مقاله دوره آموزشی مدیریت تکنولوژی
مدیریت تكنولو‍ژی
نگاهی کلی به مدیریت تکنولوژی:
تعریف تکنولوژی را تمام دانش،فرایندها،ابزارها و سیستم هایی که در جهت خلق و ساخت کالاها و ارائه خدمات به کار گرفته می شوند میتوان بیان کرد.به زبان ساده، تکنولوژی روش انجام کارها توسط ما می باشد.
مدیریت تکنولوژی یک مبحث بین‌رشته‌ای است که علوم، مهندسی، و مدیریت را به‌هم پیوند می‌زند. از دیدگاه مدیریت تکنولوژی، تکنولوژی اصلی‌ترین عامل تولید ثروت است و ثروت چیزی بیشتر از پول است که میتواند عواملی همچون ارتقاء دانش، سرمایه‌ی فکری، استفاده‌ی موثر از منابع، حفظ منابع طبیعی و سایر عوامل موثر در ارتقاء استاندارد و کیفیت زندگی را شامل شود.
مدیریت تکنولوژی، در واقع مدیریت سیستمی است که خلق، کسب، و به‌کارگیری تکنولوژی را ممکن میسازد و شامل مسوولیتی است که این فعالیت‌ها را در راستای خدمت به بشر و برآورده ساختن نیازهای مشتری قرار می‌دهد. تحقیق، اختراع، و توسعه، اساسی‌ترین مؤلفه‌های خلق تکنولوژی و وقوع پیشرفت‌های تکنولوژیک هستند. اما در مسیر تولید ثروت، مؤلفه‌ی مهم‌تری نیز وجود دارد که همان به‌کارگیری یا تجاری‌سازی تکنولوژی است. به بیان دیگر، مزایای تکنولوژی هنگامی تحقق می‌یابند که نتیجه‌ی آن به دست مشتری برسد. مشتری میتواند فرد، شرکت یا یک نهاد دولتی همچون سازمان‌های دفاعی باشد. اختراعی که در قفسه نهاده شود، ثروت تولید نمی‌کند و ایده‌ای که بروز میکند و به کار بسته نمی‌شود ـ حتی اگر به‌عنوان اختراع به ثبت برسد ـ بازده مالی ندارد. تکنولوژی هنگامی به تولید ثروت منجر میشود که یا تجاری شود و یا در مسیر تحقق اهداف استراتژیک یا عملیاتی یک سازمان به کار بسته شود.
تکنولوژی مهمترین عامل در سیستم تولید ثروت است ولی عوامل دیگری نیز در این سیستم دخیل هستند. مثلاً، تشکیل سرمایه و سرمایه‌گذاری، نقش مهمی در رشد اقتصادی ایفا می‌کنند. نیروی کار، عامل موثر دیگری در رشد اقتصادی است. مدیریت تکنولوژی دارای ابعاد ملی، سازمانی و فردی است. در سطح ملی یا دولتی (سطح کلان)، مدیریت تکنولوژی به شکل‌گیری سیاست‌های عمومی کمک میکند. در سطح بنگاه (سطح خرد)، به ایجاد و تثبیت بنگاههای رقابت‌پذیر می‌انجامد. در سطح فردی، به ارتقاء ارزش فرد در جامعه کمک میکند.
