مقاله آموزش مجازی

آموزش مجازی

اینترنت به دلیل کاهش هزینه، زمان و مكان و سرعت بخشی به کارها و ... در تمام  زمینه های آموزشی، تجارت و سایر امور ارتباطاتی جایگاه ویژه ای دارد. این روند رو به رشدی که سبب تغییرات زیادی در  زندگی شده است جامعه جهانی را نیز به سمت  آموزش از راه دور، سوق می دهد و این امر را ضروری ساخته است. همچنین با توجه به استقبال، روز  به روز  وسایل كمك آموزشی پیشرفته تری برای ایجاد شرایط مناسب جهت بهره مندی از یادگیری به صورت مجازی ارائه  می گردد.

مقدمه آموزش مجازی :

ورود تکنولوژی به عرصه اطلاعات و پدید آمدن فناوری اطلاعات ( Information Technology ) تمام ابعاد زندگی بشری را متحول کرد. و روند انجام امور کلی با گذشته های نه چندان دور از نظر کیفی وکمی تغییرکرده که در نتیجه این تغیر وتحولات ، دانشگاهها ومراکز آموزشی با پدیده جدیدی به عنوان تکنولوژی آموزشی ( فناوری آموزشی ) رو به رو شده اند که این پدیده آموزش را از حالت سنتی خارج ساخته و جریان خاصی به آن بخشیده است . و با پیدایش کامپیوتر وبه دنبال آن شبکه های کامپیوتری و وب جهانی در دهه های آخر قرن بیستم نوع دیگری از آموزش و مکانهای آموزشی را فرا روی دانشجویان وفراگیران قرار داده است . تحول ابزار ها و روش های آموزش در جهتی است که هر فرد در هر زمان و هر مکان بتواند با امکانات خودش و در بازه زمانی که خودش مشخص می کند مشغول یادگیری شود. این نوع آموزش شالوده ای از کاربرد تکنولوژی ، ارتباطات ، مفاهیم روانشناختی ، حرفه ای وآکادمیک بر اساس معیارها واستاندارد های معمول است که بنا به اهداف ، نیازها و واقعیت های موجود جوامع شکل خاصی به خود می گیرد. آموزش به کمک فناوری های نوین در مدت زمان کوتاهی که از زمان پیدایش آن می گذرد توانسته شیوه های آموزشی را در سطح بسیار گسترده دگرگون کند . فناوری حیرت‏انگیز و اعجاب آور اطلاعات (IT) چنان در حال پیشرفت و دگرگونی جهان است که برخلاف تفکر گذشته مبنی بر تلقی عصر آینده به «عصر ارتباطات» برخی دانشمندان و متفکران، عصر آینده را «عصر مجازی» نامیده‏اند، زیرا در این دوره، که هم اکنون در آغاز آن هستیم، فناوری اطلاعات می‏تواند به ازای هر واقعیت یا پدیده، یک بدل مجازی، بسازد. مواردی همچون تجارت الکترونیک، فروشگاه الکترونیک، بانک الکترونیک، بازی‏های کامپیوتری، پست الکترونیک و دهها و صدها مورد دیگر مؤید این مدعاست. یکی از مظاهر بسیار مهم فناوری اطلاعات در بعد آموزش متجلی گشته است که از آن با عبارتی مثل آموزش مجازی (Virtual Education) یا آموزش آن لاین( Online Education) و یا آموزش الکترونیک (E-Learning) و... یاد می‏شود. شاید مهمترین دستاورد این فناوری برای بشر بشارت تحقق عدالت آموزشی باشد.آموزش مجازی این نوید را به بشر داده است که با گذشت زمان، مکان و مرزها به راحتی می‏تواند وارد هر خانه‏ای شود و فراگیران تشنه آموزش را از یادگیری سیراب کند
تاریخچه آموزش مجازی در جهان

آموزش مجازی برای اولین بار در قرن 19 به‌عنوان تحصیلات مكاتبه‌ای(Correspondence Study) شناخته شد. پس از چندی تحصیلات مکاتبه‌ای با استفاده از سیستم پستی فراگیر شد و مدارس و دیگر موسسه‌های دارای صلاحیت به ارایه آموزش مجازی با استفاده از پست پرداختند و ارتباط نوشتاری معلمان و دانش‌آموزان را برقرار کردند. ایالات متحده تنها کشور ارایه‌دهنده تحصیلات مکاتبه‌ای نبود، بلکه کشورهای اروپایی نیز از اوایل دهه 1840 دوره‌هایی برای آموزش خلاصه‌نویسی و زبان ارایه كردند.

