آشنایی با نوازندگی ساز کوبه ای دف

آشنایی با نوازندگی ساز کوبه ای دف

آشنایی با ساز دف

دف، یک کلمه عبری و به معنای کوبیدن است. در لغت نامه ها، ساز دف را  به صورت حلقه چوبی که پوست آهو روی آن کشیده شده و در اطرافش حلقه آویزان است، تعریف کردند.  ساز دف، یکی از ساز های کوبه ای است  که شبیه دایره ، یکی از سازهای ضربی ایران، بوده اما اندازه آن بزرگتر و صدایی که از آن شنیده می شود، بم تر است.

خرید دوره آشنایی با نوازندگی ساز کوبه ای دف 

تاریخچه پیدایش دف

تاریخچه پیدایش دف در ایران به دوران پیش از اسلام بر می گردد. پیش از این، دف در موسیقی کردی و ایرای وجود داشته و ردپای آن همچنان در این نوع موسیقی ها قابل مشاهده است. در دوره اسلامی ایران، از ساز دف برای حفظ وزن و قافیه شعر استفاده می شده و رکن اصلی مجلس های عیش و محفل های عرفان بوده و قوالان (خواننده ها) نیز هنگام خواندن سرود و ترانه  از آن بهره می بردند.

 بعد از ورود اسلام، حرام بودن موسیقی موجب شد تا  فقط درویش ها بتوانند از این ساز استفاده کنند. در قدیم ، به دفی که حلقه اش(چنبر) از فلز روی یا برنج ساخته شده بود و همچنین، به "با وزن دست زدن" یا به اصطلاح "بشکن زدن"، "خمک" یا "خمبک" می گفتند. علاوه بر این، در دوره اسلامی ، بر روی حلقه یک سری از این دف ها نیز زنگ می گذاشتند و آنها را "جلاجل "و نوازنده آنرا ، "جلاجل زن" می نامیدند. کاربرد دف درآسیا و به خصوص کشورهای خاورمیانه بیشتر است.

موضوعات مورد بحث در این مقاله شامل آشنایی با ساز دف، تاریخچه پیدایش دف، آموزش نت خوانی دف، اجزا ساز دف، رشته آهنگ سازی، آهنگ سازی کوبه ای چیست، نحوه ساخت دف، دوره آموزشی نوازندگی ساز کوبه ای دف و مدرک نوازندگی ساز کوبه ای دف هستند.
 

اجزا ساز دف

از آنجایی که ساز کوبه ای دف ساده است، نحوه یادگیری ساخت دف نیز راحت بوده و زمان بر نیست. ساختار کلی دف، یک حلقه چوبی است که پوست نازکی روی آن کشیده شده و با انگشت روی آن ضربه زده می شود. این ساز، در بین اقوام مختلف با نام های متفاوتی شناخته می شود. اجزا ساز دف از چهار قسمت تشکیل شده که عبارتند از :

بخش یا کلاف اصلی : بدنه استوانه ای شکل که از جنس چوب ساخته شده است.

پوست: پوست حیواناتی مانند آهو که روی بدنه استوانه ای کشیده می شود (بهترین نوع دف در فصل بهار ساخته میشود).

حلقه ها: در اطراف حلقه چوبی آویزان می شوند.

گل میخ: معمولا، ابتدا و انتهای حلقه چوبی دف را به صورت زاویه دار برش داده (برش فارسی) و به هم می چسبانند. سپس، ضخامت یک طرف حلقه را با تراشیدن چوب کم کرده و پوست را با چسب روی این لبه چسبانده و با گل میخ محکم می کنند.

آموزش آشنایی با نوازندگی ساز کوبه ای دف 

آموزش نت خوانی دف

علم موسیقی، علم خواندن نت است. آموزش نت خوانی دف به هنرجو کمک می کند تا با انواع سیستم نت خوانی آشنا شده و بتوانند هر قطعه موسیقی را به راحتی بنوازند. نت ، علامت و نشانی است که انواع صداهای موسیقی به واسطه آن نوشته شده و قطعه از روی آن، اجرا می شود.  نت خوانی دف نیز شامل دو نظام نت خوانی هجایی و الفبای است :

نظام هجایی شامل:

Do re mi fa  sol  la  si

نظام الفبایی شامل :

C  D  E  F  G  A  B

 سی  لا  سل  فا  می  ر  دو

معمولا، نت ها را روی پنج خط موازی و با فاصله معین و یکسانی می نویسند که خطوط حامل نام دارند و از پایین به بالا شمرده می شوند؛ به این معنی که، صدای نتی که روی خط پایین نوشته شده، نسبت به نت بالا، بم تر شنیده می شود. به این ترتیب، نام نت با توجه به جایگاه نت روی خط حامل مشخص می شود. نت ها به چهار صورت روی خطوط حامل قرار می گیرند:

1. پنج نت بر روی خطوط

2. چهار نت بین خطوط

3. یک نت از پایین چسبیده به خط اول

4. یک نت از بالا چسبیده به خط پنجم

با توجه به ارقام ذکر شده در بالا، تعداد 11 نت وجود دارد اما طیف صدایی که هنگام نواختن ساز می شنویم بیشتر از 11 نت است که برای دست یافتن به این گستره ، باید از خطوط اضافه استفاده کرد.