عوامل مهم در مدیریت تکنولوژی:
- نقش تکنولوژی در خلق ثروت
- عوامل موثر در مدیریت تکنولوژی
- الگوهای جدید مدیریت تکنولوژی
- دوره عمر و حیات تکنولوژی
- فرآیند نوآوری تکنولوژی
- توان رقابتی
- استراتژی تجاری و استراتژی تکنولوژی
- برنامه ریزی تکنولوژی
- اکتساب و بکارگیری تکنولوژی
- انتقال تکنولوژی
- صنایع تولیدی و خدماتی
- طراحی سازمان
- تغییر روش مدیریت
*** در اینجا میخواهیم یه نگاه جمع بندی شده به هریک از عوامل مهم و ضروری در مدیریت تکنولوژی بپردازیم:
* نقش تکنولوژی در خلق ثروت: تکنولوژی همیشه نقشی مهم در خلق ثروت برای کشورها و در تاثیرگذاری استانداردها و کیفیت زندگی داشته است.بطوری که اوایل قرن بیستم علم و تکنولوژی به شدت به هم مرتبط شدند.اکتشافات علمی وپیشرفت های تکنولوژیک را موجب گردید و از طرف دیگر دانش فنی و تجهیزات تکنولوژیک موجب پیشرفت علم گردید.
* عوامل موثر در مدیریت تکنولوژی: بطورخلاصه این مبحث به سه گزینه مهم تقسیم میشود:
1- خلاقیت 2- اختراع 3- نوع آوری
* الگوهای جدید مدیریت تکنولوژی: این مبحث بطورکلی با چند سوال قابل وصف است که پاسخ هریک توضیحی برای این مورد بیان می شود:
1- چگونه تکنولوژی را در اهداف کلی استراتژیک شرکت لحاظ کنیم و آنها را یکپارچه سازیم.
2- چگونه سریع تر و بهتر از رقبا تکنولوژی قدیمی را کنار بگذاریم و از تکنولوژی جدیداستفاده کنیم.
3- چگونه به شکلی بهتر، تکنولوژی را ارزشیابی یا ارزیابی کنیم.
4- چگونه فرآیند انتقال تکنولوژی را به بهترین شکل انجام دهیم.
5- چگونه مدت زمان طراحی و تولید محصول جدید را کاهش دهیم.
6- چگونه سیستم ها یا پروژه های بزرگ پیچیده و میان رشته ای یا میان سازمانی را مدیریت کنیم.
7- چگونه بهره گیری و استفاده اعضای سازمان از تکنولوژی را مدیریت کنیم.
8- چگونه کارایی کارشناسان فنی را افزایش دهیم.
* دوره عمر و حیات تکنولوژی: این مبحث طبق یک چرخه حیات تکنولوژی سه مرحله ای پیشرفت میکند:
(1) دوره نوآوری جدید یا مرحله جنینی
(2) دوره بهبود تکنولوژی یا مرحله رشد
(3) دوره بلوغ تکنولوژی
* فرآیند نوآوری تکنولوژی: مجموعه ای پیچیده از فعالیت ها که ایده ها و دانش علمی را به واقعیت فیزیکی در دنیای واقعی تبدیل میکند.و دارای هشت مرحله می باشد:
(1) تحقیقات پایه (2) تحقیقات کاربردی (3) توسعه تکنولوژِی (4) اجرای تکنولوژی (5) تولید (6)بازاریابی (7)گسترش (8)تقویت تکنولوژی
* توان رقابتی: فرآیندی است که طی آن یک عنصر مستقل تلاش میکند تا از حیث عملکرد از دیگری بهترباشد یا جلوبزند.این عنصر میتواند یک فرد،شرکت یا کشور باشد.و در آن چند عامل مهم است:
(1) سرمایه گذاری (2) بهره وری (3) تجارت (4) استاندارد زندگی
* استراتژی تجاری و استراتژی تکنولوژی: فرآیندی است برای آماده شدن و برنامه ریزی برای آینده. و هدف آن کسب مزیتی است پایدار که موجب برتری رقابتی شود.