در سال 1837 به‌خاطر هزینه‌های پستی, یک آوانگار انگلیسی به نام ایزاک پیتمن(Isaac Pitman) از تندنویسی(Shorthand) برای تدریس دوره‌های مکاتبه‌ای در بریتانیا استفاده کرد. وی روش خود را كه مبتنی بر اصول آوایی به‌جای اصول املایی بود، در سال 1837 در کتابی به نام “الگوی صحیح تندنویسی” توضیح داد. روش خلاصه‌نویسی پیتمن در سال 1852 توسط برادرش بن پیتمن(Benn Pitman) در آمریکا معرفی شد. بن یک موسسه صدانگاری در ایالت اوهایو آمریکا برای تدریس خلاصه‌نویسی و نیز انتشار آثار مرتبط با آن بنیاد نهاد. روش خلاصه‌نویسی پیتمن با 15 زبان تطبیق داده شده و امروزه یکی از پركاربردترین روش‌های خلاصه‌نویسی در جهان است.

در سال 1844 ساموئل مورس(Samuel Morse) تلگراف الکتریکی را اختراع کرد. نخستین خط تلگراف بین شهرهای بالتیمور و واشنگتن در آمریکا کشیده شد و اولین پیامی كه مورس ارسال کرد، چنین بود: “خدا چه ساخته است؟” مورس به‌ دلیل ادعاهای حقوقی مخترعان رقیب و همکارانش نتوانست تا سال 1854 اختراع خود را ثبت كند.
تاریخچه آموزش مجازی در ایران

مدت‌ها کتاب اصلی‌ترین منبع اطلاعاتی در امر آموزش محسوب می‌شد، اما تحولات و پیشرفت‌های سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال‌های اخیر سبب شده است بسیاری از جنبه‌های زندگی بشر دستخوش تغییرات بنیادین شده و مفاهیم جدیدی شکل گیرد. یکی از حوزه‌های که از این مهم متأثر شده، آموزش و فراگیری است که بسیاری از محدودیت‌های آن امروزه به واسطه پیشرفت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در حال از بین رفتن است. آموزش الکترونیکی یکی از زمینه‌هایی است که استفاده از آن به جهت ارتقای کیفیت آموزش اجتناب ناپذیر است.

یادگیری الکترونیکی شکلی از یادگیری می‌باشد که از طریق ابزارهای الکترونیکی متنوع (اینترنت، اینترانت، اکسترانت، شبکه‌های ماهواره‌ای، نوارهای صوتی و تصویری، تلویریون محاوره‌ای، و سی‌دی‌رامها)، عرضه و با شیوه‌های مختلف (خودگردان، کنترل به‌وسیله آموزشگر) کنترل می‌شود و به‌وسیله ساختارهای گوناگون (دوره‌ها، ماژولها، فعالیتهای یادگیری کوچک) اجرا می‌شود، و اجرای آن بدون محدودیت جغرافیایی و زمانی (یادگیری هم‌زمان/غیرهم‌زمان) می‌باشد.
آموزش برخط در ایران

اولین مرکز آموزش الکترونیک در ایران که به صورت رسمی مدرک مورد تایید را صادر نمود، مرکز آموزش الکترونیک دانشگاه علم و صنعت ایران بود. در کنار این دانشگاه دولتی، دانشکدۀ مجازی علوم حدیث (http://vu.hadith.ac.ir )به عنوان یک دانشگاه غیردولتی موفق شد نخستین دورۀ آموزشی خود را در سال 1383 در بستر شبکۀ اینترنت اجرا کند و پس از کسب مجوزهای قانونی لازم از سوی ، در سال ۱۳۸۴ جذب دانشجو را به صورت رسمی آغاز کرد. در حال حاضر، دانشکدۀ مجازی علوم حدیث به عنوان بزرگ‌ترین مرکز آموزش الکترونیکی کشور فعالیت می‌کند و در چهارمین جشنوارۀ رسانه‌های دیجیتال موفق به کسب عنوان برترین مرکز آموزش الکترونیکی کشور شد.

