مقاله پرورش میگو
مقاله پرورش میگو
مقاله ای که در زیر مطالعه میکنید با عنوان پرورش میگو از مرکز آموزش مجازی پارس گردآوری و ارائه شده است.
صید میگو تا چند سال گذشته توسط صیادان محلی و به مقدار ناچیز انجام می شد ولی از چند سال پیش به این طرف شرکت سهامی شیلات جنوب اهمیت خاصی به این محصول داده و بهره برداری بیشتر، از آن به عمل می آید. صید محلی به وسیله تورهای مخصوص و در برخی مناطق توسط قایقهای کوچک و موتور لنج انجام می شود، گرچه وفور محصول در سواحل جنوبی ایران به حدی است که حتی با وسایل ابتدایی صیادان محلی، و در اعماق 5/3 تا 5/5 متر نیز صید قابل ملاحظه ای انجام می شود. میگو معمولاً چسبیده به کف دریا زندگی می کند، روی این اصل تورهای کشتیهای صید میگو از نوع تورهای خاص کیسه ای هستند که می توانند با دهانه باز خود در حال حرکت کشتی در کف دریا میگو را صید نمایند. هر کشتی دارای دو دستگاه از این تورها می باشد، تورها بوسیله دو بازوی چسبیده به دکل اصلی کشتی از قسمت پاشنه یا عقب آن، به کف دریا فرستاده می شوند. میگوهای صید شده با ماهیهای خوراکی و غیر خوراکی و سایر آبزیان به عرشه کشتی کشیده می شوند، میگوها را از ماهیها و سایر آبزیان جدا کرده و پس از کندن سر آنها، دم میگو را که قسمت اصلی آن است پس از شستشو برای مخلوط کردن با یخ و نگهداری، به انبار عایق بندی شده کشتی حمل می نمایند.
تورهای کشتیهای صید میگو از نوع تورهای خاص کیسه ای هستند که می توانند با دهانه باز خود در حال حرکت کشتی در کف دریا میگو را صید نمایند
گوشت میگو از نقطه نظر پروتئین بسیار غنی و نسبت به گوشت دامهای کشتاری دارای میزان پروتئین بیشتری است، مزیت دیگر گوشت میگو بالا بودن میزان املاح و بخصوص کلسیم فسفر است، میزان فسفر و کلسیم آن نسبت به گوشت دامهای کشتاری بسیار قابل توجه است. با توجه به این نکته که ارزش غذایی گوشتهای مختلف در درجه اول مربوط به میزان پروتئین و املاح آن(خصوصاً فسفر) است، گوشت میگو از این نقطه نظر دارای کیفیتی ممتاز می باشد. گرچه ارزش حیاتی گوشتهای قرمز از نظر تامین اسید های آمینه لازم، بیشتر از سایر گوشتها می باشد ولی از نقطه نظر تامین پروتئین غذایی، بخصوص پروتئین حیوانی و با در نظر گرفتن میزان صید میگو و امکان توسعه و تکثیر این محصول در دریای جنوب بایستی توجه خاص به این محصول با ارزش مبذول شود.
مشهورترین میگوها لابستر یا شاه میگو است که وزن آن تا یک کیلو و گاه بیشتر می رسد.
اجرای طرحهای پرورش میگوبدلایل زیر همواره با موفقیت همراه بوده
نیاز به سرمایه اندک جهت تاسیس و راه اندازی مزارع پرورش میگو در مقایسه با صنایع دیگر
وجود بازار مصرف و تقاضا در داخل یا خارج کشور
هزینه پایین تولید در مقایسه با دیگر رشته ها
سرعت بازگشت سرمایه در این صنعت در مقایسه با صنایع دیگر
پرورش میگو
پرورش میگو دریایی در اماکن محصور مانند دریاچه های کوچک و مخازن از سال 1970 میلادی رونق گرفت. در حال حاضر بیش از 50 کشور به تولید و صادرات این محصول می پردازند.در کشور اکوادور (که مهمترین تولید کننده غرب بشمار می آید ) سالانه در آمدی بین 500 تا 800 میلیون دلار از صادرات میگو حاصل می شود . در تایلند ( مهمترین تولید کننده شرق) سود حاصل از صادرات میگو از مرز یک میلیارد دلار گذشته است . بعلاوه کشورهایی چون هند ، اندونزی ، چین ، مالزی ، تایوان، بنگلادش ، سریلانکا ، تایوان ، فیلیپین ، ویتنام ، میانمار ، سراسر آمریکای مرکزی و جنوبی دارای مزارع وسیع و پیشرفته میگو می باشند.کشورهای ایالات متحده ژاپن و کشورهای اروپایی از وارد کنندگان عمده میگو بشمار می آیند.
