مدیریت اخلاق حرفه ایی

مقاله مدیریت اخلاق حرفه ایی

انچه امروزه شاید تا حدی مورد بی مهری و کم توجهی در سازمانها قرار گرفته است بحث اخلاق در میان مدیران و کارمندان ارگانها می باشد.و متاسفانه توجه به این امر سبب ضعف در ساختارهای اصلی و بنیادی شده است و مدیریت اخلاق حرفه ایی درصدد است که با رشد و تعالی اخلاق و تعالی در سازمانها به افراد جهت بازدهی اخلاقی و انسانی کمک کند
سازمان به عنوان شخصیت حقوقی در حیات سازمانی خود با مسائل اخلاقی و مدیریت اخلاق حرفه ایی فراوانی مواجه است. دغدغه‏های اخلاقی در زندگی شغلی غالبا در مقام تصمیم ‏گیری بروز می‏کند و فرد خود را اخلاقا بلاتکلیف می‏یابد و از خود می‏پرسد تکلیف اخلاقی من چیست، به عبارت دیگر، مسئله در اخلاق حرفه‏ای بلاتکلیفی اخلاقی است: نمی‏دانیم چه باید بکنیم یا نمی‏دانیم به آنچه باید انجام دهیم چگونه برسیم. به عنوان نمونه: سازمان در مورد تعادل کار و خانواده چه تکلیفی دارد؟ سازمان تا چه مجاز است مدیران و کارکنان را به فداکردن اهداف مطلوب زندگی خود برای کامیابی شغلی سوق دهد. سازمان در نظارت بر کارکنان تا کجا مجاز است؟ حریم شخصی افراد کجاست؟ مرز تبلیغ اخلاقی و غیراخلاقی چیست؟ هدیه دادن به مدیران در مناسبت‏ها توسط افراد حقیقی و سازمان‏ها چه حکمی دارد؟ آیا استخدام بدون فراخوان ملی اخلاقی است؟ افشاگری افراد خلافکار یا کارهای خلاف در سازمان مثل داشتن دو دفتر مالیاتی و گریز از مالیات چه حکمی دارد؟ آیا مامور معذور است یا مسئول؟ آیا تعدیل نیروی انسانی اخلاقی است؟ تکلیف اخلاقی بنگاه در برخورد با خطای مدیران چیست؟ آیا خرید شرکت‏های کوچکتر از طریق معاملات بورس و براساس اطلاعات محرمانه اخلاقی است؟آیا تقسیم‏بندی مشتری به vip, ip, p اخلاقی است و دهها مسئله و مورد مشابه.
در بحث مدیریت اخلاق حرفه ایی این مسائل متعلق به توصیف واقعیت‏ها و حوادث یا تبیین پدیده‏ها و رفتارها نیستند. موضوع مسائل اخلاقی، اشیاء و افراد نیستند بلکه اقدام‏ها و رفتارهای ارتباطی، یعنی رفتار ارتباطی افراد است: فرد در شغل و خود سازمان: هر دو با خود یا با محیط.

مدیریت اخلاق حرفه ایی می کوشد:
که مسائل اخلاقی بنگاه ویژگی‏هائی دارد. آنها بسیار فراگیر هستند و همه ابعاد سازمان را شامل می‏شوند. در پس هر اقدام و در بن هر تصمیم مدیریتی و هر فعالیت سازمانی، انبوهی از مسائل اخلاقی را می‏توان رصد کرد زیرا با حقوق افراد گوناگون چون مشتریان، مالکان، کارکنان و کلیه ذی نفعان ارتباط دارد. بستر مسائل اخلاقی ریشه در خارج از سازمان دارد و زمینه‏های تربیتی، خانوادگی، فرهنگ اجتماعی، میراث تاریخی، نهادهای دینی و ... در آن نقش دارند. بدین جهت است که سنخ این مسائل در جوامع و کشورها متفاوت است. اگر در شرکت‏های آمریکائی مسائل اخلاقی در اطراف مواد مخدر و الکل، دزدی کارکنان از شرکت، تعارض در علائق، مباحث کنترل کیفیت، تبعیض در استخدام و ترفیع، سوء استفاده از حساب‏های شرکت، اخراج کارکنان و مانند آن می‏چرخد، در سازمان‏های ما کم کاری، قانون گریزی، مالیات گریزی، افت وفاداری سازمانی، شایسته گریزی، زیرآب زنی و حسدورزی از مسائل عملا اخلاقی است.
