شیوه های نوین ارزشیابی پیشرفت تحصیلی
مقاله ای که در زیر مطالعه میکنید با عنوان شیوه های ارزشیابی پیشرفت تحصیلی از مرکز آموزش مجازی پارس گردآوری و ارائه شده است.
مقدمه
دنیای كنونی دنیای تصمیم گیری است. پاره‌ای تصمیم‌ها در سطح ملی انجام می‌گیرد كه با سیاست، بودجه، قراردادها، انرژی و مانند آن سرو كار دارد. بیشتر تصمیم‌ها به مردم مربوط می‌شود؛ یا به صورت انفرادی یا به صورت گروهی. اینها تصمیم‌هایی است كه به نحوی با اندازه‌گیری ، ارزشیابی و سنجش‌های روانی و تربیتی ارتباط پیدا می‌كند. معلم، مشاور، مدیر مدرسه و روان شناس به گونه مستمر با تصمیم‌گیری درباره مردم، یا كمك به آنها به منظور رسیدن به مرحله تصمیم‌گیری درباره زندگی خود سرو كار دارند.
گرچه ما از انواع مختلف ارزشیابی ها بحث می‌كنیم، این بدان معنا نیست كه فرایندهای مختلف ارزشیابی وجود دارند. صرف نظر از اینكه چه چیزی مورد ارزشیابی قرار می‌گیرد، فرایند اساسی ارزشیابی یكی است. در انواع مختلف ارزشیابی ها چیزی كه تغییر می‌كند موضوع مورد ارزشیابی، نحوة كار بست فرایند ارزشیابی و نوع تصمیماتی كه گرفته می‌شوند هستند. بسته به اینكه چه چیزی مورد ارزشیابی قرار بگیرد، اطلاعات مختلفی جمع آوری می‌شوند، ملاكهای مختلفی به كار می‌روند و تصمیمات مختلفی اتخاذ می‌گردند. اما فرایند اساسی ارزشیابی همیشه یكسان است و مفاهیم و اصول كلی اندازه گیری و ارزشیابی یكسانی به كار می‌روند (گی به نقل از سیف ، 1376) .
بنابه اظهارات گی (به نقل از سیف، 1376)، گفتگو درباره ارزشیابیهای مختلف به اعتبار موضوعهای مختلف ارزشیابی یا الگوهای مختلف ارزشیابی كاری نارواست. بسیاری كسان بر این باورند كه مثلاً ارزشیابی از برنامه یا پروژه آموزشی و ارزشیابی از آموزش (تدریس) فرایندهای كاملاً متفاوتی را شامل‌اند. زیادی تعداد و تنوع الگوهای ارزشیابی این فرض را تقویت كرده است. (برخلاف این فرض‌ها) همه نظامها و الگوهای ارزشیابی شامل اجزای اساسی یكسانی هستند؛ یعنی تعیین و تشخیص غایتها و هدفها؛ انتخاب و یا تولید ابزارهای اندازه گیری؛ توصیف و اجرای راهبردها برای كسب اطلاعات؛ و تحلیل و تفسیر نتایج. در نتیجه چه ما به ارزشیابی از یادگیری دانش آموزان و دانشجویان اقدام كنیم، چه ارزشیابی از یك دورة آموزشی ، چه ارزشیابی از یك پروژة علمی و نظایر اینها، اصول و مراحل اساسی كار هیچ تغییری نمی‌كنند. لذا نباید به این فكر كنیم كه كدام الگوی ارزشیابی را در كجا به كار بندیم، زیرا در آن صورت به تعداد چیزهای مورد ارزشیابی الگوی ارزشیابی خواهیم داشت.
مفهوم ارزشیابی
فرهنگ روان شناسی آرتور وبر (1985) ارزشیابی را در معنی عام «تعیین ارزش و یا اهمیت یك چیز» می‌داند و به صورت خاص‌تر ارزشیابی را «تعیین میزان موفقیت یك برنامه، یك درس، یك سری آزمایش، یك دارو و ... در رسیدن به هدفهای اولیه آنها» می‌داند. فرهنگ وبستر ارزشیابی را «قضاوت یا تعیین ارزش یا كیفیت كردن» تعریف می‌كند. در فرهنگ دهخه ارزیابی به «عمل یافتن ارزش هر چیز، تقویم» و ارزیاب «كسی كه ارزش هر چیزی را معین می‌كند، مقوم» تعریف شده است. در فرهنگ معین ارزیابی «عمل یافتن ارزش و بهای هرچیز، سنجش و بررسی حدود هر چیز و برآورد كردن ارزش آن» و ارزیاب «كسی كه ارزش هر چیزی را معین می‌كند، مقوم، كارشناس و سررشته دار تعیین ارزش و بها» تعریف شده است.
