مقاله روان شناسی رشد
مقاله روان شناسی رشد :
چکیده :
یکی ازشاخه های علم روانشناسی , روان شناسی رشد است که بیانگر تغییرات در طول زندگی فرد است.واژه رشد در طول زندگی از شکل گیری نطفه تا مرگ را توصیف می کند.روانشناسان رشد از فنون متفاوتی برای مطالعه رشد انسان به کار می گیرند.روانشناسی رشد , علمی می باشد که درباره ی قوانین و مقررات حاکم بر رشد بحث می کند.رشد جنبه های مختلفی دارد.اعم از جنبه های جسمانی و عاطفی , اجتماعی و اخلاقی که این جنبه ها در سنین مختلف مورد بررسی قرار میگیرند و محیط و وراثت نیز در آن درنظر گرفته می شود.در این مقاله ابتدا به تعریف و بیان اصول روانشناسی رشد می پردازیم و سپس مطالبی در این زمینه بیان خواهیم کرد.
تعریف روانشناسی رشد :
برای روانشناسی رشد تعاریف مختلفی ارایه شده است که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1. روان شناسی رشد، شاخه‌ای از علم روان شناسی است که به منشا و تغییر رفتار و پدیده‌های روانی و جسمی مربوطه می‌پردازد.
2. روان شناسی رشد، شاخه‌ای از روان شناسی است که رشد انسان را از بارداری تا مرگ با تاکید بر تغییراتی که در خلال دوره‌های مختلف زندگی رخ می‌دهد، مطالعه می‌کند.
3. روان شناسی رشد، علمی است که درباره چگونگی قوانین حاکم بر رشد در جنبه‌های جسمانی، ذهنی، عاطفی، اجتماعی و اخلاقی در سنین مختلف و نیز تاثیر وراثت و محیط در رشد بحث می‌کند
4. روان شناسی رشد، علمی است که جریان تحولات و تغییرات جسمی، ذهنی، عاطفی و عملکرد اجتماعی فرد را در طول عمر "از لحظه انعقاد تا هنگام مرگ" مطالعه می‌کند.
حوزه تغییرات این رشته به موضوعاتی چون مهارت‌های حرکتی، رفتار اجتماعی و شخصیت مربوط می‌شود. این رشته، دگرگون شدن متغیرهای روانی و تاثیرات محیط و تجربه را در مراحل رشد مشخص ساخته و چگونگی شکل‌گیری و از بین رفتن آن‌ها را توضیح می‌دهد.
همچنان که گفتیم تعاریف روان شناسی رشد متفاوت می‌باشند و بعضی آن را علمی نامیده‌اند که فرآیند تحولات نسبتا نظام‌دار زیستی، شناختی، عاطفی و اجتماعی فرد را در طول زندگی مطالعه می‌کند. و منظور از "تحولات نظام‌دار" تغییراتی است که معمولا با نظم معین رخ می‌دهد و در یک زمان نسبتا طولانی دوام می‌آورد. برای مثال، تغییرات موقتی و زودگذر ناشی از یک بیماری مختصر را نمی‌توان رشد به حساب آورد.
روانشناسی رشد، فرد را با قوانین و اصول حاکم بر رشد آشنا می‌سازد و به او امکان می‌دهد تا برای مقابله با مشکلات آینده آماده شود.
هم‌چنین با شناخت مراحل رشد، مقایسه رفتار و تعیین انتظارات منطقی از هر فرد در سنین مختلف ممکن می‌گردد. به عنوان نمونه، اطلاع از سن عادی برای راه افتادن و حرف زدن کودک به فرد امکان می‌دهد تا کودکان پیشرفته و عقب‌مانده را از هم تشخیص بدهد.
برای ارایه تعریف جامعی از روانشناسی رشد شاید بتوان گفت: روانشناسی رشد، شاخه‌ای از علم روانشناسی است که به توصیف و تبیین فرآیند کمی و کیفی در تمامی ابعاد روان‌شناختی، ساختار و رفتار آدمی از انعقاد نطفه تا مرگ می‌پردازد و در صدد کشف قوانین حاکم بر این تغییرات، منشا عوامل مؤثر و پدیده‌های برآمده از آن‌ها می‌باشد.
اصول روان شناسی رشد:
1. رشد جریانی مرحله‌ای و پیوسته‌است:
رشد پیوسته‌است ونه ناپیوسته. مراحلی که برای رشد اشاره می‌شود جدا از هم نیستند بلکه مانند یک خطی از یک نقطه شروع و بدون تمایز ادامه می‌یابد. تقسیم بندی دوره‌های مختلف زندگی بر اساس نوع دیدگاه و زمینه‌های مطالعاتی در رشد صورت می‌گیرد. به طور مثال پیاژه رشد (تحول شناختی( انسان را در چهار مرحله و تا پایان ۱۶ سالگی، اریکسون رشد روانی – اجتماعی انسان را از تولد تا پایان عمر و در ۸ مرحله مطرح می‌کند. به طور کلی وباتوجه به ویژگیهای مشترک و تکالیف یکسان انسان در دوره‌های مختلف سنی می‌توان رشد انسان را در ۹ مرحله یا دوره مطرح کرد: (سنینی که برای هر کدام از مراحل اشاره می‌شود صرفاً تقریبی است)
1. پیش از تولد انعقاد نطفه تا تولد
2. کودکی ۱، دو تا شش سالگی
3. کودکی ۲، شش تا دوازده سالگی
4. نوجوانی دوازده تا بیست سالگی
5. جوانی بیست تا سی سالگی
6. میانسالی سی تا پنجاه سالگی
7. پختگی پنجاه تا شصت و پنج سالگی
8. پیری شصت و پنج سالگی به بعد
۲. رشد در روان شناسی رشد دارای الگوهای قابل پیش بینی است.
