مقاله ایمنی صنعتی
مقدمه ( ایمنی صنعتی )
فلسفه HSE در صنعت نفت، درراستاي توسعه پايدار و کرامت انسان از طريق نگاهي سيستماتيک و مرتبط با عوامل مختلف بهداشت، ايمني و محيط زيست صنعت نفت در زندگي انسان رشد و توسعه همه جانبه کشور اهميت ويژه اي را ايفا ميکند. اين فلسفه و نگرش، استراتژي به حداقل رساندن اثرات نا مطلوب صنعت بر محيط و افزايش اثرات مطلوب آنها با تأمين ايمني همه جانبه کليه کارکنان و همکاران سازمان، تجهيزات و تاسيسات، به صفر رساندن حوادث و آسيبها از طريق حذف شرايط نا ايمن و ارتقاء سلامت افراد، ايمني و محيط زيست در کليه سطوح سازمان و حفاظت از محيط زيست به عنوان سرمايه بشريت را دنبال مي کند. مقوله هاي بهداشت، ايمني و محيط زيست بطور جداگانه در طي سالهاي متمادي در صنعت نفت مطرح بوده است، اما نگاه امروز نگاهي نو، سيستماتيک و همه جانبه تحت يک مديريت واحد مي باشد.
کلیات ایمنی و حفاظت
حوادث در واقع رویدادهای غیرعادی و غیرمنتظره هست که به ندرت اتفاق می افتد و امکان وقوع خسارات جانی ومالی و زیست محیطی می شود. ایمنی کنترل حادثه ی اتفاقی و در امان بودن از خسارات جانی و مالی می باشد.حوادث حین حرکت از منزل به محل کار و بالعکس و حوادثی که در حین امداد ونجات مصدومین اتفاق می افتد جزو حوادث کاری محسوب میشود. در دیدگاه مدیریت سنتی ایمنی به عنوان بخشی از هزینه محسوب میشود در حالی که در دیدگاه مدیریت مدرن یک سرمایه گذاری با سود برگشتی قابل توجه نگریسته می شود.در مواردی از جمله افزایش سرعت عمل به جهت افزایش حقوق, فقدان اعتماد به نفس پرسنل , سهل انگاری و یا احتیاط ط زیاد در حد وسواس , عصابانیت و عدم تعادل روحی , شوخی های نابجای پرسنل, بیم از امنیت شغلی و بیکار شدن پرسنل , غرور و اعتماد به نفس بیجای پرسنل , رابطه نامناسب پرسنل و کارفرما و مسایلی از این قبیل که تمرکز پرسنل را کاهش دهد باعث رشد حادثه ناشی از کار می شود. خسارات ناشی از حوادث میتواند به گروه مستقیم و غیر مستقیم منجر شود که خسارات مستقیم که مشهود و نمایان بوده ومربوط به وقفه کار, هزینه انتقال به مراکز درمانی , پرداخت غرامت ناشی از مصدومیت یا مرگ کارگر , هزینه بازسازی و تعمیر ماشین آلات و دستگاههای آسیب دیده از مواردی هست که خسارت مستقیم و قابل لمس می باشد. اما خسارت غیر مستقیم که ظاهرا ملموس نبوده و برآورد آنها تا حدودی مشکل هست میتوان به مواردی ازجمله وقفه در کار دیگر پرسنل کارگاه, تضیف روحیه سایر کارگران , اتلاف وقت در اثر بحث و گفتگوی سایر کارگران و نحوه رویداد حادثه , اتلاف وقت در اثر جویا و پیگیری علت وقوع حادثه توسط بازرسان و بازرسین کارگاه , هزینه آمورش کارگر جایگزین و کاهش میزان تولید به علت خرابی دسنگاه و مواردی از این دست میتوان اشاره کرد. علل عمده ایجاد سوا نح به سه دلیل کلی شامل میشود 1- عدم استفاده از تجهیزات ایمنی, استفاده از دستگاههای بی حفاظ و به کار بردن سرعت غیر مجازاشاره کرد 2-عوامل شخصی ازجمله عدم توانایی ومهارت کافی کار با دستگاه و ماشین آلات ومتناسب نبودن قوای جسمانی کارگرو عدم آشنایی کارگر با کار محوله میتوان اشاره نمود -3 عوامل مکانیکی از جمله نقص فنی دستگاه , روشنایی نامناسب , تهویه نامناسب , کار با ماشین آلات معیوب و... و همچنین به مسایلی مانند فشار و حجم کار زیاد و کمی کار, مشکلات خانوادگی و مشکلات سیاسی و اجتماعی جامعه , نگرانی کارگر از مسایل رفاهی و مرخصی و تعطیلات ,نگرانی از کشکلان روانی و جسمانی کارگر و کلا مسایلی که تمرکز پرسنل را کم کند میتوان در افزایش سوانح دخیل باشد.
