تا از محصول فاسد شدنی به محصول مرغوب و ماندنی و با ارزش بسیار تبدیل شود، چرم گفته می شود. اهمیت تولیدات چرمی بین صنایع دستی تا حدودی مربوط به ساختمان فیزیکی می باشد، زیرا چرم ماده ای که در جریان دباغی می توان آن را مانند مخمل، نرم کرد و یا به روش حرارت دادن شدید شکل های مختلفی به آن داد.
خرید دوره آشنایی با اصول معرق کاری چرم
مراحل آماده سازی چرم :
مراحل آماده سازی چرم شامل خیساندن یا مرحله شستشو در حوضچه های مخصوص، مرحله مو زدایی یا آهک زنی ،مرحله آهک زدایی، مرحله لش زدایی ، تمیز کردن رخ پوست، مرحله آنزیم دادن، دباغی کردن، آبگیری، تراش، ورقه کردن، جور کردن و قلمزنی روی چرم می باشد.
قابلیت ها و تکنیک های استفاده از چرم :
1- قالب گیری
2- بافت دوخت
3- حکاکی و قلمزنی روی چرم
4- نقاشی روی چرم
5- سوخت و معرق چوب
6- گلدوزی روی چرم
7- باتیک روی چرم (به کلیه تکنیک های طراحی و نقش اندازی روی چرم)
مراحل تهیه تابلو فرش به وسیله پوست و چرم :
بعد از انتخاب کردن طرح ، رنگ، و ابعاد کار مورد نظر، الگو سازی انجام می شود. بعد از آن چرم برش می خورد و تکه های مانند پازل کنار هم چیده می شوند. تکه ها با چسب مخصوصی به آستری چرمی می چسبند. در قسمت بعدی سوراخ هایی در لبه تکه های پوست زده شده و بعد از آن به نوارهای چرمی باریک دوخته می شوند.
تمامی این بخش ها با دست انجام می گیرد که کیفیت آن بسیار بالا می رود.
چسب های مورد استفاده : بیندر، چسب کفش، چسب چرم
به تمامی کارهای که روی چرم انجام می گردد معرق می گویند. به عنوان مثال کارهای سوراخکاری و تکه چینی .
1- سوراخکاری : (به وسیله دستگاه لیزر ، هویه، تیغ های جراحی، سوزاندن)
2- تکه چینی و دوخت یا چسباندن آن ها در کنار هم و به وسیله داغ کردن و چاپ نقش (روی چرم طبیعی)
هنر معرق چیست ؟
یکی از زیباترین هنرها و صنایع دستی ایران ، هنر معرق کاری چرم می باشد. هنر معرق نوعی تزیین است که در آن قطعاتی مشابه با بخش بندی های طرح از لایه های هم ضخامت از قطعات، کنار هم به ترتیب تشکیل شده است. این روش یک نوع معرق کاری می باشد. شاخه های متفاوت هنر معرق کاری شامل : معرق کاری روی چوب ، معرق کاری روی کاشی و معرق چرم نام برد می شود.
آموزش آشنایی با اصول معرق کاری چرم
تاریخچه معرق کاری :
نشانه ها ، نوشته ها و کتاب ها در دوران گذشته تاریخ ایران و نقاشی هایی که در آثار باستانی دیده می شود نشان دهنده این است که ایرانیان قدیم از چرم برای کفش و ابزارهای جانبی و لوازم دیگر استفاده می کردند.
از شروع قرن چهارم تا قرن نهم و دهم فصل تازه ای در هنر کتاب سازی باز شد و چند نوع جلد تزیینی خلق گردید که آن ها جلدهای سوخت یا (سوخته) و معرق بوده است. در گذشته دور هنر نوشتن روی چرم وجود داشت ولی به طور دقیق نمی توان این رشته را تعریف کرد چون در آن زمان که کاغذ در اختیار انسان نبود مطالب روی چرم می نوشتند و به نسل های بعد از خود به یادگار می گذاشتند.
نمونه آن آیات قرآن کریم است که در اسلام جهت ماندگاری طولانی مدت روی چرم نوشته شده است . هنر قلم زنی روی چرم یکی از بی نظیر و قدیمی ترین رشته از رشته های صنایع دستی بوده که متاسفانه به دلایلی از بین رفته است.
در دوران صفویه به دلیل جالب بودن و شوق هنرمندان ایرانی، هنر تشعیر طلا کاری و نگارگری هم در سوخت معرق به کار گرفته شد و تا این زمان آنچه که کار می شد بر روی جلد، به خصوص جلد قرآن بود. این شیوه تا حدود سال 1300 هجری شمسی ادامه داشت که در این دوره دگرگونی بسیار بزرگی در هنر سوخت معرق به وجود آمد. این تغییر شگرف به وسیله مرحوم استاد میر محمد معلم خوشنویس و مرحوم استاد تقی کلباسی بنیان گذار شد و این بعد، این هنر علاوه بر جلدهای قرآن و کتاب های نفیس در تهیه تابلو نیز بکار گرفته شد.