مرکز آموزش الکترونیکی دانشگاه علم و صنعت در سال ۱۳۸۳ تاسیس و برای اولین بار در کشور، اقدام به جذب دانش‌پذیر به صورت فراگیر در مقطع کارشناسی با ظرفیت ۲۲۴ نفر با استفاده از مزیت‌ها و ظرفیت‌های آموزش الکترونیکی ( E – Learnig ) نمود . در بهمن ماه سال ۱۳۸۴ نیز برای اولین بار در ایران، اقدام به جذب دانشجوپزاران به صورت فراگیر با ظرفیت ۲۵۱ نفر در مقطع کارشناسی ارشد با بهره گیری از آموزش کاملاً الکترونیکی نمود. در سال ۸۸ دانشگاه علم و صنعت اولین دانشجو در مقطع '''کارشناسی''' کارشناسی ارشد را از راه کنکور سراسری جذب نمود.
تعریف آموزش مجازی

منظور از E-Learning یا آموزش الکترونیکی به‌طور کلی بهره‌گیری از سیستم‌های الکترونیکی مثل کامپیوتر، اینترنت، دیسک‌های چندرسانه‌ای، نشریه‌های الکترونیکی و خبرنامه‌های مجازی نظایر این‌هاست که با هدف کاستن از رفت و آمدها و صرفه‌جویی در وقت و هزینه و در ضمن یادگیری بهتر و آسان‌تر صورت می‌گیرد.

البته سیستم‌‌هایی که تحت  E-learning قرار می‌گیرند و امکان یادگیری از راه دور را فراهم می‌کنند بسیار متنوع هستند، ولی در وهله اول آنچه که مهم است آگاهی علاقه‌مندان از نوع این سیستم‌ها و انتخاب صحیح و نحوه استفاده درست از آن‌هاست. این سیستم‌ها گاهی می‌توانند جایگزین کلاس‌های حضوری هم باشند. در عین حال برای افراد سخت‌کوش و علاقه‌مند می‌تواند مکمل کتاب و کلاس باشد. در یک جمله می‌توان گفت E-Learning آوردن یادگیری برای مردم است به‌جای آوردن مردم برای یادگیری. در یادگیری الکترونیکی غیر از اینترنت، دیسک‌های آموزشی، ویدئوهای آموزشی و همچنین ماهواره استفاده می‌شود .آمار نشان داده است که در سال 1999 بالاترین روش آموزش الکترونیکی با 53 درصد مربوط به دیسک‌های آموزشی می‌شده است، ولی برای سال 2006 پیش‌بینی می‌شود که E-Learning مقام اول آموزش را با 63 کسب کند.

روبرت مرداک(Rupert Murdoch ) که روی آخرین فناوری‌های آموزش مجازی کار می‌کند می‌گوید: ” I think education is going to be a very big part of the Internet”

یعتی آموزش بخش عظیمی از اینترنت را به‌خود اختصاص خواهد داد.

این شخص هم‌اکنون درحال سرمایه‌گذاری در جهت درست ‌کردن بزرگ‌ترین دانشگاه مجازی دنیاست. E-Learning باعث رشد اقتصادی شرکت‌ها و مراکز تجاری در دنیا شده است. مرکز IDC اعلام کرده، رشد اقتصاد در زمینه E-Learning در سال 2000 از 3/4 میلیارد دلار به 23/1 بیلیون دلار در سال 2004 رسید که این رقم یک رشد 68 درصدی را در هر سال نشان می‌دهد.