اولین تعریف رسمی از ارزشیابی به نام رالف تایلر ثبت شده است. وی ارزشیابی را «وسیله‌ای جهت تعیین میزان موفقیت برنامه در رسیدن به هدفهای آموزشی مطلوب مورد نظر» می‌داند. در این تعریف هدفهای آموزشی به تغییرات مطلوبی اشاره می‌كنند كه انتظار می‌رود در اثر اجرای برنامه آموزشی در رفتار فراگیران حاصل آیند. پاپهام به نقل از كیامنش معتقد است كه ارزشیابی یعنی تعیین ارزش كردن. «ارزشیابی آموزشی نظامدار در برگیرندة سنجش رسمی ارزش پدیده‌های آموزشی است». ارزشیابی آموزشی نظامدار به فعالیتهایی گفته می‌شود كه به صورت رسمی و با قصد و برنامه‌های خاص انجام می‌گیرد. به نظر پاپهام ارزشیابی فعالیتی است كه در آن به صورت رسمی تلاش می‌شود تا در مورد پدیدة مورد بررسی اطلاعات جمع آوری گردد. كرانباخ به نقل از كیامنش ارزشیابی را جمع آوری و استفاده از اطلاعات جهت تصمیم گیری در مورد یك برنامه آموزشی می‌داند. به عقیده وی تعیین موفقیت یا عدم موفقیت برنامه‌های آموزشی فقط از طریق جمع آوری اطلاعات در موقعیتهای واقعی یاددهی – یادگیری امكان پذیر می‌باشد و هر گونه تصمیم گیری در مورد برنامه آموزشی باید بر اساس اطلاعات جمع آوری صورت گیرد. استافل بیم و شینك فیلد به نقل از كیامنش یك تعریف جامع برای ارزشیابی ارائه كرده‌اند. «ارزشیابی عبارت است از فرایند تعیین كردن، بدست آوردن و فراهم ساختن اطلاعات توصیفی و قضاوتی در مورد ارزش و مطلوبیت هدفها، طرحها ، اجرا و نتایج به منظور هدایت تصمیم‌گیری، خدمت به نیازهای پاسخگویی و درك بیشتر از پدیده‌های مورد بررسی». با توجه به این تعریف جنبه‌های كلیدی یك برنامه آموزشی كه باید مورد سنجش قرار گیرند و نوع ارزشیابی لازم برای هر یك از این جنبه‌ها عبارتند از: تعیین هدفهای برنامه توسط ارزشیابی زمینه؛ تهیه طرح مناسب برای رسیدن به هدفها توسط ارزشیابی درون داد؛ اجرای طرح تهیه شده توسط ارزشیابی فراگرد؛ و بررسی محصول بازده. معیارهای اساسی برای هر یك از چهار نوع ارزشیابی مطرح شده عبارتند از: ارزش و مطلوبیت. بیبای به نقل از كیامنش ارزشیابی را چنین تعریف می‌كند: «جمع‌آوری و تفسیر نظامدار شواهدی كه در نهایت به قضاوت ارزشی با چشمداشت به اقدامی معین بیانجامد».
اهمیت و ضرورت ارزشیابی
ارزشیابی مستلزم بكار بردن شرایط و معیارهای برای سنجش دقت، تأثیر، صرفه و قابل قبول بودن اجزاء و ویژگیهائی معین است. ارزشیابی از این جهت در پایان رده‌های فن طبقه بندی آمده است كه از نظر پیچیدگی و نیاز به تركیب همه رفتارها از قبیل دانش، فراگیری، كاربستن ، تجزیه و تحلیل و تركیب از همه آنها جامع‌تر است.
