مقاله مشکلات و تنگناها ی مدیریت جهانگردی
مشکلات و تنگناها ی مدیریت جهانگردی
در حال حاضر مشکلات و تنگناهاى متعددى در راه رشد و توسعه صنعت توریسم کشور وجود دارد که در اینجا به مهم‌ترین آن اشاره مى‌شود:
۱. وجود ابهام و جو بدبینى در بین برخى از مسئولین و دست‌اندرکاران و قشرهائى از مردم نسبت به صنعت ایرانگردى و جهانگردى در کشور.
۲. مشخص و مصوب نبودن اهداف و سیاستهاى صنعت جهانگردى کشور.
۳. عدم انسجام و تشکل لازم در فعالیت‌هاى جهانگردى کشور.
۴. کمبود امکانات مالى براى توسعه و تجهیز تأسیسات جهانگردى در کشور.
۵. فقدان پرسنل متخصص کارآزموده و کارآمد در بخش‌هاى مختلف صنعت توریسم کشور.
۶. فقدان مراکز آموزشى کافى و مطلوب در امر جهانگردی.
۷. فقدان تسهیلات لازم براى ورود اقلام و تجهیزات ضرورى این صنعت.
۸. تملک و تصرف تعدادى از اماکن و تأسیسات جهانگردی، توسط نهادهاى کشور.
۹. ضعف شدید تبلیغات و انتشارات لازم به‌منظور اطلاع‌رسانى و روشن نمودن افکار جهانی، (نظیر فقدان سازمان دفاتر و نمایندگى‌هاى اطلاع‌رسانى امور سیاحتى در داخل و خارج از کشور.
۱۰. وجود تبلیغات منفى در رسانه‌هاى خارجى به‌منظور ارائه تصویرى نامطلوب از کشور و منزوى نمودن ایران اسلامی.
۱۱. بى‌ثباتى قیمت‌ها و تورم فزاینده.
۱۲. عدم تضمین سرمایه‌گذارى و فقدان تمایل بخش خصوصى و سرمایه‌گذاران خارجى نسبت به مشارکت در احداث اماکن و تأسیسات جهانگردی.
۱۳. عدم تمایل بانک‌هاى کشور نسبت به سرمایه‌گذاری، تأمین اعتبار و وام‌هاى مورد نیاز.
۱۴. کمبود تأسیسات و امکانات اقامتی، خصوصاً در شهرهاى توریست‌پذیر کشور و عدم نگهدارى بهینه، تعمیر و بازسازى امکانات اقامتى موجود.
۱۵. کمبود اماکن پذیرائى مناسب شهرى و بین‌شهری.
۱۶. کمبود وسائط حمل و نقل زمینى و هوائی.
۱۷. عدم کنترل و نظارت فراگیر بر خدمات و فعالیت‌هاى مرتبط با این صنعت.
۱۸. عدم هماهنگى و همکارى لازم بین سازمان‌ها، ادارات، مسئولین و شاغلین مرتبط با صنعت جهانگردى کشور.
۱۹. ضعف اطلاعات و داده‌هاى آمارى مرتبط با این صنعت.
۲۰. فقدان نظارت کافى و نبود تسهیلات لازم در زمینه نگهداری، تعمیر، تأمین امکانات، اکتشافات و بهره‌بردارى از اماکن باستانى و تاریخى تحت پوشش سازمان میراث فرهنگى کشور.
۲۱. عدم آشنائى و یا نداشتن لازم اغلب دست‌اندرکاران و مرتبطین این صنعت، به زبان به فرهنگ صنعت جهانگردی.
۲۲. اشکالات دست و پاگیر ادارى و اجرائى در سازمان‌هاى مرتبط و ...
تردیدى نیست که کشور ایران با دارا بودن موقعیت مناسب و آثار باستانى ارزنده مى‌تواند در فصول چهارگانه سال، محیطى جذاب و مورد توجه براى جهانگردان باشد، بنابراین در صورت توجه کلیه مسئولین و دست‌اندرکاران به اهمیت ابعاد اقتصادی، سیاسی، اجتماعى و فرهنگى صنعت توریسم و رفع معضلات یاد شده با همکارى و همیارى همه‌جانبه، این صنعت مى‌تواند یکى از منابع مهم تأمین نیازهاى ارزى کشور محسوب و در این راستا، راهگشائى براى توسعه اقتصادى و اجتماعى کشور به شمار آید.