پرورش میگو به دو صورت انجام می گیرد
روش یک مرحله ای
روش دو مرحله ای
در روش یک مرحله ای میگوهای نوزاد پس از اینکه مدت زمان کوتاهی را در مخزنهای سازگار کننده می گذارنند مستقیما به حوض ها و دریاچه های پرورش انتقال می یابند. اما در روش دو مرحله ای میگوهای نوزاد پس از سپری شدن چند هفته از حوضچه های مخصوص به دریاچه ها و مخازن پرورش منتقل می شوند.
مزارع پرورش میگو سالانه دوبار محصول تولید می نمایند البته مزارعی که در مدار 10 درجه استوایی قرار دارند قادرند تا 3 بار در سال به تولید میگو بپردازند.
آب و هوا در تولید میگو نقش عمده و اساسی دارد در حالت کلی بارانهای سنگین و دمای بالا برای کشت میگو مناسب می باشد . از طرف دیگر درصد نمک و املاح معدنی موجود در آب نیز حائز اهمیت می باشد.
سیستم های پرورش میگو در جهان
بطور کلی کشت میگو در جهان بر اساس اندازه مخازن و تراکم ذخیره سازی میگو در آنها به 3 دسته کلی تقسیم بندی می شود:
سیستم گسترده یا سنتی : با ظرفیت ذخیره سازی و تراکم پایین
سیستم نیمه متمرکز یا نیمه صنعتی : با ظرفیت ذخیره سازی و تراکم متوسط
سیستم متمرکز یا صنعتی: با ظرفیت ذخیره سازی و تراکم بالا
سیستم گسترده یا سنتی (Extensive Farming)
پرورش میگو در این روش در مخازن و دریاچه های مرتبط با آب رودخانه ها و خلیج ها صورت می گیرد این مخازن در اندازه های چندین هکتاری ساخته شده و ظرفیت ذخیره سازی در آنها کمتر از 25000 میگو در هر هکتار می باشد بعبارت دیگر تراکم بین 2 تا 5 عدد میگو در هر متر مربع می باشد . دوره کشت بسته به مکان مزرعه ، گونه میگو و سایر عوامل بین 100 الی 140 روز بطول می انجامد آب این مخازن به میزان 1 تا 5% بوسیله جزر و مد دریا تعویض شده بهمین دلیل نیازی با استفاده از پمپ های تعویض آب نمی باشد.
(نمای شماتیک از سیستم گسترده)
تغذیه میگو بوسیله گیاهان و جانوران ذره بینی که در داخل کف دریاچه ها وجود دارند صورت می گیرد. لازم به ذکر است که هیچگونه تغذیه مصنوعی مورد نیاز نمی باشد اما در بعضی موارد جهت تقویت موجودات ذره بینی از مواد آلی یا شیمیایی استفاده می شود هزینه ساختمانی و عملیاتی در این سیستم نسبتا پایین است اما میزان محصول نیز در مقایسه با سیستم های دیگر کم در حدود 50 تا 500 کیلو گرم میگو در هر هکتار می باشد . قیمت میگوی تولیدی در این سیستم بین 1 تا 3 دلار برای هر کیلو میگوی زنده می باشد این سیستم در کشورهای ویتنام ، اندونزی ،اکوادور مرسوم می باشد.
