مقاله مدیریت کیفیت
مقاله مدیریت کیفیت
بر طبق یکی از نگرشها مدیریت کیفیت یعنی نظارت بر فرآیند ساخت و تولید محصول برای ایجاد اطمینان از مطابقت محصول با آنچه مورد نظر طراح یا مشتری بوده است . این نظارت از مرحله دریافت و سفارش مواد اولیه تا خدمات پس از فروش را شامل می شود . بدین ترتیب طیف وسیعی از این فعالیت ها را شامل می شود : قابلیت دسترسی ، راحتی حمل و نقل ، مصرف کم انرژی ، سهولت آموزش و بکارگیری محصول و همچنین تعمیر و نگهداری و بازیافت را می توان از عوامیل کیفیت برشمرد .
تاریخچه مدیریت کیفیت
بحث کیفیت و قدمت آن بر می گردد به حدود صد و یا شاید هزاران سال پیش یعنی از زمانی که تجارت به جایی رسیده بود که تجار سعی بر این داشتند که مازاد محصول خود را به نوعی تغییر دهند که هم سفارش بیشتری دریافت کنند و هم چیزی به عنوان مازاد باقی نماند . بر این باور بودند که کیفیت تمرکزی خاص بر روی سلامت محصول دارد نه نوع آن .
هزاران سال قبل از میلاد در مصر باستان کتابی وجود داشت به نام ( کتاب مرگ ) که می شود آن را به عنوان اولین مدرک سیستم کیفیت بر روی زمین نام نهاد . در این کتاب شرح کاملی از روند آماده سازی اجساد برای حیات پس از مرگ وجود دارد . کشف مقبره های فراعنه نمایانگر این مطلب بود که این روند ها بسیار سخت گیرانه پیگیری می شده و سالم ماندن مومیایی ها ثابت می کند که اثر بخشی این سیستم تا چه حد در تضمین کیفیت عمل انجام شده موثر بوده است . پس از قرون وسطی کیفیت محصولات بستگی شدیدی به مهارت صنعت گران داشت به طوری که تجار با داشتن صنعت گران ماهر می توانستند تمام بازار را در مورد محصول خود در دست گیرند .
اما انقلاب صنعتی این امکان را به خود صنعت گران داد تا بتوانند با کمک ابزار و ماشین آلات مختلف به کیفیت مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند در همین زمان بود که کارخانه هایی با تعداد بسیار زیا د کارگر و ماشین های مدرن راه افتادند و اینجا بود که برای کنترل این جمعیت زیاد و کنترل ماشین آلات ترکیب جدیدی از سیستم مدیریت پدیدار شد . ترکیبی شامل کارگران ، سرکارگران ، سرپرستان و مدیران. ترکیبی که زنجیروار به یکدیگر مرتبط بوده و نقص در یکی از ارکان آن نقص در کل سیستم را موجب می شده و در نهایت سازمان دهنده نهایی و پایه گذار امروزی بحث فراگیر سیستم کنترل کیفیت جنگ جهانی اول و پس از آن جنگ جهانی دوم بود که کارخانجات را مجبور می کردند طبق درخواست ها و استاندارد های ارتش محصولات خود را تهیه ، آماده و ارسال نمایند .
پیشینه مدیریت کیفیت
*توجه به کیفیت و تلاش برای بهبود دائمی ، تنش مهم و اساسی در توسعه دارد .*
استاندارهای کیفیت را برای نخستین بار دولت انگلستان ، پس از جنگ جهانی اول ، به صورت مدون ایجاد کرد . در آن زمان هم ، موسسه هواپیماسازی پادشاهی انگلیس به منظور بالا بردن ضریب اطمینان هواپیماهای ساخت خود به تهیه راهکارهای روشمند دست زد . سازمان بین المللی استاندارد پس از جنگ جهانی دوم در سال 1946 تاسیس شد و در سال 1987 استاندارهای جهانی نظام کیفیت موسوم به ISO 9000 را تدوین و ارائه کرد .
در حال حاضر بسیاری از شرکتها در مناطق تحت فعالیت خود ، واردات کالاهایی را می پذیرند که از این استانداردها پیروی کنند . در چنین شرایطی برای بهبود کیفیت تولیدات ، افزایش یافته است ؛ زیرا در غیر این صورت شرکت های رقیب که تولیدات خود را با کمترین قیمت و بهترین کیفیت ارائه می دهند ، گوی سبقت را خواهند ربوده و آنهایی که نتوانند سطح تولیدات خود را با استانداردهای جهانی تطبیق دهند ، خود به خود از گردونه حذف خواهند شد .
برای مثال کشوری مانند ژاپن که پس از جنگ جهانی دوم در وضع نابسامان اقتصادی به سر می برد ، از این طریق توانست در مدت کمتر از پنجاه سال ، به یکی از قطب های بزرگ اقتصادی جهان تبدیل شود .
و اما امروزه در جهانی هستیم که افرادی چون تاگوچی ، ایشی گاوا ، شین گو و کراس بی توسعه دهندگان و بنیان گذاران صنعت نوین سیستم مدیریت کیفیت می باشند . سیستمی که نداشتن آن در آینده ای نه چندان دور باعث از دور خارج شدن از صحنه رقابت در بازار کار و تجارت خواهد شد .