نقش مدیریت جهانگردی در برنامه ریزی و سیاست های جهانگردی
• برنامه‌ریزی جهانگردی و توسعهٔ مقصد جهانگردان
• توسعه و برنامه‌ریزی منابع انسانی در صنعت جهانگردی
• جهانگردی و پایداری
• روش‌های برنامه‌ریزی جهانگردی
• سیاستگذاری جهانگردی
• مطالعات موردی برنامه‌ریزی جهانگردی
• نقش سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی جهانگردی
برنامه‌ریزی جهانگردی و توسعهٔ مقصد جهانگردان
بازارهاى جهانى و فناورى باعث شده است که پایه‌هاى سیستم اقتصادى بسیارى از کشورها سست شوند و در این میان بسیارى از دولت‌ها راه‌حل را در توجه کردن به جهانگردى و رونق بخشیدن به این صنعت دیده‌اند نو آن را روشى براى توسعهٔ اقتصادى دانسته و کوشیده‌اند. بدان‌وسیله جامعه را بهتر سازند. تکیه کردن بر جهانگردى به‌عنوان وسیله یا راهى براى توسعه، بر این اساس است که اگر چنین صنعتى توسعه یابد نرخ اشتغال بالا مى‌رود، مى‌توان بدان‌وسیله ثروت را عادلانه توزیع کرد و به‌صورت بالقوه بخش‌هاى مختلف جامعه را رونق بخشید. توسعهٔ اقتصادى و چرخهٔ زندگى جوامع و منطقه‌هاى مختلف، تفاوت‌‌هاى زیادى با هم دارند. برخى نردبان ترقى را طى مى‌کنند، در حالى‌که برخى دیگر مى‌کوشند تا سیر قهقرائى سیستم اقتصادى جامعهٔ خود را معکوس سازند. در چنین مواردی، محیط فیزیکى جامعه رو به زوال مى‌رود، روحیهٔ جامعه ضعیف مى‌شود و در این میان جهانگردى به‌عنوان پدیده‌اى مناسب جایگزین آن دسته از فعالیت‌هاى تجارى مى‌گردد که به کسادى کشیده یا مختل شده‌اند. متأسفانه، بسیارى از افراد جامعه در حالى درصدد توسعه بخشیدن به صنعت جهانگردى برآمده‌اند که هیچ برنامه‌اى نداشته یا اینکه به برنامه‌ریزى کلان یا توسعهٔ اقتصادى جامعه توجهى نکرده‌اند.
توسعه و برنامه‌ریزی منابع انسانی در صنعت جهانگردی
اصولاً جهانگردى یک نوع فعالیت خدماتى است و تعداد زیادى از افراد و کسانى‌که یک جهانگرد با آنها روبه‌رو مى‌شود و براى تأمین نیازهاى اساسى و تفریحاتى خود به آنها تکیه مى‌کند، در موفق شدن یک مکان یا منطقه (مقصد مسافر) نقش حیاتى و سرنوشت‌ساز دارند. در ضمن، جهانگردى نوعى فعالیت میهمان‌پذیرى و میهمان‌نوازى است؛ بنابراین، هنگامى‌که خدمتى ارائه مى‌شود، مسئله صمیمیت و لطف ارائه‌کننده خدمت اهمیت زیادى پیدا مى‌کند. واقعیت غیر قابل انکار این است که کسى به‌جائى که احساس استقبال و خوش‌آمدگوئى نکند، نمى‌رود. بنابراین، نقش‌هاى میهمان و میزبان، تا حد بسیار زیادی، تعیین‌کنندهٔ تجربه‌هاى فراموش‌نشدنى و خاطره‌هاى یک جهانگردى است و او را وادار مى‌کند که باز هم آن را تجربه کند یا اینکه عطاءِ خود را به لقاء خود ببخشد. تخصص، مهارت‌هاى اثربخش، کارآئى و رعایت احترام به‌هنگام ارائهٔ خدمت از جمله چیزهائى نیستند که در خلاء رخ دهند، بلکه نتیجهٔ سرمایه‌گذارى‌هائى هستند که در زمینهٔ آموزش و پرورش افراد ایجاد مى‌شود.