آموزش الکترونیکی روش‌های آموزشی کنونی را تکمیل می‌کند و در بعضی از موارد جایگزین آن می‌شود. یکی از رویکردهای اصلی آموزش الکترونیکی، آموزش ترکیبی به معنی به‌کارگیری بیش از یک رسانه در امر آموزش است که از این موارد می‌توان به ترکیب آموزش توسط معلم و ابزارهای بر پایه وب اشاره کرد که البته با این روش، آموزش الکترونیکی جایگزین آموزش کنونی نمی‌شود، بلکه آن را تکمیل می‌کند. هرچند که در موارد بسیاری آموزش الکترونیکی به‌تنهایی می‌تواند پاسخ‌گوی نیازهای آموزشی باشد.

در قرن جدید تنها چیزی که شما را می‌تواند از بقیه رقبا جلوتر بیندازد، یادگیری سریع‌تر است. هم‌زمان و همراه با تحولات و تغییرات وسیعی که در جهان به‌وجود آمده است، رویکردها و دیدگاه‌های اندیشمندان نسبت به آموزش و یادگیری نیز تحولاتی داشته است. در گذشته جهت آموزش Training را به‌کار می‌بردند که به‌معنای آموزش‌ دادن همراه است و اکنون واژه Learning به‌کار برده می‌شود که به معنی آموزش گرفتن است. در آموزش سنتی چون مبنای کار در آموزش ‌دادن همراه بوده است، در نتیجه آموزش به‌صورت اجبار، تنبیه و با زور همراه بوده و در نتیجه افت تحصیلی چه در کلاس درس و چه در خارج از کلاس را به همراه داشته است، اما در Learning چون خود فرد خواسته است که یاد بگیرد، همراه با بازدهی بالایی است. در سال 1995 شرکت IBM در ژاپن بخش آموزش منابع انسانی خود را از نام Training به نام Education تبدیل کرد.
فناوری اطلاعات و ارتباطات ، نقش آن در یادگیری

فناوری اطلاعات و ارتباطات در طی مدت زمان كوتاهی، توانسته زندگی انسان را در سطح بسیار  زیادی دگرگون سازد. یادگیری و امور آموزشی  نیز از این روند مستثنا نیست. نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در چرخه یادگیری بسیار پررنگ می باشد .

فناوری اطلاعات وارتباطات توانسته است به مرور با شناخت نیازها، كمبود و نواقص موجود مشکلات، آموزش های سنتی را از بین ببرد. علت به کارگیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در یادگیری، آموزش بهتر وسریع تر می باشد.

فناوری اطلاعات و ارتباطات شیوه  جدیدی از یادگیری را برای افراد ایجاد می کند و نکته مهم  عدم نیاز به حضور فیزیكی استاد در كلاس درس و یادگیری در محیط های غیر از كلاس امكان پذیر می باشد. بدبن ترتیب، افراد اطلاعات خود را با سایرین به اشتراک می گدارند و از اطلاعات دیگران نیز بهره مند می شوند
مزایای مهم آموزش مجازی

امروزه با پیدایش آموزش الکترونیکی دیگر تصورات قبلی نسبت به تهیه جا ومکان برای تحصیل و آموزش مجازی از بین رفته است اکنون با به صحنه آمدن دانشگاهها و مراکز آموزش مجازی دیگر نیازی به ترک منزل و صرف هزینه گزاف برای مسافرت و اسکان نیست و هر فردی در هر زمان و مکانی می تواند از این امکانات استفاده نماید افزون بر آن ، ساعات شروع وخاتمه کلاسها ثابت نیست و دانشجویان در هر زمان می توانند در سر کلاس حضور پیدا کنند یکی از نکات مهمی که در این نوع آموزش مطرح است آزادی عمل در انتخاب موضوع وسر فصلهای مورد علافه افراد است .

به طور کلی می توان مزایا آموزش مجازی را به صورت زیر بر شمرد :

-1عدم نیاز به حضور فیزیکی استاد در کلاس درس :

از آنجا که در این نوع آموزش کلیه ارتباطات از طریق اینترنت انجام می شود لزومی به حضور فیزیکی مدرس و فراگیر در کلاس نیست .تنها کافی است مدرس یا فراگیر از طریق یک دستگاه کامپیوتر ا زمنزل یا نزدیک ترین مرکز متصل به اینترنت به دانشگاه مجازی متصل شوند این امر خود سر منشأ مزایا دیگری است چرا که با این اوصاف دیگر نیازی به صرف هزینه برای ساختمان سازی آموزشی نخواهد بود .از سوی دیگر در شهرهای بزذگ منجر به کاهش رفت و آمد درشهر وکمتر شدن ترافیک شهری وآلودگی هوا می شود.