هدف از ارزشیابی توصیف تأثیر عملهای آموزشی یا برنامه‌های آموزشی است. هدف مورد توجه در ارزشیابی، موثر بودن یك برنامه آموزشی است و ضرورتی ندارد كه تمام فراگیران یك برنامه آموزشی به تمام سؤالهای آزمون مربوط به آن برنامه پاسخ دهند، بلكه از میان فراگیران و سؤالها (با استفاده از روش نمونه گیری، نمونه گیری ماتریس چند متغیری) گروههای مختلفی از فراگیران و سؤالها تشكیل می‌شود. هر گروه به یك بخش از سؤالها پاسخ می‌دهد. از تركیب نتایج حاصل از عملكرد گروههای مختلف میزان مطلوبیت یا عدم مطلوبیت برنامه آموزشی مورد داوری قرار می‌گیرد. هركسی كه فعالیتی انجام می‌دهد، باید شواهدی را نشان دهد كه مشخص سازد، آن فعالیت را در چه حد و با چه كیفیتی انجام داده است. یافته‌های حاصل از ارزشیابی، یعنی عملكردها یا آنچه كه انجام گرفته و رخ داده است در اختیار كسانی قرار می‌گیرد كه برنامه مطالعه شده را مورد سؤال قرار داده‌اند. در واقع ارزشیابی وسیله پاسخگویی است. فرایند ارزشیابی می‌تواند بازخوردهایی را فراهم كند كه مشخص می‌سازد چه چیزهایی خوب انجام شده و چه چیزهایی به اصلاح و بهبود نیاز دارند. هدف ارزشیابی قضاوت در مورد ارزش برنامه و موثر بودن برنامه برای یك سری خاص از فراگیران شركت كننده در برنامه است، لذا ارزشیابی در بیشتر موارد یك فعالیت بیرونی است.
ارزشیابی آخرین مرحله از فعالیتهای آموزشی معلم محسوب می‌شود كه با اجرای آن سایر فعالیتهای او تكمیل می‌شود، لذا لازم است در این زمینه از روش‌ها و فنون مختلف استفاده گردد كه هر یك می‌تواند تأثیرهای متفاوتی بر پیشرفت و عملكرد یادگیرندگان داشته باشد و به همین جهت كسب دانش و مهارت در راه اجرای صحیح آن از سوی معلمان ضروری است. از آن جا كه بدون انجام ارزشیابی فرایند یاددهی – یادگیری در آموزش و پرورش تكیمل نمی‌گردد و اجرای درست ارزشیابی را می‌توان یك كار هنرمندانه از سوی معلم دانست، لازم است معلمان در اجرای آن از طریق هر نوع آزمونی كه باشد مهارت و دقت كافی را مبذول نمایند و بدانند چگونه باید روشی را به كار بست تا سؤالهای طرح شده بتواند میزان درك و فهم ، حس قضاوت و تفكر انتقادی یادگیرندگان را برانگیزاند، تا آنها بتوانند به درك مفاهیم و مطالب به طور عمقی پرداخته و با قدرت درك، تفكر و جمع آوری دانش‌های لازم و پردازش آنها بتوانند در حل مشكلات جهان واقعی خود توانا بوده و جهان را با نیازها و ارزش‌های خویش منطبق سازند، كه در این صورت فرد می‌تواند به حیات فكری و معنوی خود تداوم بخشیده و موفق و سربلند گردد.
آموزش مجموعه‌ای از فعالیتهایی است كه در پی تسهیل یادگیری است ولی ممكن است به یادگیری منجر نشود. در واقع می‌توان گفت معلم، روش یادگیری را آموزش می‌دهد نه صرفاً موضوع درسی را. هر نوع تدریس معلم لزوماً به یادگیری منتهی نمی‌شود. آنچه برای معلم در امر آموزش اهمیت دارد، شناخت یادگیرنده و تسهیل یادگیری برای یادگیرنده است، لذا آموزش و یادگیری ضمن ارتباط با یكدیگر، دو فرایند مستقل‌اند. بر همین اساس ارزشیابی از آموزش معلم و میزان یادگیری دانش آموزان ضرورت دارد تا بازده برنامه‌های آموزشی روشن گردد، به همین جهت ارزشیابی جزء لاینفك فرایند یاددهی – یادگیری محسوب می‌شود نه حلقه جدا و مفقود یادگیری ، بنابراین ارزشیابی باید در خدمت آموزش قرار گیرد.