تردیدى نیست که کارکنان خدمات را ارائه مى‌کنند، و این موضوع یکى از رمزهاى اصلى تضمین‌کنندهٔ صنعت جهانگردى مى‌باشد. دولت‌ها به‌صورتى فعال با صنعت جهانگردى همکارى مى‌کنند تا براى مهارت افراد و تعیین سیاست‌هائى براى استخدام افراد استانداردهائى را به‌کار ببرند و بتوانند نیازهاى روزافزون محیط بسیار رقابتى جهان امروز را تأمین کنند. سازمان‌ها و کسانى‌که به افراد آموزش مى‌دهند، با آنها را تربیت مى‌کنند. (برنامه‌ها و دوره‌هائى تخصصى ارائه مى‌کنند)، در پى بررسى و تجدیدنظر در مفاد و محتواى درس خود هستند تا آنها را با دانش و مهارت مورد نیاز دنیا سازگار نمایند.
جهانگردی و پایداری
هنگامى‌که رُم مرکز جهان غرب بود این گفتهٔ تاریخى رواج پیدا کرد که 'همهٔ راه‌ها به رُم ختم مى‌شود' ، جملهٔ مزبور زبان حال وضعیتى است که در این سده همهٔ تلاش‌هاى مربوط به جهانگردى در دو زمینه رشد و پایدارى دارند. این دو مسئله در کانون انتظارى است که ما از نظر اقتصادی، اجتماعی، فرهنگى و ساختار محیطى جامعه، کشور و منطقه‌اى از جهانگردى داریم. در این مورد اتفاق‌نظر وجود دارد که صنعت جهانگردى کماکان با سرعت زیادى گسترش و توسعه مى‌یابد و این روند در سدهٔ بعد و پس از آن هم ادامه خواهد یافت. انگیزهٔ مسافرت هرچه باشد. تنها به همین علت که مردم به مسافرت خواهند رفت، بدون تردید، مسافرت تجربه‌اى بسیار ارزشمند و مطلوب براى مردم، بر روى کرهٔ زمین خواهد بود. پیشرفت فناورى و برنامه‌ریزى این امکان را به‌وجود مى‌آورد که افراد بتوانند در سطح بین‌المللى و بر روى کرهٔ زمین مسافرت کنند و تعداد بیشترى از جمعیت جهان توان چنین کارى را خواهند داشت. بنابراین، در مورد یک آیندهٔ قابل پیش‌بینی، صنعت جهانگردى و مسافرت به رشد و توسعهٔ خود ادامه خواهد داد.
روش‌های برنامه‌ریزی جهانگردی
• نجام و کنترل طرح
• اهمیت برنامه‌ریزی جهانگردی
• برنامه‌ریزی بازار جهانگردی
• برنامه‌ریزی عناصر نهادی
• تأمین بودجهٔ توسعه جهانگردی
• رهیافت‌های برنامه‌ریزی جهانگردی
• شکل‌های توسعه جهانگردی
• فرآیند برنامه‌ریزی جهانگردی
• فهرست کنترل اجراء طرح
• مدل برنامهٔ کار جهانگردی
• ملاحظات سیاست جهانگردی و برنامه‌ریزی ساختاری
سیاستگذاری جهانگردی
سیاست عمومى متوسط حکومت یا دولتمردان تبیین مى‌شود. این سیاست با توجه به منبع آن، نه اثر ان بر مردم، عمومى نامیده مى‌شود.
یکى از اساسى‌ترین فعالیت دولت‌ها، طراحى و تدوین سیاستهاى عمومى (کلان) است. در کشورهاى صنعتى و همچنین در بسیارى از کشورهاى در حال توسعه به هنگام طراحى و تدوین سیاستهاى کلان و برنامه‌هاى کشور به جهانگردى به‌عنوان ابزارى مؤثر در ادامهٔ روند توسعه سیاسی، فرهنگى و اقتصادى توجه خاصى مبذول مى‌شود.