دوره آموزشی نوازندگی ساز کوبه ای دف

دوره آموزشی نوازندگی ساز کوبه ای دف، یکی از دوره های آموزش عالی است که با هدف افزایش رشد و خلاقیت در موسیقی طراحی شده و با فرهنگ ایرانی و اسلامی متناسب است. این دوره شامل سه سطح  مقدماتی ، متوسطه و پیشرفته است.

دوره مقدماتی برای افرادی در نظر گرفته شده که سابقه آموزشی نداشته و یا تجربه بسیار کمی در این زمینه دارند. این دوره مواردی مانند مفاهیم اولیه موسیقی، نحوه نت خوانی، آشنایی با ساز دف و نحوه نواختن آهنگ های ساده را شامل می شود.

در دوره توسطه، تئوری موسیقی ، اجرای درست و صحیح قطعات، تکنیک های خاص دف و ریتم و وزن خوانی آموزش داده می شود. دوره پیشرفته نیز شامل مهارت های گروه نوازی، تکنیک های پیشرفته نوازندگی دف، اجرای کنسرت، مهارت بداهه نوازی و نت نویسی را در بر می گیرد.
 

اگر چه سازهای مدرن علاقمندان بیشتری را به طرف خود جذب کرده اما طرفداران ساز های کوبه ای مخصوصا دف نیز کم نیستند. به همین دلیل، مرکز آموزش مجازی پارس دوره آشنایی با نوازندگی ساز کوبه ای دف را برای طرفدران این ساز ارائه کرده است. این مرکز ، بعد از اتمام این دوره آنلاین به شرکت کنندگان مدرک نوازندگی ساز کوبه ای دف اعطا می کند. برخی از سرفصل های آموزشی این دوره عبارتند از :

فصل اول

• سازشناسی دف    
• تاریخچه پیدایش دف
• معرفی ساختمان دف و اجزاء آن
• انواع دف
• هنرمندان نامی دف
• نحوه ساخت دف

فصل دوم

• به دست گرفتن دف و انجام حرکات اولیه   
•  تئوری ابتدایی ضرب و ریتم
• ارزش زمان

فصل سوم           

• دف نوازی در میزان ساده  
• میزانهای ساده در دف نوازی
• میزانهای تركیبی در دف نوازی
• نفس در دف نوازی
• خوابیده در دف نوازی
• چپ ریز در دف نوازی
• ضرب زدن
• میزانهای مختلط (لنگ) در دف نوازی
• تقسیمات نت ها
• سنكپ ـ ضد ضرب
• وزن خوانی
• نت نویسی

فصل چهارم         

• دف نوازی در میزان ترکیبی 
• پرده و نیم پرده
• نشانه های جانبی
• اصطلاحات موسیقی
• طریقه گرفتن ساز
• طریقه اجرای ضربات بر روی دف
• دیکته موسیقی چیست؟
• فرم در موسیقی
   

رشته آهنگ سازی

افرادی که به هنر و مخصوصا رشته آهنگ سازی علاقمند هستند ، میتوانند به سه شیوه به هدف خود دست پیدا کنند. اول اینکه، این افراد میتوانند بعد از گذراندن دوره ابتدایی، در آزمون اولیه هنرستان موسیقی شرکت کرده و بعد از احراز شرایط لازم  و نمره قبولی  ، وارد هنرستان موسیقی شده و طی یک دوره هفت ساله ، نوازندگی سازهای ایرانی، غربی و آهنگ سازی را یاد بگیرند. 

دوم اینکه، افراد می توانند بعد از گرفتن مدرک دیپلم،  در کنکور هنر شرکت کرده و سپس رشته آهنگسازی را انتخاب نموده و تا مقطع کارشناسی ارشد ادامه تحصیل دهند. شرکت کردن در کلاس ها و ورک شاپ های آزاد نیز شیوه دیگری برای یادگیری هنر موسیقی و دریافت مدرک معتبر است. 

آهنگ سازی کوبه ای چیست؟

اصطلاح ساز کوبه ای (پرکاشن)، به هر سازی گفته میشود که با استفاده از ضربه، تکان ، سایش و ایجاد نوسان،  صدا تولید کند. کار اصلی سازهای کوبه ای، ایجاد ضرب (ریتم) در آهنگ است اما این سازها قابلیت ایجاد ملودی را هم دارند. سازهای کوبه ای به دو گروه سازهای کوبه ای با کوک مشخص و معین (مانند زیلوفون) و ساز کوبه ای با کوک نامعین (طبل) تقسیم بندی می شوند.

ریتم های نوازندگی در دف مشابه دستگاه های موسیقی در سازهای زهی هستند. آهنگ سازی کوبه ای برای دف، در قالب "مقام " اجرا  می شود. مقام های ساز دف شامل حی الله، داحلی نوع اول، سه قزی، هل گرتن، گریان، دایم سریع، حدادی و حی الله  می شود.  از جمله هنرمندان مشهور در عرصه نواززندگی ساز کوبه ای دف میتوان به مهدی غلامی ، بیژن کامکار و هنرمند بین المللی  هژار زهاوی اشاره کرد.

مدرک آشنایی با نوازندگی ساز کوبه ای دف