مقاله آشنایی و ارزیابی سنگ های قیمتی و معدنی
مقاله آشنایی و ارزیابی سنگ های قیمتی و معدنی
مقاله ای که در زیر مطالعه میکنید با عنوان آشنایی و ارزیابی سنگ های قیمتی و معدنی از مرکز آموزش مجازی پارس گردآوری و ارائه شده است.
سنگهای قیمتی : گاهی اوقات بعضی از سنگهای بسیار با ارزش در طبیعت معادل کم ارزش هم دارند و وقتی افراد نا آگاه که در شناخت سنگ تبحری ندارند به آنها نگاه میکنند به اشتباه سنگ کم ارزش را با سنگ قیمتی اشتباه میگیرند. شیادان و افرادی سود جو از همین مسئله استفاده میکنند و با آن مردم را گول میزنند. رشته جواهر شناسی شاخه ای مجزا از باستان شناسی میباشد و علم مربوط به خود را در دانشگاه ها داراست . جواهرات و
سنگها سنگ تورمالین :
سنگی متبلور به رنگهای زرد ، سرخ ، بنفش که معادن آن در برزیل و برمه و آمریکا و سیبری وجود دارد
سنگ دُر
دُر بر دو شکل کلی هست. کوهی و بیابانی و بشکل و رنگ بلور میباشد که دارای تللول میباشد و مروارید یکتا در صدف را هم دُر می گویند
سنگ زمرد
یکی از اقسام آلومین به رنگ سبز که از سنگهای قدیمی هست و هر چه پر رنگ تر باشد گرانبها تر است
الماس: یکی از سنگهای گرانبها که عبارت است از کربن خالص متبلور و در هندوستان ، برزیل ، آفریقا و برخی از کشورهای دیگر بشکل کریستال در کانها پیدا میشود گاهی بی رنگ و گاهی در رنگهای سبز ، سرخ ، آبی ، صورتی ، و سیاه یافت میشود. نوع بی رنگ آن در ردیف سنگهای گرانبها هست و فراوانتر از رنگهای دیگر میباشد ولی کلیه رنگهای آن گرانبها هستند. الماس هر چه درشت تر و پاک تر باشد گرانبها تر است. الماس همه اجسام را مخطط میکند و فقط با گرده های مخصوص خود صیقلی می شود. نوع صنعتی آن در شیشه بری به کار میرود. یاقوت: نوعی سنگ گرانبها هست که از معدن به دست می آید به رنگ سرخ ، زرد ، کبود ، سبز و سفید. نوع سرخ و شفاف آن بعد از الماس از بهترین سنگهای موجود میباشد و هر چه بزرگتر و خوش رنگ تر باشد گرانبها تر است در فارسی قدیم به آن یاکند هم میگفتند یواقیت جمع یاقوت است. رمانی= یاقوت درشت و سرخ رنگ شبیه انار یاقوت خام کنایه از لب معشوق می باشد. زبرجد: یک قسم آلومین رنگین مانند زمرد به رنگ زرد یا سبز که از سنگهای قدیمی است و در جواهر سازی بکار میرود و مشهور ترین آن سبز رنگ است در آمریکا و برزیل و استرالیا و روسیه یافت میشود لعل: یکی از سنگهای قیمتی به رنگ سرخ مانند یاقوت یک قسم آلومین رنگین است و در طبیعت پیدا میشود لعل بدخشان یکی از معروفترین آنها میباشد کهربا: صمغ برخی از درختان نوع سرو و کاج که از منۀ قدیمه تولید و مانند سنگ سفت و سخت شده و به رنگهای مختلف زرد و سرخ و سفید است و بر اثر مالش خاصیت الکتریسیته پیدا میکند و در 278 درجه حرارت ذوب میشود و سپس به شکل تیره رنگی میسوزد و در آب و الکل و جوهر سقز حل میشود. یکی از اقسام لینیت زغالی است سخت و براق و به خوبی جلا و صیقل پیدا میکند و در جواهر سازی بکار می رود عقیق: یک قسم کوارنز بی شکل به رنگهای مختلف است. نوع مرغوب آن به رنگ سرخ یا آلبالوئی است و مانند سنگهای قیمتی در زینت بکار میرود نوعی از آن که در یمن به دست می آید و سرخ رنگ است معروف به عقیق یمنی یا یمانی است که بیشتر نگین انگشتر میشود و واحدش عقیقه است فیروزه: یکی از سنگهای قیمتی به رنگهای آبی آسمانی که از معدن استخراج میشود و بیشتر نگین انگشتر