با نگاهى کوناه به آمارهاى ارائه شده از سوى سازمان جهانى جهانگردى درمى‌یابیم که این صنعت چه آثار مهمى بر اقتصاد جهانى گذاشته است و این خود بیانگر اهمیت و گسترده بودن نقش آن در کشورها مى‌باشد. در دنیا بودجه‌اى که به مسافرت و تفریح اختصاص مى‌یابد سه برابر بودجه‌اى است که صرف امور دفاعى مى‌شود. آمارها بیانگر جایگاه خاص و ممتاز این صنعت در استراتژى‌هاى توسعه کشورهاى مختلف جهان به‌ویژه کشورهاى در حال توسعه مى‌باشند.
بنابراین، ضرورت نگرش نظام‌مند به جهانگردى و بهره‌گیرى از روش‌هاى علمى و مناسب مدیریت این صنعت بیش از هر زمان دیگرى احساس مى‌شود. در این جا تلاش شده است که چارچوبى جهت مطالعهٔ دو مسئله ارائه شود:
- عوامل شکل‌دهندهٔ سیاستهاى عمومى جهانگردى
- پیامدهاى خواسته و ناخواستهٔ ناشى از اجراى سیاستهاى جهانگردى با توجه به آثار آنها بر جوامع و نظام‌هاى مختلف.
همچنین موضوعات و مفاهیم کلیدى که در افزایش درک خوانندگان گرامى از فرآیند سیاستگذارى مؤثر مى‌باشند، معرفى مى‌شوند. این مفاهیم و موضوعات عبارتند از:
اصول نهادینه شده، ارزش‌ها، گروه‌هاى ذینفع، قدرت، ارزیابى و نظارت.
با توجه به آنچه گفته شد روشن است که حکومت‌ها و صاحب‌نظران، بیش از پیش به موضوع فرآیند سیاستگذاری، نتایج و آثار اجراء سیاستهاى عمومى جهانگردى توجه مؤثر دارند و این خود نشانگر اهمیت ارزیابى تصمیم‌هاى اتخاذ شده و اقدامات انجام شده از سوى دولت و همچنین اهمیت سیاستهاى عمومى جهانگردى مى‌باشد..
مطالعات موردی برنامه‌ریزی جهانگردی
پژوهش‌هاى موردى چندین نوع متفاوت از کشورها و مناطق و انواع مختلف وضعیت‌هاى جهانگردى را نشان مى‌دهد. انواع توسعه جهانگردى (موجود و توصیه‌شده) نیز در طیفى کاملاً وسیع قرار دارد. با وجود این، تمام مطالعات مورد رویکردى منسجم و پایدار را به توسعه جهانگردى نشان مى‌دهند. تمام آنها توسعه جهانگردى را مبتنى بر سیاستى منسجم، طرح ساختارى مادى معقول و عناصر سازمانى پیشرو، مى‌دانند. این پژوهش‌هاى مورد همگى توجهى زیاد به ایجاد موازنه میان اهداف زیست‌محیطی، اجتماعى - فرهنگى و اقتصادى دارند. در عین حال، آنها در تشخیص اهمیت توسعه جهانگردى که باید تقاضاهاى معین بازار را تأمین کند واقع‌بین هستند. با وجود این، آنها مى‌دانند که محصولات ابداعى جدید نیز ممکن است بازارهاى توریستى خودشان را ایجاد کنند، حتى اگر بازارهاى توریستى تخصصى باشند. مطالعات موردى درباره اجراء نیاز به ایجاد کنترل‌هاى محکم را نشان مى‌دهند، ولى این کنترل‌ها باید در درون چارچوب همکارى میان بخش‌هاى عمومى و خصوصى انجام گیرند. غالباً، علایق مختلف توسعه باید با یکدیگر آشتى داده شوند. روش‌هاى اجراء باید غالباً ابداعى و براى شرایط محلى طراحى شده باشند.
چند نتیجه‌گیرى روشن‌تر مى‌توان از این مطالعات موردى گرفت. این نتیجه‌گیرى‌ها به‌طور خلاصه عبارتند از:
- مقصدهاى توریستى که به دقت برنامه‌ریزى و اداره مى‌شوند به احتمال بسیار زیاد در درازمدت موافق‌تر از مناطق برنامه‌ریزى‌نشده خواهند بود. برنامه‌ریزی، با کمک توسعه در برآورده کردن انتظارت اجتماع و بازار، کارائى منابع جهانگردى را حفظ مى‌کند.