.jpg)
فاکتورهای انسانی در بروز حوادث کارگاهی
تمایلات دورنی(ذاتی) فرد به خطا که افراد (پرسنل) به صورتی رفتار می کنند که حوادث رخ میدهد و این تمایلات ازویژگی های ذاتی فرد نشات می گبرد که به علت ساختمان فیزیکی و فیزیولوژیکی وی و همچنین محدودیت های مختلف شکل می گیرد. شرایط تحمیلی و القای خطر به پرسنل, که شرایط برون فردی هستن در واقع با ایجاد ناهماهنگی بین فرد و ملزومات کار ایمن , عملکرد پرسنل را تحت تاثیر قرار میدهد و مواردی مانند شرایط محیط کار نامناسب , تعلیمات آموزشی , توسعه مهارت ها , انگیزش , استرس, سرپرستی , عدم کارای تاسیسات حفاظتی و ... شامل میگردد. در نتیجه زمانی که شرایط های فوق به صورت منفک و یا به صورت توام , وجود داشته باشد آنگاه احتمال خطر بالا بود و حادثه رخ میدهد.
مدیریت ایمنی: یکی از ابزارهای دستیابی به ایمنی, روش فراگیر ممیزی ایمنی است که از رسیدگی فنی و مدیریتی دوره ای تا بازرسی های مکرر سرپرستی را شامل میشود در واقع ممیزی یک روش اساسی جهت بررسی کارکرد مناسب مدریت ایمنی در یک شرکت , مجموعه یا سیستم می باشد. در نتیجه بررسی و تحقیقات علت ومعلول حوادث ها , 98 درصد مربوط به ضعف وخطای نیروی انسانی اعم از مدیریتی و پرسنل رخ می دهد.
نمونه مطالعه ی موردی بررسی حوادث و مخاطرات حریق و انفجار
در مورد حوادث آتش سوزی و انفجار باید تمهیدات لازم بعد از آتش سوزی و انفجار را برنامه ریزی نمود و خطرات و آسیب های وارده به افراد و اموال را پیش بینی نموده لذا باید تجهیزات لازمه بعد از وقوع حادثه را طرح ریزی کرد البته نباید تنها از طریق سخت افزاری این هدف را دنبال کرد بلکه باید با مدبریت مناسب در این مورد بررسی و طرح ریزی نمود.
روشها و فنون ارزیابی ایمنی حوادث
طی سالیان گذشته روشها و فنون مختلفی به منظور بررسی و ارزیابی کمی و کیفی سطوح ایمنی معرفی و به اجرا گذشته شده است. از یک طرف گسترش و توسعه ی روشهای متداول و از طرفی شکل گیری متد های جدید در دستور کار متخصصین و علاقمندان در این زمینه قابل ملاحظه است. که این روشها مبتنی بر دو فنون است دیدگاه اول بر پایه دیدگاه انفعالی یعنی آنالیز و کنترل و ارزیابی ایمنی بعد از وقوع حوادث کارگاهی, دیدگاه دوم بررسی و طرح ریزی قبل وقوع حوادث می باشد. که دیدگاه دوم به علت عمل پی
شاخص درجه آسیب و متوسط هزینه هر ٱسیب به سه دسته تقسیم می شمود:
١. حوادث منجر به مرگ ٢. حوادثی که منجر به آسیب جدی و دایمی به طور مثال باعث نقص عضو و... و همچنین باعث از دست رفتن روزهای مفید کاری می شود ٣. حوادث کوچک که منجر به مرگ نشود و بدون از دست دادن روزهای مفید کاری از طرفی جراحات وارده در طی زمان کوتاه و از طریق دارو درمان شود.
اصول , مبانی و ملزمات بهداشتی سیستم
عوامل زیان آور محیط کار اعم از فیزیکی , شیمیایی و ارگونومیک می تواند عملکرد کارگران و پیشرفت پروژه یا روند تولید را تحت تاثیر قرار دهد. بنابرین باید جهت اجرای ایمنی مناسب با بکارگیری روشهای ممیزی و تمهیدات لازم برای جلوگیری از حوادث ناشی از عوامل مستقیم و غیرمستقیم انجام گیرد که می تواند از طریق اموزش پرسنل و مدیریت صحیح انجام گیرد.