دلیل نام گذاری این روش یا هنر استفاده از رنگ های تیره، غیر شفاف است، زیرا برای انتقال نقش به پوست قالب را داغ می کنند و با گذاشتن آن بر روی پوست، در واقعیت پوست را می سوزانند که به رنگ قهوه ای خیلی تیره در می آید، آن را سوخته می نامند.
مراحل تبدیل تابلو سوخت به ترتیب شامل آماده سازی پوست، طراحی، معرق کاری، منبت کاری ، نصب قطعات، لایه چینی، خوشنویسی (لینک به دوره سایت) و اجرای جزئیات طرح است.
هنر معرق کاری سالیان زیادی که در ایران و بعضی از کشورهای دیگر مانند هند و چند کشور آسیایی دیگر از هنرهای بسیار کاربردی پر مصرف است. معرق کاری چرم یکی از رشته های هنری پرطرفدار و کم هزینه می باشد.
دوره آموزش معرق کاری روی چرم :
مرکز آموزش مجازی پارس دوره آموزش معرق کاری روی چرم پیشرفته را در کمترین زمان به دانشپذیران به هنر و صنایع دستی می آموزد که علاوه بر آموزش مدرک هم ارایه می دهد که برای یادگیری بیشتر علاقمندان، معرق چرم روی سفال هم آموزش می دهد.
ساخت چرم به روش سنتی :
- تهیه پوست : در روش سنتی تولید چرم ، بیشتر از پوست گاو استفاده می شود زیرا در مرحله دباغی کردن و دیگر مراحل، پوست کمتر صدمه می بیند و از سوی دیگر محصولات پسنیده تری نیز تولید می شود.
- شستشو : برای شستشوی چرم پوست را سه تا شش روز در آب قرار می دهند تا نمک و خشکی آن از بین برود. این نمک پس از جدا کردن پوست لاشه به آن اضافه شده است.
- موگیری یا عورام کاری : در این بخش پوست را در خمره های* لعابی دارای (محلول آهک) قرار می دهند. بعد از گذشت چهار تا شش روز محلول آهک بافت های پوست را از هم جدا کرده و موهای آن را نرم می کند.
- در مرحله بعدی پوست را از خمره بیرون آورده و آویزان می کنند و با کادر مخصوصی موها را از روی پوست جدا می کنند یا عورام کاری می کنند. در این قسمت به پوست ها (توله آهکی) گفته می شود.
- لش زنی : بعد از انجام مرحله قبلی عورام کاری، چرم را به خمره دیگری منتقل می کنند و سطح آن را با آرد جو می پوشانند. انجام تخمیر باعث می شود پوست ورم کرده و نسبت به مواد دباغی حساس گردد. با این کار گوشت های اضافی روی خام شل گردیده، و آهک های پاشیده شده خنثی می شوند. این روش "آرد جو کردن" نامیده می شود.
- بعد از گذراندن مراحل پوست را از خمره بیرون آورده و در یک تیر که "خارچوغ" نامیده می شوند قرار می دهند. بعد گوشت های اضافی را از هم باز کرده به این بخش "داس کردن" می گویند. سپس به مدت سه تا چهار روز خمره آرد جو می گذارند تا پخته گردد.
- نمک پاشیدن : در این قسمت پوست ها را سه تا چها روز در ظرفی عمیق گذاشته می شود و روی هر کدام به روش جداگانه نمک می پاشند.
- مازوکاری : پوست را داخل گودال هایی به عمق متر می گذراند و روی آن را محلولی از آب و مازو* می ریزند، سپس لگد می کنند تا به خوبی مازو وارد پوست شود و بعد آن ها را در آفتاب خشک می کنند.
- سنگ زنی : پوست مازوکاری شده را روی تخت های که در زیر آن چهارپایه قرار دارد، می گذراند و قسمتی از چرم که گوشت به آن چسبیده را "سنگ پا" پرداخت می کنند.
- پیه زنی یا پیه کاری : برای نرمی چرم از پیه آب شده استفاده می کنند و بعد چرم را می شویند.
- زنگ زنی : برای رنگ زدن چرم، چرم را آویزان می کنند تا کاملا خشک گردد.
- صیقل زنی : برای براق شدن چرم آن را با سنگ یشم که سنگی سبز رنگ و صاف است نرم می کنند.
مدرک آشنایی با اصول معرق کاری چرم