- برنامه‌ریزى جهانگردى مى‌تواند هم براى مقصدهاى توریستى توسعه یافته و هم کمتر توسعه یافته اثربخش باشد. برنامه‌ریزى رهنمودهائى را براى کشورها و مناطق کم‌توسعه یافته براى شروع جهانگردى در جهت درست فراهم مى‌کند، و به جاهاى توسعه یافته نیز کمک مى‌کند تا جهانگردى را بهتر کنند گسترش دهند، و غالباً این بخش را به جهتى هدایت مى‌کند که منابع بیشترى داشته باشد.
- برنامه‌ریزى اثربخش باید مبتنى بر روش‌هاى علمی، با کاربرد فرآیند برنامه‌ریزى زنجیری، باشد. یک روش بنیادى در برنامه‌ریزى جهانگردى پایدار تحلیل ظرفیت پذیرش است که گرچه چندان وسیلهٔ تحلیلى کاملى نیست، با این حال رهنمودهاى ارزشمندى را در تعیین نوع و میزان مناسب توسعه براى یک منطقه فراهم مى‌کند.
- اکنون بر توسعهٔ جهانگردى با کیفیت بالا بسیار تأکید مى‌شود. این مفهوم به‌طور ضمنى اشاره بر حفظ محیط زیست. حفظ هویت و انسجام فرهنگى و کسب رضایت زیاد جهانگرد دارد، در حالى‌که کماکان منابع اقتصادى چشمگیرى تولید مى‌کند.
- انواع ممکن جهانگردى وجود دارند و در حال افزایش هستند. یک منطقه جهانگردى باید تمام اشکال جهانگردى را بررسى کند و ترکیبى را انتخاب کند که براى اقتصاد جامعه و محیط زیست مناسب‌ترین است. مناسب‌ترین اشکال جهانگردى نیز ممکن است در طول زمان براى یک منطفه خاص تغییر کنند.
- برخى از اصول ابتدائى برنامه‌ریزی، قابل استفاده در تمام مناطق جهانگردى هستند. این اصول ایجاد دروازه‌هاى توریستی، مناطق اقامت و مناطق توریستی، جاذبه‌هاى خوشه‌اى و توسعه مرحله مى‌باشند. وجود امکانات کافى حمل‌ونقل براى فراهم کردن دسترسى درست به کشور یا منطقه و مسافرت راحت در درون مناطق جهانگردى ضرورى هستند.
- سایر زیربناهاى جهانگردى - تأمین آب، نیروى برق، دفع زباله و فاضلاب، و مخابرات - باید به درستى توسعه یابند تا امکانات و خدمات کافى را براى جهانگردان فراهم کنند و از بروز مشکلات زیست‌محیطى جلوگیرى نمایند.
- بازاریابى و توسعهٔ محصولات دست در دست یکدیگر دارند، و باید به دقت هماهنگ شوند تا توسعهٔ جهانگردى موفق میسر شود. بازارهاى توریستى به شدت در حال قطعه‌قطعه شدن هستند، و محصولات جهانگردى ابداعى متنوعى در حال توسعه مى‌باشند.
- اکنون مشارکت اجتماعى در جهانگردى ضرورى شناخته مى‌شود. روش‌هاى موفق مختلفى ابداع شده‌اند تا به مشارکت محلى در جهانگردى دست یابند، و منافع مستقیم جهانگردى را به اجتماعات آورند.
- اکنون تأکید بر ادغام جهانگردى در اقتصادهاى ملی، منطقه‌اى و محلى گذاشته مى‌شود. روش‌هاى افزایش منافع اقتصادى جهانگردی، بدون ایجاد مشکلات زیست‌محیطى و اجتماعی، در حال حاضر بهتر درک مى‌شوند و در حال اصلاح شدن هستند.
- عوامل زیست‌محیطى و اجتماعى - فرهنگى در جهانگردى مى‌توانند با روشى منظم تحلیل و برنامه‌ریزى شوند. اکنون به ادغام جهانگردى در محیط و جامعهٔ محلى توجهى زیاد مى‌شود.
- روش‌هاى اثربخش براى اجراء در فرآیند برنامه‌ریزى و توسعه باید تأکید شوند. اجراء نه تنها به آئین‌نامه‌ها و روش‌ها، بلکه به تعهد سیاسى و رهبرى نیرومند نیز نیاز دارد. تأمین منابع مالى کافى ضرورى هستند، ولى مى‌توان از روش‌هاى زیادى براى تأمین بودجهٔ لازم استفاده کرد.