ارزشیابی پیشرفت تحصیلی
ارزشیابی پیشرفت تحصیلی یعنی سنجش عملكرد یادگیرندگان و مقایسه نتایج حاصل با هدفهای آموزش از پیش تعیین شده، به منظور تصمیم گیری در این باره كه آیا فعالیتهای آموزشی معلم و كوششهای یادگیری دانش آموزان به نتایج مطلوب انجامیده‌اند و به چه میزانی. این ارزشیابی مستلزم انجام دو فعالیت است: (1) تعیین و توصیف هدفهای آموزشی یا هدفهای یادگیری (2) سنجش یا اندازه گیری عملكرد یادگیرندگان. مهم‌ترین گام در تهیة آزمونهای پیشرفت تحصیلی تهیه جدول مشخصات برای موضوعی است كه قرار است برای آن آزمون تهیه بشود. جدول مشخصات یك جدول دو بعدی است با تعدادی ردیف و ستون ، متناسب با محتوا و هدفهای آموزشی درس. در ردیف بالای جدول كه بعد محتوا نام دارد اجزای مطالب درسی نوشته می‌شوند و در ستون كنار آن كه بعد هدف نامیده می‌شود فهرست هدفهای آموزشی قرار می‌گیرند.
انواع ارزشیابی با توجه به زمان و هدف استفاده از آنها
1- ارزشیابی آغازین : اولین اقدام معلم در مورد ارزشیابی دانش آموزان است كه معمولاً به دو سؤال زیر پاسخ می‌دهد.
الف) آیا یادگیرندگان از قبل بر دانش‌ها و مهارتهای پیش نیاز درس تازه تسلط كسب كرده‌اند؟ در مورد این سؤال ، ارزشیابی آغازین به منظور اندازه گیری رفتارهای ورودی و دانش‌های پیش نیاز یادگیری درس تازه به كار می‌رود.
ب) یادگیرندگان چه مقدار از هدفها و محتوای درس تازه را قبلاً یاد گرفته‌اند؟ در مورد این سؤال از آزمون جایابی استفاده می‌شود و هدف از اجرای این آزمون تعیین میزان اطلاعات یادگیرندگان از مطلبی است كه قرار است به آنان آموزش داده شود.
2- ارزشیابی تكوینی: هدف آن آگاهی یافتن از میزان و نحوه یادگیری فراگیران برای تعیین نقاط قوت و ضعف یادگیری آنان و نیز تشخیص مشكلات روش آموزش معلم است. این ارزشیابی در طول دورة آموزش یعنی زمانی كه فعالیت آموزش معلم هنوز در جریان است و یادگیری دانش آموزان در حال شكل گیری است انجام می‌شود.
3- ارزشیابی تشخیصی: این ارزشیابی ، علاوه بر تشخیص مشكلات یادگیری دانش آموزان، باید بتواند روشهای مناسب رفع مشكلات را نیز به معلمان نشان دهد.
4- ارزشیابی تراكمی : در این ارزشیابی، تمامی آموخته‌های دانش آموزان در طول یك دوره آموزشی تعیین می‌شوند و هدف آن نمره دادن به دانش آموزان و قضاوت دربارة اثر بخشی كار معلم و برنامة درسی است.
شیوه‌های نوین ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در آموزش و پرورش
یكی از ابزارهای مهم ارزشیابی از عملكرد فراگیران، آزمون می‌باشد كه به روشهای متفاوتی اعمال می‌شود. آزمونها به دو دسته آزمونهای توانایی شامل آزمونهای استعداد و پیشرفت تحصیلی و آزمونهای عاطفی شامل آزمونهای شخصیت، نگرش و علاقه تقسیم می‌شوند. امروزه علاوه بر ارزشیابی تكوینی و تراكمی كه در گذشته بیشتر استفاده می‌شد، از شیوه‌های نوین ارزشیابی پیشرفت تحصیلی به شرح زیر استفاده می‌شود:
الف) ارزشیابی از عملكرد: به هرگونه رفتار و فعالیتی كه از دانش آموز سر می‌زند، بطوری كه قابل مشاهده و اندازه گیری باشد، عملكرد گفته می‌شود. در آموزش می‌توان تكلیف یا فعالیت را در اختیار دانش آموز قرارداد تا در فرصت تعیین شده آن را انجام دهد و معلم نیز بر اساس معیارهای از قبل تعیین شده به ارزشیابی آن می‌پردازد.
ب) روش آزمایش: دقیق‌ترین و در عین حال موثرترین روش ارزشیابی است، زیرا آزمایش یك مشاهده كاملاً كنترل شده است كه در علومی مثل فیزیك، شیمی و علوم تجربی می‌توان از آن استفاده كرد. برای كشف رفتار یادگیری در یك موقعیت معین تنها می‌توان از روش آزمایش كمك گرفت، این روش تنها روشی است كه اطلاعات قابل اطمینانی را فراهم می‌آورد.