از آن به دست می آید و در نیشابور و کرمان و فارس و آذربایجان به دست می آید. بهترین آن از معدنی از نیشابور به دست میآید و آن را فیروزه بواسحاقی میگویند. یشم: سنگی است شبیه عقیق یا زبر جد به رنگهای مختلف کبود ، سبز تیره و رنگ صابونی آن نیز یافت میشود. لاجورد: از سنگهای معدنی به رنگ آسمانی یا آبی پر رنگ که سائئده شده آن در نقاشی به کار میرود و در طب قدیم نیز کار برد داشته است. به عربی به آن لازورد میگویند. مردار: سنگ لیتارژ ، جوهر سرب ، جسمی است به رنگ سرخ یا زرد بیستر از سرب و قلعی گرفته میشود برای ساختن مرهم بکار میرود و به آن سنگ مردار هم گفته میشود. مروارید: گوهری است سفید و درخشان که در داخل صدف رشد میکند. وقتی ذره شنی بین صدف و جبه او قرار می گیرد جانور کم کم ماده آهکی بدور آن ذره ترشح میکند و رفته رفته مروارید ساخته میشود. درشتی آن به اندازه دانه خنثی شروع میشود و تا اندازه تخم کبوتر آن وجود دارد و در خلیج فارس و اقیانوس هند صید میشود.
سنگهای قیمتی سنگهای جذاب معدنی هستند که پس از برش و پرداخت برای ساخت جواهر بکار می رود. ارزش این سنگها مربوط به رنگ، درخشش یا کمیاب بودنشان است. این سنگها همواره در جایگاه با ارزشی در طول تاریخ قرار داشته اند بخصوص در شرق که از آنها برای زیورآلات در جشنهای تشریفاتی و مذهبی استفاده می شده است. در کتب مقدس آمده است که در تمدن های شرقی بسیار دور از این جواهرات بعنوان انگشتر، گردنبند،دستبند، طوقه، تاج پادشاهان و پوشاکشان و درباریان و کشیشان از این جواهرات استفاده می کردند
معمولاً گوهرها و جواهرات آلات به چند دسته تقسیم بندی می شوند، و اصولاً جواهرات به گونه های تزئینی گوهرها گفته می شود که به دو بخش عمده «سنگهای گرانبهای معدنی و بخش گوهرها» طبقه بندی می شوند
گوهرها یک طبقه بندی کامل از سنگهاست، و یک بخش از گوهرها ریشه معدنی ندارند، و به صورت ارگانیک در طبیعت بوجود می آید، که یا منشأ گیاهی دارند و یا در آب دریا ساخته می شوند، و جزء گوهرها هستند ولی جزء سنگهای گرانبها و جواهرات رده بندی نمی شوند.
گوهرها از نظر بها به چند قسمت تقسیم بندی می شوند، که دسته عمده جواهرات بخش سنگها و جواهرات قیمتی گرانبها می باشند، که چهار گونه «الماس – زمرد – یاقوت قرمز- و یاقوت کبود» را شامل می شود، و بقیه گوهرها به دسته نیمه گرانبها تقسیم بندی می شوند، و در حال حاضر نزدیک به 4 هزار سنگ زینتی در این گروه شناسایی شده اند
معمولاً150 تا 200 گونه از این سنگها در جواهرات استفاده می شود و طرفدار دارد، و حدود 10درصد آن بین 15 تا 20 مورد آن بیشتر معروفیت دارد، مثل مروارید، فیروزه، انواع توپال، انواع گارنر، و انواع کوارتز که به رنگهای مختلف تقسیم بندی می شوند، و چند نوع سنگ نیمه گرانبها وجود دارند که از نظر رده بندی قیمت، بهای بیشتری دارند، مانند الکساندرید، آکوامارین، تانزانایت
جواهرات و یا گوهرهای ارگانیک ریشه معدنی ندارند، مانند کهربا که با ریشه نباتی دارند و در طبیعت یافت می شود، و در اروپای شمالی، مانند روسیه و لهستان به دلیل وجود جنگهایی که در دوران دور زمین شناسی آنها شکل گرفته است
انواع مرجانها نیز در این گروه که در دریای خاصی یافت می شود، و پرورش می یابد، مثل دریای اطراف ایتالیا، و یا جنوب شرق آسیا، که به عنوان جواهرات زینتی تولید و استفاده می شود
