آیین دادرسی کیفری
با توجه به رشد روز افزون علم و آموزشهای کوتاه مدت ، مرکز توسعه آموزشهای مجازی پارس با هدف بالا بردن سطح علمی و کمک به تحقق این امر مقاله آموزشی ایین دادرسی کیفری را طراحی و در دسترس علاقمندان قرار داده است.
آیین دادرسی کیفری مجموعه مقررات و قواعدی است که برای کشف جرم، تعقیب متهم، تحقیقات مقدماتی، میانجیگری، صلح میان طرفین، نحوه رسیدگی، صدور رأی، طرق اعتراض به آراء، اجرای آراء، تعیین وظایف و اختیارات مقامات قضائی و ضابطان دادگستری و رعایت حقوق متهم، بزهدیده و جامعه وضع میشود. آیین دادرسی کیفری مجموع ضوابط، قواعد، مقررات و اصولی که به دنبال وقوع جرم به مورد اجرا درمی‌آید تا مراجع، مقامات و مسئولین صلاحیت‌دار قانونی در جهت صیانت جامعه و حقوق افراد زیربط با تضمین عدالت نسبت به کشف، تعقیب، رسیدگی، صدور حکم و اجرای مجازات اقدام نمایند.
از آیین دادرسی کیفری دو مفهوم زیر برداشت میشود:
• مفهوم عام
که شامل کلیه ترکیبات و قواعدی است که در زمینه کشف جرم و تحقیق و تعقیب آن و دادرسی و اجرای حکم کیفری وضع و مقرر شده است.
• مفهوم خاص
شامل قواعد و تشریفاتی است که در دادرسی‌های جزایی از زمان صدور کیفر خواست تا تاریخ صدور حکم قطعی در دادگاه‌ها باید رعایت شود.
موضوع آیین دادرسی کیفری رسیدگی به حیثیت عمومی فرعی جرایم می‌باشد.
تعریف آئین دادرسی كیفری
ایجاد امنیت و آرامش در جامعه از طریق به كیفر رسانیدن بزهكاران یا اِعمال تدابیر تأمینی و تربیتی دربارۀ آنان، برعهدۀ قدرت عمومی كه از آن به دولت تعبیر میشود نهاده شده است.
«آئین دادرسی كیفری مجموعۀ اصول و مقرراتی است كه برای كشف و تحقیق جرایم، تعقیب مجرمان، نحوه رسیدگی و صدور رآی و تجدید نظر و اجرای احكام و تعیین وظایف و اختیارات مقامات قضایی وضع شده است».(مفاد ماده ا قانون آئین دادرسی عمومی و انقلاب در امور كیفری)
اهداف آئین دادرسی كیفری:
1) حفظ و صیانت از مصالح جامعه: همه اندیشمندان و صاحب‌نظران برای تكامل جامعه مدنی چهار پایۀ امنیت، فرهنگ، بهداشت و عدالت را لازم دانسته‌اند. عدالت كه عالی‌ترین هدف زندگانی است، نیازمند ضوابط درست دادرسی می‌باشد. جرم، حقوقِ جامعه را تضییع می‌كند و ضوابطی كه در آئین دادرسی مقرر شده است می‌تواند هدف یاد شده یعنی صیانت از جامعه را تأمین كند.
2) رعایت حقوق متهم و متضرر از جُرم: كسی كه در معرض اتهام قرار می‌گیرد باید بتواند آزادانه از خود دفاع كند.هم‌چنین برای متضرر از جرم هم باید شرایط رسیدن به حقوق از دست رفته باشد و آئین دادرسی كیفری رسالت تأمین حقوق هر دو دسته را به عهده دارد،
3) تفكیك اتهامات صحیح از تعقیبات سقیم و ناروا
4) پیش‌گیری از اشتباهات قضایی
رابطه آئین دادرسی كیفری با حقوق جزاء:
آئین دادرسی كیفری از جلمه حقوق شكلی و حقوق جزاء، از قبیل حقوق ماهوی است. بین این دو رابطۀ مستقیم وجود دارد و می‌توان گفت كه حقوق جزاء بدون آئین دادرسی كیفری قابل اِعمال و اجرا نیست و در حقیقت لازم و ملزوم یكدیگرند.
تفاوت‌های آئین دادرسی مدنی با آئین دادرسی كیفری:
1) هدف اولی، حل‌و فصل دعاوی و اختلافات مدنی است؛ ولی، هدف دومی، حفظ جامعه و رعایت حقوق متهم و متضرر از جرم است؛
2) دعاوی مدنی با منافع خصوصی، انجام تعهدات و اختلافات مالی مربوط است؛ ولی، دومی با جان و مال و حیثیت افراد و امنیت جامعه ارتباط مستقیم دارد؛
3) در دعاوی مدنی فقط به دلائل و مدارك ابرازی توجه میشود و شخصیت و سوابق اصحاب دعوا مطرح نیست؛ ولی، در دومی، شخصیت متهم نیز همیشه مورد توجه قرار می‌گیرد.
تفاوت‌های قانون آئین دادرسی كیفری با قانون آئین دادرسی مدنی:
1) از حیث گذشت نمودن و انصراف دادن از دعوا؛
2) از نظر اقامه دعوا
3) از نظر هزینه دادرسی
4) مرور زمان
5) اجرای احكام
6) دخالت ضابطین، مدیر دفتر و وكیل
7) صدور رأی غیابی
8) مهلت واخواهی
9) اعتراض دادستان و رئیس دادگستری
مقاله ی ایین دادرسی کیفری حاضر توسط کارشناسان واحد تحقیق و توسعه مرکز آموزش مجازی پارس تدوین گردیده است.