اثرات مسائل و تصمیم‏های اخلاقی در مدیریت اخلاق حرفه ایی ماندگار و پایدار است و مثل موجود زنده سالها سازمان را تحت تاثیر قرار می‏دهد. آثار زیست محیطی دفع مواد زاید و زباله‏های صنعتی، عدم رعایت اصول بهداشتی در تولید، عدم شایسته سالاری در استخدام هیات علمی، اعطای تسهیلات مالی به حوزه‏های مواد مخدر و مانند آن به یکی دو سال ختم نمی‏شود. این تاثیرات در بیشتر موارد اثرات فراسازمانی دارند و به زیان اجتماع منجر می‏شوند. معضلات اخلاقی پروژه‏های تحقیقاتی مثل شبیه‏سازی انسان، به یک سازمان تحقیقاتی محدود نمی‏شود. نتایج و آثار و تبعات مسائل و تصمیم‏های اخلاقی معمولا ناپیداست و بنابراین انسان‏ها و سازمان‏ها سود کوتاه مدت را می‏بینند و چشم بر ضرر بلند مدت می‏بندند: رشوه بده و کالای وارد شده را به سرعت دریافت کن! دو دفتر مالی تدوین کن و از پرداخت مالیات بگریز! با چاپلوسی و زیرآب زنی و نفاق خود را جا بزن و رشد کن! در حالی که هر رفتار غیراخلاقی مانند سوراخی که موش در انبار گندمی ایجاد می‏کند، اثر اعمال انسان و سازمان را می‏سوزاند:
تو مگو آن مدح را من کی خورم از طمع می‏گوید او پی می‏برم
مادحت گر هجو گوید برملا روزها سوزد دلت زآن سوزها
مسائل اخلاقی به دلیل پیچیدگی، از جایگزین‏های مختلف در مدیریت اخلاق حرفه ایی برخوردارند و تلقی پاسخ صریح و دوگانه خیر یا آری از آنها بن بست موهوم است که غالبا نیز عامل سوق افراد به انتخاب قاعده دفع افسد به فاسد و اقدام غیراخلاقی می‏گردد. در حالی که یک انتخاب اخلاقی صرفا گزینش یک طرف و فرونهادن طرف دیگر نیست بلکه فرو نهادن مولفه‏های فراوان دیگر است که آثار و تبعات به هم تنیده‏ای دارد. ضمن آنکه ماهیت آن مسائل ـ نظیر پدیده اعتیاد در کارخانجات با کم کاری و مانند آن ـ چند تباری است و با ساده‏انگاری قابل حل نیست و اصولا تشخیص و حل آن بسیار مشکل است و نیاز به مراجعه به متخصصان فن مدیریت اخلاق حرفه‏ ای در سازمان دارد.
مدیریت اخلاق حرفه ایی
مدیریت اخلاق حرفه ایی ، هوش اخلاقی، توانایی درک درست از خلاف، داشتن اعتقادات اخلاقی قوی و عمل به آنهاست. در این مقاله ابتدا اصول هوش اخلاقی در مدیریت بررسی شده، در نهایت مراحل آموزش هوش اخلاقی به مدیران پیشنهاد می شود.
اصول هوش اخلاقی در مدیریت اخلاق حرفه ایی
لنینک وکیل هوش اخلاقی را توانایی تشخیص درست از اشتباه می دانند که با اصول جهانی سازگار است. به نظر آنان چهار اصل هوش اخلاقی، بدین‌گونه برای موفقیت مداوم سازمانی و شخصی ضروری است:
درستکاری:
یعنی ایجاد هماهنگی بین آنچه که به آن باور داریم و آنچه که به آن عمل می کنیم. انجام آنچه که می دانیم درست است وگفتن حرف راست در تمام زمانها. کسی که هوش اخلاقی بالایی دارد، به شیوه ای که با اصول و عقایدش سازگار باشد، عمل می کند.
ملاک‏های اخلاق در مدیریت اخلاق حرفه ایی
ملاک‏ها و ترازوهای مختلفی در نظام‏های اخلاقی برای ارزش داوری وجود دارد. این ملاک‏ها، ملاک نهایی مدیریت اخلاق حرفه ایی است یعنی چیزی که خوب بودن آن محتاج به امر فراتر از خود نیست. در اخلاقی بودن هر اقدام می‏توان "چرا" مطرح کرد و به صورت زنجیره استدلال خواهی به ملاک نهایی رسید. ملاک نهایی معنابخش همه اقدام‏های اخلاقی است و خود محتاج معنا نیست.آرمان اخلاقی، نظام اخلاقی را بنیان می‏نهد.