-2عدم کلاس درس به زمان خاص :

هر چند که این سیستم آموزشی از تکنولوژی های کنفرانس از راه دور و مانند آن که نیاز به حضور در پشت__کامپیوتر در زمان خاص دارد پشتیبانی می کند ولی قسمت اعظم این سیستم مبتنی بر دروسی است که هرزمان فراگیر اراده کند می تواند به سایت آموزش متصل شود و دروس را در یافت کند این سیستم برای افراد شاغل که وقت آزاد محدودی برای تحصیل دارند کاملا مناسب است .

-3کیفیت بالای ارائه دروس :

در آموزش واقعی درس توسط یک مدرس ارائه می شود که این امر مطلوب نیست ، چرا که کیفیت مطالب ارائه شده در کلاس به پارامترهای زیادی مانند وضعیت روحی مدرس ، گرما و سرمای محیط کلاس و ...که می تواند تاثیر منفی داشته باشند بستگی دارد ولی در آموزش مجازی این مشکلات وجود ندارد .در این نوع آموزش دروس توسط تیم های مجرب آمده می شوند وبا استفاده از تکنولوژی های مدرن و متنوع چند رسانه ای به نحو مطلوبی ارائه می شوند در ضمن فراگیر می تواند به کرات مطالب ارائه شده در جلسه خاصی را مشاهده کند و این لحاظ کیفیت آموزش بهبود می یابد.

-4پشتیبانی از تعداد زیادی فراگیر در یک درس :

در آموزش واقعی معمولا به خاطر محدویت های کلاسها و همچنین به خاطر بازدهی این مشکل وجود دارد که فراگیران ممکن است به خاطر تکمیل ظرفیت نتوانند در دروس ثبت نام کنند این مشکل طبعا در آموزش مجازی وجود ندارد و فراگیران ثبت نام شده در یک کلاس یا در یک درس می توانند هزاران نفر باشند.

-5بالا بردن سطح علمی جامعه :

د رآموزش های واقعی معمولا به خاطر محدودیت امکانات از لحاظ مکان ، اساتید وغیره هر ساله تعداد محدودی دانشجو از طریق آزمون هایی که برگزار می شود موفق به ورود به دانشگاه می شوند در صورتی که در دانشگاه مجازی این محدودیت ها وجود ندارد بنابر این تمامی افراد علاقه مند به تحصیل شانس ادامه تحصیل در دانشگاه را پیدا می کنند که این امر مطمئنا در بالا بردن سطح علمی وفرهنگی جامعه موثر است .

-6دسترسی به کتابخانه های دیجیتالی:

در این نوع کتابخانه ها دیگر نیازی به برگرداندن کتاب نمی باشد زیرا ما مطالب مورد نظری را که می خواهیم جستجو می کنیم و با سریع ترین سرعت ممکن به آنها دست می یابیم .در کتابخانه های معمولی امکان فرسوده شدن کتاب می باشد) .مرکز آموزش الکترونیکی پرشیا -اینترنت ، دیلمقانی ، میترا
 
نتیجه گیری

فناوری اطلاعات و ارتباطات و حرکت از جوامع سنتی به جوامع اطلاعاتی تمامی ابعاد ونیازمندی های بشری را تحت تاثیر قرار داده است .روش آموزش نیز تابع چنین تغیر و تحولاتی بوده اند .بهره گیری از آموزش مجازی با استفاده ازروش های جدید موجبات کارایی و اثر بخشی بیش از پیش نظام های آموزشی درجوامع بشری را فراهم می نماید .در کشور ما نیز برنامه ریزی به منظور بهره گیری از چنین روش هایی دراجرای آموزشی اعم از آموزش های مدرسه ای ، حرفه ای وتخصصی ضروری است .استفاده از چنین فنونی امکان افزایش کیفیت و بهره وری آموزشی در کلیه سازمانها را پدید می آورد.

ثبت نام در دوره های آموزش مجازی