پ) پروژه‌های گروهی یا انفرادی: در بیشتر دروس علوم انسانی مثل جامعه شناسی ، فلسفه ، ادبیات، روان شناسی ، جغرافی و تاریخ می‌توان به دانش آموزان بصورت فردی یا گروهی موضوعات مربوط را تعیین كرد و در اختیار آنها قرارداد تا با رعایت چهارچوب مورد نظر آن را به پایان برسانند. استفاده از این روش برای دانش آموزان مفید و بسیار موثر است، زیرا هدف یادگیری است و دانش آموزان بدین وسیله بیشتر یاد می‌گیرند.
ت) مشاهده طبیعی: در این روش، معلم رفتار دانش‌آموز را در یك موقعیت طبیعی مشاهده و میزان یادگیری وی را ارزشیابی می‌كند. این روش از این نظر كه می‌تواند در دسترس همه باشد و رفتار فرد را مورد مطالعه قرار می‌دهد حائز اهمیت است.
ث) پورت فولیو (Port folio) یا مجموعه کارها (پوشه کار): از این روش معلمان می‌توانند بیشتر استفاده نمایند، زیرا در آن دانش‌آموزان برای نشان دادن توانایی‌ها و پیشرفت كارخود، مثالها و مواردی از جریان كار خود را با خود به كلاس می‌آورند و برای ارزشیابی در اختیار معلم می گذارند. امتیاز مهم این روش آن است كه یادگیرندگان ارزشیابی از خود را می‌آموزند كه بر علاقه و انگیزش آنها تأثیر مثبت دارد.
ج) نوشتن مقاله‌های تحقیقی و انتقادی: در این زمینه می‌توان به دانش آموزان گفت مقاله بنویسند، از مقاله‌های نوشته شده استفاده نمایند و به نقد و بررسی آن بپردازند، لازم است در این روش شرایط مقاله نویسی رعایت گردد و دانش آموزان هنگام ارائه آن به بیان مطالب آن بپردازند تا مورد ارزشیابی قرار گیرند.
ح) نوارهای صوتی : امروزه استفاده از وسایل كمك آموزشی فرایند یاددهی – یادگیری را تسهیل می‌كند، لذا در برخی دروس مثل زبان انگلیسی، زبان عربی و ... می‌توان از نوارهای شنیداری استفاده كرد، در این شیوه معلم از دانش آموزان می‌خواهد آنچه می‌شنوند را بصورت خلاصه یادداشت كنند تا ارزشیابی‌شان آسان گردد، این روش مهارت گفتاری دانش آموزان را افزایش می‌دهد.
خ) نوارهای ویدیوئی : متخصصان تكنولوژی اعتقاد دارند 75% یادگیری از طریق حس بینایی انجام می‌گیرد، مشاهدة فیلم‌های ویدیوئی میزان یادگیری دانش آموزان را افزایش می‌دهد، لذا در دروس مختلف می‌توان فیلم‌هایی را جمع آوری، گزینش و در اختیار دانش آموزان قرارداد تا ضمن مشاهده و پس از آن چكیده مطالب را یادداشت كرده و مورد ارزشیابی قرار گیرند.
د) یادداشت‌های فراگیران: در جلسات آموزشی می‌توان از فراگیران خواست تا مطالب تدریس شده را یادداشت برداری كنند، زیرا یادداشت برداری یكی از شیوه‌های یادگیری محسوب می‌شود و در عین حال باعث كاهش فراموشی و جلوگیری از پدیدة تداخل می‌شود.
ذ) گزارش‌های گاه شماری فراگیران: در این زمینه می‌توان با دانش آموزان مصاحبه كرد كه گزارش‌های خود را در ارتباط با مواد درسی گوناگون به كلاس درس ارائه دهند، این گزارش‌ها می‌بایستی در چهارچوب مطالب یادگیری باشد تا ارزشیابی آنها فراهم گردد.
و) ارزیابی كوشش مدار : در این روش معلم به شناسایی و تشخیص بیشتر دانش آموزان می‌پردازد یعنی مشخص می‌كند فراگیران چه كارهایی را می‌توانند انجام دهند و از عهدة انجام چه كارهایی بر می‌آیند و چه كارهایی را نمی‌توانند انجام دهند تا معلم بدین وسیله براساس علاقه و انگیزه نیز به ارزشیابی آنها بپردازد، زیرا وقت آن رسیده است كه معلمان از حوزة عاطفی فراگیران نیز ارزشیابی بعمل آورند.