کیفیت از دیدگاه های گوناگون
- کیفیت یعنی مطابقت با مشخصات و نیازمندی ها
- کیفیت یعنی رضایت مشتری
- کیفیت یعنی به وجدآوردن مشتری
- کیفیت یعنی مناسب بودن برای منظور
- کیفیت یعنی مشتری برگردد اما محصول برنگردد
- کیفیت یعنی قابلیت نگهداری و تعمیر
- کیفیت یعنی قابلیت اعتماد و دوام محصول
- کیفیت یعنی تحویل به موقع
- کیفیت یعنی بی نقص بودن
اصول مدیریت کیفیت
اصل اول : تمرکز بر مشتری ( Customer Focus )
اصل دوم : رهبری در مدیریت ( Leadership )
اصل سوم : مشارکت کارکنان ( Involvement of people )
اصل چهارم : رویکرد فرایندی ( Process approach )
اصل پنجم : رویکرد سیستمی به مدیریت ( Management system approach to )
اصل ششم : بهبود مستمر ( Continual improvement )
اصل هفتم : تصمیم گیری برمبنای واقعیت ها ( decision making Factual approach to )
اصل هشتم : ارتباط سودمند و دوطرفه با تامین کنندگان ( beneficial supplier relationships Mutually )
مدیریت کیفیت جامع ( Total Quality Management ( T.Q .M
مدیریت کیفیت جامع با ایجاد مفاهیمی کلی باعث بهبود مداوم در یک سازمان می شود . فلسفه TQM بر روندی سیستماتیک ، منسجم ، با ثبات و کلان نگر نسبت به سازمان تاکید دارد . TQM در محیطی که مدیریت سعی در بهبود مستمر در کل سیستم و فرایندها را دارد ، در گام نخست بر رضایت مشتریان داخلی و خارجی تاکید می کند . مدیریت کیفیت جامع برکاربری از تمام پرسنل به خصوص بر تیم های چند تخصصی تاکید دارد که برای بهبود عملیات در داخل سازمان تشکیل شده اند . این رویکرد بر نقطه بهینه هزینه های چرخه حیات توجه دارد و از ابزارهای اندازه گیری طبق روشهای معین برای دستیابی به شرایط مطلوب استفاده می کند . دو خصیصه اصلی در مدیریت کیفیت جامع پرهیز از تولید ضایعات و تاکید بر کیفیت در طراحی است . این روش یک ضرورت است و ژاپن با به کار بستن آن موفق شد در صنایع خود یک شگفتی ایجاد کند. به راستی محتویات این روش چیست ؟ مدیریت کیفیت جامع ترکیبی از اقدامات سازمانی برای دستیابی به پیامدهای مثبت رقابتی از طریق بهبود مستمر در تمام جنبه های عملیاتی سازمان است . به معنای هریک از واژگان مدیریت کیفیت جامع را می توان به صورت زیر تشریح کرد :
مدیریت : مدیران اجرایی به طور کامل در قبال تمام فعالیتها متعهد هستند .
کیفیت : برآورده کردن انتظارات نهان و آشکار مشتریان لازم الاجرا است .
جامع : تمام افراد داخل شرکت در مسائل و اقدامات بهبود مستمر درگیر هستند " این افراد مشتریان و تامین کنندگان را در بر می گیرد ".
تکنیکی است که برای ایجاد و حفظ سطح کیفی محصولات در یک سازمان مورد استفاده قرار می گیرد . این واژه " 5S " برگرفته از 5 کلمه در زبان ژاپنی است که عبارتند از سیری "SEIRI " ، سیتون "SEITON " ، سیسو "SEISO " ، سیکتسو "SEIKETSU " و شیتسوکه "SHITSUKE " .
5S از مباحث عمده مدیریت در ژاپن می باشد و سپس ، در سایر کشورها بکار گرفته شده است . هدف 5S به بیان ساده : سامان داده ، نظم و ترتیب ، پاکیزه سازی ، هماهنگی و ایجاد انظباط در محیط کاری است . به طور کلی می توان گفت 5S سیستمی برای بهسازی و آراستگی در محیط کار می باشد .
نتیجه گیری و پیشنهاد
با توجه به برنامه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی پنج ساله دوم دولت ، موفقیت در اجرای پروژه های مورد نظر علاوه بر حمایت ملی و سر مایه گذاری لازم در بخش صنعت ، کشاورزی و خدمات نیاز به توجه خاص به روند کیفیت دارد . بهبود کیفیت بستگی به پذیرفتن فرهنگ تغییر و آشنائی با فلسفه کیفیت جامع ( T . Q . M ) و اجراء صحیح استاندارهای ایزو 9000 دارد ، باید بپذیریم و یاد بگیریم و تلاش کنیم تا با کیفیت بهتر تولید کنیم . چه حیات اقتصادی ما به آن بستگی دارد . کیفیت کلید ورود به میدانهای اقتصادی دنیا و کسب شناخت و اعتبار است . با توجه به قرارداد سازمان جهانی تجارت و اینکه پیش شرط هرگونه معامله در سطح بین المللی نیاز به تضمین کیفیت تولید دارد پس باید به این کلید دست یابیم . ( به خصوص که ما یکی از بزرگترین کشورهای صنعتی منطقه هستیم و بنا به گفته مسئولین می خواهیم درآمدهای غیر نفتی خود را به میزان ده میلیارد دلار در سال برسانیم ) با بی توجهی و سهل انگاری با این مهم برخورد نکنیم . از تجربه ژاپن و مالزی و کره جنوبی یاد بگیریم. بنیاد تغییر را بر مبنای بساور و ایمان به تولید برای دستیابی به محصولی برتر و تامین نظر مشتری بنا نهیم .