عوامل و شرایط فیزیکی زیان آور در محیط کار: عبارت از مجموعه ی عوامل و شرایط قابل درک به وسیله حواس پنج گانه انسان است. که علاوه بر مکان و ابزارآلات مورد نیاز کارکنان باید شرایطی مانند روشنایی , گرما, سرما, رطویت , صدا, ارتعاش و... نیز در بازدهی و پیشرفت کار به طور مستقیم و غیرمستقیم دخیل بوده که این عوامل در حد استاندارد و قابل قبول رعایت نشود موجب خسارات جانی ومالی یا به بیان دیگر عوارض و مشکلات خاصی به دنبال دارد که باید در موارد بیان شده اقدامات لازمه انجام گیرد.
اهم بیماری های شغلی در محیط کار و کارگاهها میتوان به مواردی مانند: بیماری های ناشی از عوامل فیزیکی , مکانیکی , بیولوژیکی , شیمیایی و روانی اشاره نمود. عوامل عمده فیزیکی بیماری زا عبارتند از : نور, صدا, فشار ,ارتعاش , اشعه اکس ,الکتریسته و ... و استفاده افراد از ابزارآلات سنگین که عادت ندارند م موجب آسیب به ماهیچه ها و عضلات و پینه بستن دست ها می شود. اشتغال در برخی مشاغل که باعث مبتلا به بیماری ویروسی , قارچی وشگیرانه و حفظ منابع انسانی و مادی از اهمیت ویژه برخوردار است.
انگلی که از عوامل بیولوژیکی می باشد. جذب مواد شیمیایی از طریق تنفس , گوارشی و جذب از طریق پوست اشاره کرد مثل مواد شیمیایی سیانورها , گردوغبارو دود , TNT و... اشاره کرد.
نمونه مطالعه موردی مخاطرات بهداشتی سیستم گرمایش
سیستم گرمایش ,تهویه و تهویه مطبوع باید با خطراتی که کیفیت هوا تحت تاثیر قرار میدهد مقابله کند که این خطرات به طور نمونه:آلودگی های بیولوژیکی (باکتری ها , ویروس ها و قارچ ها) ,ترکیبات آلی فرار (VOC) که از بسیاری مواد ساخت انسان مانند فرش و موکت , پانل های دیوار بندی, پرده ها بویژه وقتی که نو باشند از خود بخارات و یا گاز دودمانندی از خود, متصاعد می کنند که عمده ی این گازها ترکیبات آلی فرار میباشد که می توانند مشکلات جدی را برای محیط سکونت و کاری ایجاد کند. و به مواردی همچون دی اکسید کربن , دود تنباکو و ازبست که وجود آنها در محیط کاری یا سکونت می توانند مشکلات تنفسی و سایر بیماری ها مختلف در بوجود آورد.
مبانی انتخاب لوازم حفاظتی فردی
در استفاده از لوازم حفاظتی ارتباطی بین بینش و دانش فرد , تحصیلات, فرهنگ , دین و مذهب با محیط و محل سکونت فرد وجود دارد و به تنها اموزش و استفاده از تجهیزات ایمنی کارگران متضمن خطرات ایمنی نیست, بلکه باید استراتژی مدیریت محیط کارگاهی و اقدامات کنترلی و اعمال روش های مختلف در استفاده از تجهیزات مختف ایمنی در موقعیت و شرایط های متفاوت باعث ضمانت استفاده از تجهیزات ایمنی در کاهش حادثه دخیل است.
طبق استانداردهای سازمان ایمنی و بهداشت حرفه ای ایالات متحده آمریکا (OHSA) برای استفاده از لوازم ایمنی حداقل آمورشهای لازم برای موارد زیر را دیده باشند 1- چه نوع وسایل وسایل حفاظت فردی لازم است ؟2- چه وقت وسایل حفاظت فردی ضروری هست؟ 3- چگونه از وسایل حفاظتی استفاده کنند؟ 4- محدودیت های وسایل حفاظت فردی کدامند؟ تجهیزات حفاظتی جهت جلوگیری از آسیب به اعضای بدن تقسیم بندی مختلفی دارند که عبارتند از: که حفاظت از سر, حفاظت از صورت , حفاظت از چشم ها, حفاظت از دستگاه تنفسی , حفاطت از ست ها , حفاظت از بازوها , حفاظت از بدن , حفاظت از پاها ,حفاظت از پوست , حفاظت در برایر سقوط , حفاظت در برابر سرما و گرما تقسیم بندی می شوند.