(الف- قانون سری – پایی ب- قانون مرکزی- پیرامونی) بر اساس قانون سری – پایی رشد انسان ابتدا از سر شروع و در نهایت در پا خاتمه می‌یابد. کودک تازه متولد یافته ابتدا در سر رشد می‌کند و بعد از رشد گردن می‌تواند سر خود را نگهدارد. وبعد از رشد عضلات شانه، شکم و کمر است که می‌تواند بخزد و بنشیند. آنگاه که رشد کافی در عضلات پا را کسب کرد قادر به ایستادن و سپس راه رفتن می‌شود.
۳. تفاوتهای فردی در روانشناسی رشد :
تنوع زیادی از نظر رشدی درمیان افراد وجود دارد. این اصل به مفهوم تفاوتهای فردی در میان انسان‌ها اشاره می‌کند. همچنانکه می‌دانیم ویژگیهای ژنتیکی هر انسان منحصر به فرد می‌باشد لذا هر فرد با توجه به همان ویژگیها و تاثیر محیط می‌تواند شکل واحدی در رشد داشته باشد با اینحال برای راحتی در تحقیقات و ارائه الگو به یک سطح در رشد اشاره می‌شود که ما باید در تعمیم دهی دچار خطا نشویم.
۱ نباید انتظار داشت تمام کودکان همسن، شیوه رفتار معینی داشته باشند.
۲ تفاوتهای فردی، اعتبار و مسئولیت ویژه‌ای برای هر فرد ایجاد می‌کند و به او وجود مستقل می‌بخشد.
۳ برای تربیت کودکان نمی‌توان از روش‌های مشابه استفاده کرد.
۴. رشد دارای ابعاد مختلف و فرایندی پیچیده است.
۱) رشد جسمی و حرکتی ۲) رشد روانی (شناختی، عاطفی، اجتماعی، اخلاقی
۵. دوره‌های حساس در روانشناسی رشد :
تغییرات محیط بیشترین تاثیر کمی را زمانی بر ویژگی دارند که درحال سریعترین تغییر خود باشد و کم‌ترین تاثیر در ویژگی در زمان کمتر تغییر آن است. این اصل به مفهوم وجود دوره‌های حساس در زندگی اشاره دارد، مانند رشد قد در زیر یک سال و وجود امکانات محیطی از جمله تغذیه مناسب می‌تواند در افزایش آن تاثیر داشته باشد.
۶. در روانشناسی رشد هرگونه وقفه‌ای که در تداوم رشد بوجود آید معمولاً به عوامل محیطی مربوط است:
رشد معمولاً با همان سرعتی که شروع شده پیش می‌رود. کودکانی که زود به حرف می‌آیند و یا زود به راه می‌افتند معمولاً و احتمالاً در مقابل با کودکانی که دیر به حرف می‌آیند و یا دیر به راه می‌افتند در بزرگسالی باهوش ترند.
۷. وراثت و محیط هردو در روانشناسی رشد تاثیر دارند:
تحقیقات روانشناسان رشد نشان داده‌است که وراثت (آمادگیهای ارثی که از طریق ژن به فرزندان انتقال می‌یابد) و محیط (فراهم بودن امکانات لازم جهت افزایش توانمندیهای کودک) می‌تواند در وضعیت آینده کودک تاثیر داشته باشد.
پرسش ها در روان شناسی رشد:
چند بحث و موضوع مهم در طول تاریخچه روانشناسی رشد وجود داشته است. بعضی از پرسش‌های اصلی که از سوی روانشناسان و پژوهشگران مطرح گردیده، حول محور اهمیت نسبی وراثت در مقابل محیط، فرایندی که رشد از طریق آن صورت می‌گیرد و اهمیت کلّی آزمایش‌های اولیه در مقابل رویدادهای بعدی، بوده است.یک موضوع کلاسیک در پژوهش‌های رشد کودکان، «طبیعت در برابر وراثت» است. آیا وراثت نقش عمده‌تری در رشد کودک دارد یا محیط؟ امروزه، اغلب روانشناسان تشخیص داده‌اند که هر دو عنصر، نقشی اساسی دارند امّا بحث همچنان بر سر موضوعات دیگری چون استعداد تحصیلی یا گرایش‌های جنسی ادامه دارد.
نتیجه:
پژوهش درباره رشد انسان، تلاش نسبتاً جدیدی است. تحقیقات درباره رشد بزرگسالی، پیری و تغییر در روند زندگی در دهه ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ پایدار شدند اما گمانه زنی ها درباره اینکه چگونه افراد رشد و تغییر می کنند قرنها وجود داشته اند. هنگامی که این گمانه زنی ها با پژوهش ترکیب شدند، به ساختن نظریه های رشد الهام بخشیدند. روانشناسان رشد نه تنها به مطالعه تغییرات جسمی و فیزیکی در فرایند رشد افراد می‌پردازند بلکه رشد اجتماعی، هیجانی و شناختی افراد در طول زندگیشان را نیز در نظر میگیرند.مطالعه علمی رشد انسان، به دنبال درک و تشریح چگونگی و چرائی تغییراتی است که افراد در طول زندگیشان می‌کنند.
مقاله روان شناسی رشد که مطالعه نمودید در واحد تحقیق وتوسعه مرکز آموزش مجازی پارس تهیه و تدین گردیده است.