* برنامه ریزی تکنولوژی: جزئی اساسی از برنامه ریزی کلان شرکت است.البته هم در سطح کلان شرکت و هم در سطح واحد، ضروری است.و دارای فرآیندی است که عبارت است از: _بررسی تمام دیدگاههای سازمان _تعیین اهدافی مشخص و واقع بینانه _ترسیم مسیرهایی به سمت دستیابی به آن اهداف _جلب تعهد اعضای سازمان به اجرای طرح _اجرای پیگیری طرح
* اکتساب و بکارگیری تکنولوژی: این مبحث دارای چند روش شناخته شده است: (1)استفاده از تحقیق و توسعه داخلی (2)مشارکت در یک فعالیت مشترک (3)واگذاری کار تحقیق و توسعه به پیمانکار خارج شرکت (4)کسب مجوز بهره برداری از یک تکنولوژی (5)خریداری تکنولوژِی از دیگران
* انتقال تکنولوژی: فرآیندی است که جریان تکنولوژی از یک منبع به یک گیرنده را میسر میسازد.این فرآیند به انواع زیر طبقه بندی می شود:
_انتقال بین المللی تکنولوژی _انتقال منطقه ای تکنولوژی _انتقال میان شرکتی تکنولوژی _انتقال درون شرکتی تکنولوژی
* صنایع تولیدی و خدماتی: تولید،فعالیتی است پیچیده مبتنی بر مقررات و تکنولوژی های بسیار و نمایانگر دیدگاهها و فلسفه های مدیریت سازمانی است وتحت تأثیر مشتریان کالاهای تولیدشده و تامین کنندگان بسیاری از قطعات است.
بخش خدمات نیز از طریق تقویت کالاها یا کیفیت زندگی ،فراهم آوردن سرگرمی،راحتی،آسایش و رضایت برای مشتری تعریف میشود.
* طراحی سازمان: بطور خلاصه میتوان بیان کرد شرکت ها باید ساختارهای سازمانی خاصی را طراحی و استفاده کنند برای برنامه ریزی مؤثر در خلق ثروت،دست یابی و استفاده از منابع تکنولوژی.البته این ساختارها کار تحقق اهداف آنها را تسهیل میسازد.
* تغییر روش مدیریت: این مبحث یک فرآیند اساسی در مدیریت تکنولوژی است که مختصرانه به دو بند مهم تقسیم میشود: (1)مدیریت علمی (2)مدیریت بر مبنای هدف
نتیجه گیری از رشتة مدیریت تکنولوژى:
هدف اصلى مدیریت تکنولوژى آن است که با شناخت صحیح ماهیت تحولات فنى، بالاخص در حوزة تکنولوژى‌هاى پیشرفته تلاش نماید تحولات فوق را آنچنان ساماندهى نماید که نه‌تنها شرکت‌ها و بنگاه‌هاى مختلف بتوانند با اطمینان به تکنولوژى‌هاى خود اتکا نمایند، بلکه با فرصت‌طلبى، زمینه موفقیت آنها را در عرصة رقابت جهانى نیز فراهم نماید.مدیریت تکنولوژى برخلاف رشته‌هاى مدیریت صنایع و مهندسى صنایع که همّ اصلى خود را صرف بهبود و ارتقاى کارایى تولید نموده‌اند، سعى دارد با تمرکز بر روى "تکنولوژی" و فرایندهایى همچون تحقیق و توسعه، نوآورى، انتقال تکنولوژى و همکارى تکنولوژى، نحوة به‌کار‌گیرى تکنولوژى‌هاى جدید و تعمیق تکنولوژى‌هاى موجود را در بنگاه‌هاى مختلف تولیدى و خدماتى، تعیین و مدیریت نماید.مباحث اصلى رشتة مدیریت تکنولوژى به‌خوبى نشانگر وجوه تمایز این رشته از سایر رشته‌هاى تخصصى است؛ مباحثى که برخى از مهمترین آنها به‌شرح زیر هستند :
- مدیریت فرآیند نوآورى در توسعة محصولات جدید
- مدیریت واحدهاى تحقیق و توسعه
- روش‌هاى ارزیابى تکنولوژى
- روش‌هاى انتقال تکنولوژى
- تصمیم‌گیرى در خصوص تکنولوژى‌هاى جدید
- برنامه‌ریزى استراتژیک تکنولوژى‌هاى جدید