بنابرین باید با توجه به نوع فعالیت کاری و نوع تهدید آسیب ناشی از کار بررسی شده و جهت پیشگیری از حوادث اقدامات لازمه انجام گیرید به طور مثال جهت حفاظت از چشم در برابر فعالیت های مانند برشکاری, جوشکاری سنگ زنی , برش کاری , چکش کاری باید از عینک مخصوص و محافط دار استفاده نمود که آسیبی به این ناحیه حساس بدن نرسد و سایر اعضای بدن نیز باید با نوع کار در برابرآسیب های احتمالی حفاظت نمود.
با توجه به تغییرات نگران کننده زیست محیطی و اسیب های که به دلیل دست کاری بشر به اکوسیستم وارد میشود و تهدید جدی برای انسان و تمامی موجودات زنده می باشد لذا در کنار پیشرفت علم و تکنولوژی باید تمام جوانب آسیب ها را شناخت با مدبربت اصولی و تدوین استرتژی و سیاستگذاری برنامه ریزی مناسب از آسیب به محیط زیست جلوگیری نمود.
مبانی و ویژگی های مدیریت زیست محیطی
هر سیستم مشتمل بر مجموعه ای ازپارامترها و فاکتورهاست که با یکدیگر هماهنگ و در حال تعادل بوده که از سه جز تشکیل شده است: 1- مجموعه ای که امور عملیاتی سیستم را به انجام می رساند, 2- جریانی از انرژی که
سیستم را تغذیه می کند, 3- قوانین و مقررات داخلی حاکم براجزای مختلف سیستم که موجبات عملکرد صحیح آن را فراهم میکتد.
اگر ما محیط زیست را یک سیستم در نظر بگیریم اکثرا سیستم ها تمایل دارند به حالتی برسند که ورودی ها آن با خروجی های آن در تعادل باشند با این حال که سیتم های طبیعی در حا تغییر هستند و در مقیاس بشر ثابت به نظر میرسند ولی با توجه به, تاثیرات و فعالیت های بشری موجبات خلل در سیتم طبیعی زمین می شود که اثرات نامطلوب و سو بر اکوسیسنم می شود که به دنبال آن موجب تاثیرات سو برای بشریت می باشد بنابرین باید ورودی ها و خروجی های سیستم طبیعت را با در نظر گرفتن علت های بالفعل اعم از انتشار مواد و آلایندهای زیستی (پسماندها) ویا یک فعالیت خاصی که باعث ورود مواد مضربه طبیعت می شود و علت های بالقوه که در نتیجه ی ورود مواد غیر مجاز خارج از محدوده ی پیش بینی شده و یا به واسطه کارکرد نامناسب تاسیسات , که باید به این موضوع ها توجه جدی مبذول شود
در اجرای مدیریت زیست محیطی استانداردهای مختلفی اعم از ایزو 14001 و سیستم ممیزی و مدیریت سیستم وجود دارد اصول کلی مدریت محیط زیست و اجرای استاندارهای زیست محیطی , بر پایه شناسایی علت ها و جنبه های زیست محیطی و نیز اثرات زیست محیطی ناشی از این علل استوار است. منظور از غلل زیست محیطی , فاکتور های مختلف مربوط به فعالیت ها , محصولات و خدمات یک سازمان است که می تواند با محیط زیست در ارتباط باشد.
حوادث های تصادفی زیست محیطی می تواتد موجبات سو به محیط زیست شود بنابراین باید میزان پتانسیل حوادث تصادفی را پیش بینی و فاکتورهای احتیاطی را باید در محیط کارگاهی رعایت کرد تا اثرات سو به محیط زیست در مواقع وقوع حوادث به حداقل برسد. مطابق استاندارد ایزو 14001 یک سازمان باید روش های را برای شناسایی پتانسیل وقوع بهداشتی و یا آسیب بع اعتبار و شهرت و... به سازمان سنجیده شود بویژه هنگام آماده سازی برنامه های واکنش اظطراری, بهتر است دو ارزیابی ریسک یعنی شناسایی ریسک بدون وجود هیچ کنترلی در محل و بررسی ریسک ها با توجه به وجود کنترل های موجود در محل, مورد ارزیابی قرار داد تا از این طریق ریسک های باقیمانده تعیین شود.
در اجرای مدیریت زیست محیطی استانداردهای مختلفی اعم از ایزو 14001 و سیستم ممیزی و مدیریت سیستم وجود دارد اصول کلی مدریت محیط زیست و اجرای استاندارهای زیست محیطی , بر پایه شناسایی علت ها و جنبه های زیست محیطی و نیز اثرات زیست محیطی ناشی از این علل استوار است. منظور از غلل زیست محیطی , فاکتور های مختلف مربوط به فعالیت ها , محصولات و خدمات یک سازمان است که می تواند با محیط زیست در ارتباط باشد.