- برنامه‌ریزى توسعهٔ کوتاه و میان‌مدت به‌طور دقیق و هماهنگ شده، که شامل انجام اقدامات و توسعهٔ پروژه‌ها مى‌باشد، یکى از راه‌هاى بنیادین براى اجراء طرح‌ها است.
- پروژه‌هاى نمایشى یا آزمایشى مى‌توانند وسیلهٔ عالى نمایش چگونگى کار اشکال جدید رویکردهاى جهانگردى و توسعه باشند. به‌علاوه این پروژه‌ها مى‌توانند فرصت‌هاى پالایش رویکردها و روش‌ها را فراهم کنند.
- ساختارهاى سازمانى براى جهانگردان، با تأکید بر هماهنگى میان مؤسسات دولتى و یا بخش‌هاى عمومى و خصوصی، باید به دقت ایجاد شوند. هماهنگى بخش عمومى - خصوصى عنصرى حیاتى در اجراء موفق است.
- انگیزه‌هاى سرمایه‌گذارى (و بازدارنده‌ها) مى‌تواند روش بسیار مفیدى براى اجراء سیاستهاى توسعه باشد. با وجود این، انگیزه‌ها باید براساس مبنائى گزینشى به‌کار روند و براساس شرایط متحول در طول زمان تغییر یابند.
- کلیهٔ انواع تحصیل و آموزش براى جهانگردى موفق حیاتى هستند، و باید به دقت طرح‌ریزى و برنامه‌ریزى شوند. اشخاصى که در صنعت جهانگردى کار مى‌کنند باید به درستى آموزش‌دیده باشند. به اجتماع و مردمى که در مناطق جهانگردى زندگى مى‌کنند باید دربارهٔ جهانگردى آموزش داده شود. جهانگردان باید از مقصد خود مطلع باشند - از جغرافیا، تاریخ، الگوهاى فرهنگى و اجتماعى - و تشویق شوند که به آن احترام گذارند.
- دولت‌هاى ملى و منطقه‌اى باید غالباً در برقرار کردن استانداردهاى توسعه و کیفیت توسعهٔ جهانگردى ابتکار عمل را به‌دست گیرند، تا اطمینان حاصل شود که توسعهٔ واقعى به درستى اجراء مى‌شود. با وجود این، دولت محلى منطقهٔ توریستى نیزباید در ایجاد و اعمال استانداردهاى مناسب شرکت کنند.
- مراقبت و مدیریت دائمى جهانگردى ضرورى است. روش‌ها و آئین‌نامه‌هاى کنترل و مراقبت باید درمراحل اولیهٔ فرآیند توسعه ایجاد شوند و در اجراء طرح و پیشرفت بروز مى‌کنند. و کنترل و نظارت مى‌تواند آنها را در مراحل ابتدائى شناسائى کند تا اقدام مناسب به‌عمل آید. مدیریت اثربخش جهانگردى وظیفه‌اى مستمر و مسئولیت بخش‌هاى عمومى و خصوصی، هر دو، است. برنامه‌ریزى جهانگردى از رویه‌ها و اصول نسبتاً مشخصى پیروى مى‌کند، ولى در ضمن فرآیندى دائمى نیز هست. این امر مستلزم انجام تجربه‌هائى براى تعیین بهترین روش‌هاى خاص براى استفاده در هر منطقه است.
به‌علاوه، همان‌طور که در مطالعات موردى نشان داده شده است، تجربه‌هاى بسیار زیادى از آنچه که در جاهاى دیگر دنیا انجام شده است مى‌توان آموخت. با آنکه رویکردها به‌طور معقول انعطاف‌پذیر نگه داشته شده‌اند ولى کماکان باید این اصول ابتدائى نظیر دستیابى به توسعهٔ پایدار، احترام به ارزش‌هاى فرهنگى و پراکندن منافع اقتصادى را منعکس کنند.
سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی جهانگردی
• انواع سازمان‌های جهانگردی
• چالش‌هائی در برابر سازمان‌های جهانگردی
• سازمان‌های مهم جهانگردی
• قرارداد عمومی تجارت در ارائهٔ خدمات
• هدف‌های سازمان‌های جهانگردی