هـ) ارزشیابی گام به گام : گام به گام عبارت از تكالیفی است كه در هر برنامه آموزشی به دانش آموز جهت كار در كلاس یا منزل ارائه می‌شود و ممكن است این تكلیف با كمك خود دانش آموز نیز تعیین شود. صاحبنظران روان شناسی معتقدند كه با در نظر گرفتن تفاوتهای بین فردی و درون فردی، نمی‌توان از همه دانش آموزان انتظار یكسانی داشت، لذا عمده‌ترین هدف این ارزشیابی كشف، شناخت و پرورش استعدادها و رسیدن به حد تسلط دانش آموزان در طول تحصیل است.
راهكارهای عملی برای اعتبار بخشی به شیوه‌های نوین ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در آموزش و پرورش
1- نهادینه كردن روشهای ارزشیابی مستمر برای مدیران، مربیان، و فراگیران
2- فراهم آوردن زمینه تحقیق و پژوهش علمی – كاربردی در كتابهای درسی
3- برگزاری دوره‌های ضمن خدمت روشهای تدریس فعال و ارزشیابی مستمر
4- پرورش حس قضاوت و تفكر انتقادی در میان فراگیران
5- دسترسی ساده و ارزان اولیا، مربیان و دانش آموزان به منابع اطلاعاتی (كتاب، فصلنامه ، ماهنامه ، مجله ، اینترنت، سی دی آموزشی و غیره)
6- تشویق شایستة معلمان در بكارگیری روشهای تدریس فعال
7- استفاده از وسایل كمك آموزشی جزء وظایف قانونی معلمان باشد
8- ایجاد و گسترش فضای آموزشی مناسب جهت استفاده از امكانات آموزشی
9- استفاده از نتایج تحقیقات مربوط و وابسته در فرایند یاددهی – یادگیری
10- استفاده از شیوه‌های گوناگون ارزشیابی مستمر جزء وظایف قانونی معلمان باشد.
نتیجه گیری
بدون شك، ارزشیابی یك فرآیند مداوم و جزء جدا نشدنی برنامه‌های آموزشی ، تعامل و حلقه اتصال كلیه عوامل یك برنامه آموزشی (درون داد، فرایند و برون داد) به حساب می‌آید. اجرای درست ارزشیابی را می‌توان یك كار هنرمندانه معلم دانست، لذا معلمان باید دقت نمایند تا میزان درك و فهم، حس قضاوت و تفكر انتقادی یادگیرندگان را برانگیزانند تا آنها نیز در حل مشكلات واقعی جهان خود توانا باشند.
با بكارگیری شیوه‌های نوین ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در فرایند یاددهی – یادگیری اصول اساسی نظریه‌های آموزشی و یادگیری مورد توجه بوده ، ارزشیابی در خدمت آموزش قرار می‌گیرد و جریان تدریس و یادگیری بر اساس فرایند محوری (جریان مداری) تنظیم می‌شود نه محصول محوری، چون هدف، اندازه گیری كیفیت یادگیری است نه كمیت یادگیری و حفظ و افزایش بهداشت روانی محیط یاددهی – یادگیری را به همراه خواهد داشت. به همین جهت ضرورت دارد روش ارزشیابی سؤال – محوری جایگزین پاسخ – محوری گردد تا عشق به دانستن در دانش آموزان برانگیخته شود و ذهن آنها برای كنجكاوی و پرسیدن سؤالات بیشتر تحریك گردد. حاصل كلام اینكه استفاده بیشتر از شیوه‌های نوین ارزشیابی پیشرفت تحصیلی باعث اعتبار بخشی بیشتر به ارزشیابی در آموزش می‌شود.
منابع و مآخذ
1- سیف ، علی اكبر (1376): روشهای اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی ، نشر دوران ، تهران.
2- عباسی اول ، كریم (1384): همایش IT و ارزشیابی مستمر، ارائه یافته‌های ارزشیابی مستمر، دبیرخانه روان شناسی ، مشهد مقدس.
3- كدیور، پروین (1382): روان شناسی تربیتی ، انتشارات سمت ، تهران.
4- كیامنش، علیرضا (1374): روشهای ارزشیابی آموزشی، انتشارات پیام نور، تهران.
5- هومن، حیدرعلی (1374) : اندازه گیریهایی روانی و تربیتی ، نشر پارسا ، تهران.