حوادث های تصادفی زیست محیطی می تواتد موجبات سو به محیط زیست شود بنابراین باید میزان پتانسیل حوادث تصادفی را پیش بینی و فاکتورهای احتیاطی را باید در محیط کارگاهی رعایت کرد تا اثرات سو به محیط زیست در مواقع وقوع حوادث به حداقل برسد. مطابق استاندارد ایزو 14001 یک سازمان باید روش های را برای شناسایی پتانسیل وقوع بهداشتی و یا آسیب بع اعتبار و شهرت و... به سازمان سنجیده شود بویژه هنگام آماده سازی برنامه های واکنش اظطراری, بهتر است دو ارزیابی ریسک یعنی شناسایی ریسک بدون وجود هیچ کنترلی در محل و بررسی ریسک ها با توجه به وجود کنترل های موجود در محل, مورد ارزیابی قرار داد تا از این طریق ریسک های باقیمانده تعیین شود.
ازانجایی که هدف از اجرای طرح ها و پروژهای زیر بنایی و عمرانی جهت دستیابی به یک رفاه نسبی می باشد که باید اثرات منفی و مثبت و مستقیم و غیر مستقیم این پروژها وارتباط تنگاتنگ بر وضعیت اقتادی و اجتماعی و فرهنگی... ومحیط زیست را مورد ارزیابی قرار داده در همین راستا اثرات کوتاه مدت و بلند مدت این طرح میتوان به چند مورد اشاره کرد 1- اثر بر اشتغال و افزایش درآمد 2- اثر برر فعالیت های عمده اقتصادی 3- اثر بر جلوگیری از مهاجرت به سایر مناطق 4- اثر بر مهاجرت به منطقه 5- اثر بر کاربری اراضی 6- اثر بر وضعیت بهداشتی اثر بر تسهیلات عمومی و رفاهی 7- اثر بر آثار تاریخی و اماکن مذهبی.
سیاستگذاری تعیین خط و مشی و پیاده سازی H.S.E این سه جزء, جدا از هم نبوده و از لحاظ حوزه ی مدیریت و عملکرد قلبل تفکیک نیستند. لذا ملزومات سیاستگذاری و پیاده سازی نظام جامع بهداشت, ایمنی و محیط زیست میتوان به چند گروه تقسیم کرد که عبارتند از: 1-تبیین خط و مشیآموزش زیست محیطی بهداشتی و ایمنی 2- تبیین خط و مشی مشارکت نیروی کار 3- تبیین خط مشی اصول زیست محیطی , بهداشتی و ایمنی.
موارد ایمنی در سیستم برق رسانی در کارگاهها و پروژها
در کارگاهها و پروژها امکان برق گرفتگی به دلیل اینکه در پوشش برق معیوب پاره و یا شکاف در سیستم برق رسانی ایجاد می شود .یا امکان دارد دستگاههای یا سیستم های برقی دچار ایراد و ساییدگی و تماس با بدنه دسنگاه مخاطراتی به وجود می اورد که اگرشدت جریان بیش از25/0 باشد موجب مرگ انسان می شود.لذا برای جلوگیری از خطربرگرفتگی باید تمهیداتی از جمله ایزوله کردن شخص , استفاده از ر له ی حفاظتی , اتصال بدنه ی فلزی دسنگاه به زمین و... به کار گرفت.
اهم تهمیدات لازم برای جوشکاری
جوشکاری از جمله حرفه های که توام با خطر بوده که شناسایی تمهیدات مناسب به منظور جلوگیری از این خطرات , موجب جلوگیری از صدمات جسمانی و و محیط کار می شود. که از جمله به موارد ذیل اشاره کرد که عبارتند از: 1- قبل از شروع جوشکاری و پس از بستن شیر یکطرفه ی ژنراتور باید میزان آب را کنترل کرد و دریچه ی اطمنان را هواگیری کرد 2- محل جوشکاری و کپسول های استیل باید با اندازه 4-5 متر از هم فاصله داشته باشند که موجب جرقه و ایجاد انفجار و آتش سوزی نشود 3- شیر باز و بستن گاز باید سالم باشد و دستگاه تنظیم فشار نیز کار خود به خوبی انجام دهدهرگز نباید کپسول اکسیژن را روغن کاری وگریس کاری شود که موجب انفجار در شیر تقلیل فشار شده و جوشکار دچار سوختگی شدید می شودو ...