مروارید هم در این گروه جای دارد، که بهترین نوع مروارید در دنیا مروارید خلیج فارس بوده که گذشته های نه چندان دور به عنوان مروارید بحرین که در اصل مروارید ایران بوده، و چون سواحل آن عمق کمی داشته غواصان بهتر آنان را یافت می کردند، ولی همکنون به خاطر آلودگی دریاها آن مروارید مرغوب را ندارد، کما این که شنیده می شود در اطراف جزیره کیش حوضچه های پرورش مروارید ساخته شده
همچنین اطراف ژاپن و سواحل استرالیا مرواریدهای مرغوبی دارند، و در اندونزی نیز مرواریدهایی با رنگهای فانتزی زیبا وجود دارد، و مروارید های طوسی رنگ و مشکی و با رنگها تیره نیز در سواحل کشور هائیتی یافت می شود
ویژگیهایی منحصر بفرد یک گوهر
گوهرهای طبیعی به طور کلی کانی هایی هستند که در گذشته برای آراستگی شخصی مورد استفاده قرار میگرفتند و در حال حاضر نیز روز به روز بر میزان استفاده از آنها در زمینه های مختلف افزوده میشود. بطور کلی، سنگ های قیمتی زیبا، نادر و با دوام هستند. بیشتر آنها کانی هایی طبیعی هستند، با مواد غیر آلی با ترکیب شیمیایی ثابت شده و ساختار درونی منظم. گوهرهای کمی مانند کهربا و مروارید از گیاهان و حیوانات به دست می آیند و آلی نامیده می شوند. با توجه به مشخصات و ویژگیهای گوهرها، کانی( یا گاهی ماده آلی)باید زیبا بوده و رنگ بندی آن نیز بسیار با اهمیت میباشد. گوهرها باید بادوام نیز باشند یعنی به حدی سخت بوده که استفاده یا لمس مداوم، آن را خراب یا خراشیده نکند. در نهایت، گوهرها باید نادر باشند، زیرا کمیابی این سنگها باعث میشود تا ارزش بیشتری بیایند. جاذبه رمزآلود جواهرات، رنگ های بدیع شان و بازی نور درون آنها،به تنهایی جواهرات را برای بسیاری از مردم قیمتی ساخته است و در عین حال کمیابی، سختی و با دوام بودن آنها، ارزش گوهرها را دوبرابر کرده است. زیبایی طبیعی، استحکام و حالت ارتجاعی گوهرها این باور را که آنها منشاهای فوق العاده و قدرتهای جادویی دارند را قوت بخشیده است و سنگ های جواهری که قرن ها باقی مانده اند، از سویی ثروت تاریخی و از سوی دیگر افسانه های پیرامون آنها را بوجود آورده اند
یکی از صنایع دستی تزیینی- کاربردی ایران ” تراش سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی” نام دارد. سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی به سنگهایی از قبیل زمرد، آماتیس، عقیق، فیروزه، یشم و… اطلاق می گردد. این سنگها که در ایران به وفور یافت می شود پس از تراش و نشاندن آن در رکابی از طلا یا نقره دارای ارزش افزوده زیادی خواهند بود. تراش آن ها با یک دستگاه تراش برقی انجام می گیرد
پس از دادن فرم مورد نظر به سنگ آن را پولیش (براق ) نموده و در زینت آلاتی از قبیل انگشتر، گردنبند، دستبند ، گوشواره و… جای می دهند. تحقیقاتی در مورد خواص درمانی سنگها نیز صورت گرفته که خود باعث رونق این هنر می گردد. سنگها به صورت خام ( به اصطلاح هنرمندان این رشته زنده) از معدن تهیه شده و پس از درنظرگرفتن الگو یا طرح پیش بینی شده تراش می خورد. تراش سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی و صادرات آن یکی از ارقام بالای صادرات غیرنفتی را شامل می شود
تراش دادن سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی با ابزار و وسایل مخصوص برای استفاده در زیور الات ،ظروف زینتی و اشیاء تزئینی متفاوت دیگر یکی از رشته های صنایع دستی است