قدیمی‏تریم نظام اخلاقی، نظام اخلاقی ارسطویی است که بر اساس چهار مقوله ناشی از چهار قوه (شهوی، غضبی، عامله و عاقله) به چهار فضیلت عمده (عفت، حکمت، عدالت و شجاعت) و هشت رذیلت (طرف‏های افراط و تفریط چهار فضیلت) می‏رسد.
رفتار اخلاقی در سازمان منوط به شناخت ارزش‏ها و ضد ارزشهاست. دانش اخلاق، جدول فضایل و رذایل را براساس ملاک نهایی ارزش‏ها به صورت فراگیر، کامل و نظام‏مند سازگار ارائه می‏کند.
امروزه پنج نظام عمده اخلاقی در بیان مدیریت اخلاق حرفه ‏ای وجود دارد. ملاک مقبولیت آنها توانایی در بیان سیستمی فضائل و رذائل اخلاقی و ارائه نظام سازگار، فراگیر و کارآمد است:
نظام فایده‏ گرا (سودانگاری)
نظام وظیفه‏ گرا
نظام عدالت‏ گرا
نظام آزادی‏ گرا
نظام خیرگرا (دینی)
دونالدسون و دیویس (1990) براین باورند که مدیریت ارزشهای اخلاقی و مدیریت اخلاق حرفه ایی در محیط کار موجب مشروعیت اقدامات مدیریتی شده، انسجام و تعادل فرهنگ سازمانی را تقویت می کند، اعتماد در روابط بین افراد و گروهها را بهبود می‌بخشد و با پیروی بیشتر از استانداردها، موجب بهبود کیفیت محصولات و در نهایت افزایش سود خواهد شد. عدم رعایت ارزشهای اخلاقی در اموری مانند جذب و گزینش، اقدامات خلاف اخلاق و خلاف قانون را در سازمان فراهم می‌سازد. رعایت ملاحظات اخلاقی و مدیریت اخلاق حرفه ایی در گزینش و استخدام، ارزیابی عملکرد، نظام پاداشها، اخراج و کوچک سازی سازمان، باعث کاهش بدبینی و پرخاشگری و تعارض، مسئولیت پذیری بیشتر، افزایش تنوع طلبی و درنهایت افرایش ارزش و سود و درآمد شده، رفاه بیشتر سرمایه‌گذاران، مشتریان و کارمندان را موجب می شود (Donaldson & Davis, 1990).
7-افزایش مشروعیت سازمان: امروزه در شرایط جهانی شدن و گسترش شبکه‌های اطلاعاتی، از سازمانها انتظار می رود در برابر مسائل محیط زیست، رعایت منافع جامعه، حقوق اقلیتها و... حساسیت داشته، واکنش نشان دهند. به علاوه این شبکه گسترده، تمام فعالیت‌های سازمانها را زیر نظر دارد و به راحتی می‌تواند از راه انجمن‌ها و مجامع مختلف، چهره سازمانها را در انظار عمومی تغییر دهد.
بنابراین سازمانها ناچار به انجام اقدامات وسیع و گسترده برای جلب افکار عمومی هستندکه وجه غالب آنها نشان دادن وجهه اخلاقی کارهای سازمان است. هس مر طی بررسی بر روی چندین سازمان، به این نتیجه رسید که سازمانهایی که رفتار اخلاقی دارند، دارای شانس موفقیت بیشتری نسبت به سازمانهایی که در رفتارهای غیراخلاقی و غیرصادقانه وارد می شوند، هستند. موفق ترین سازمانها دارای فرهنگی هستند که همسو با ارزشهای قوی اخلاقی‌اند. رفتار غیراخلاقی، محیط کسب و کار را بر ضد خود تحریک کرده، موجب شکست سازمان می شود .وجود توجیهات اخلاقی برای اقداماتی که سازمانها در داخل خود انجام می دهند و نشان دادن تعهدات اخلاقی سازمان به افکارعمومی، بخشی جدایی ناپذیر از فعالیتهای سازمانها و مدیریت اخلاق حرفه ایی برای بهبــود عملکرد و کســـب موفقیت است(هس مر، 1382).
مقاله ی مدیریت اخلاق حرفه ایی حاضر توسط کارشناسان واحد تحقیق و توسعه مرکز آموزش مجازی پارس تدوین گردیده است.

ثبت نام دوره مدیریت اخلاق حرفه ایی