سیستم نیمه متمرکز یا نیمه صنعتی (Semi-Intensive Farming)
کشت نیمه متمرکز در دریاچه ها و مخازن کاملا محصور صورت می گیرد این مخازن دارای ابعادی به وسعت 2 تا 30 هکتار می باشند.ظرفیت ذخیره سازی میگو بین 100000 تا 300000 لارو میگو در هر هکتار می باشد بعبارتی تراکم کشت در حدود 8 تا 20 عدد میگو در هر متر مربع است دوره پرورش در این سیستم بالای 140 روز بطول می انجامد . آب این مخازن به مقدار 10 تا 25% توسط پمپ های مخصوص تعویض می شود. تغذیه میگو بصورت مصنوعی و با پخش مواد غذایی در سطح مخازن به مقدار 1 تا 2 بار در روز انجام می گیرد. البته مقدار تغذیه بر اساس حجم میگوی زنده تخمینی در مخازن و بر اساس جداول مرتبط صورت می گیرد. هزینه ساختمانی و تاسیساتی برای راه اندازی در این سیستم بین 10000 تا 35000 دلار برای هر هکتار متغیر است.میزان میگوی برداشتی در حدود 500 کیلو گرم تا 5 تن می باشد. قیمت میگوی تولیدی در بازار جهانی در حدود 2 تا 6 دلار برای هر کیلو گرم زنده می باشد. این سیستم در کشورهای هندوراس،مکزیک ، کلمبیا ،اکوادور و چین مرسوم است.
(نمای شماتیک از سیستم نیمه متمرکز)
سیستم متمرکز یا صنعتی(Intensive Farming)
کشت متمرکز در مخازن کوچک 1 تا 5/1 هکتاری با ظرفیت ذخیره سازی بیش از 300000 لارو میگو در هر هکتار مرسوم است بعبارت دیگر تراکم کشت بین 20 الی 50 عدد میگو در هر متر مربع می باشد . میزان تعویض آب در این مخازن زیاد و بالای30 % در روز می باشد . تغذیه میگو بصورت مصنوعی و با بخش جیره های غذایی مقوی بصورت 5 نوبت در روز صورت می گیرد . هزینه ایجاد چنین مزارعی نسبتا زیاد است و تحت شرایط مختلف بین 25000 تا 250000 دلار برای هر هکتار می باشد . البته میزان محصول تولیدی در مقایسه با دو سیستم قبلی زیاد و در حدود 5 تا 20 تن میگوی زنده در هر هکتار می باشد قیمت میگوی تولیدی بر حسب کیفیت بین 4 تا 8 دلار برای هر کیلو زنده می باشد . کشورهای تایلند ، اندونزی ، تایوان دارای مزارع پرورش میگو در این سیستم می باشند
عملیات پرورشی كه شامل موارد زیر است
مدیریت استخر
گیاهان امتداد دیوارههای استخر ، فرسایش آنها را به حداقل میرسانند و زیر خط آب نیز غذا و زیستگاهی برای میگوها فراهم میكنند. به هر حال باید توجه داشت كه رشد آنها نباید چنان زیاد شود كه با برداشت كردن تداخل به وجود آید. از رشد گیاهان ریشه دار آبزی و جلبكهای كفزی نیز باید با اعمال مدیریتی جلوگیری كرد. استخرهای تازه باید آهك پاشی شوند. در عمل ، كاربرد استاندارد 1000Kg/ha سنگ آهك كشاورزی هر بار پس از تخلیه استخر پرورش میگوی آب شیرین توصیه میشود. پس از آهك دهی استخرها بیش از میگودار كردن آنها پر میشوند. كود دهی در كشت میگوی آب شیرین به ندرت لازم میشود. در هر حال استخرهای ساخته شده در خاكهای شنیرسی ممكن است نیاز به كوددهی داشته باشند. اجرا كننده باید در طی مدت پرورش ، مراقب خوب نگه داشتن استخرها باشد . برای جلوگیری از فرسایش دیوارهها ، كنترل گیاهان ریشه دار آبزی ، تعمیر و نگهداری تجهیزات خروجی و ورودی آب به ویژه توریها بـاید مـراقـبت خـاصـی انجام گیرد. گیاهان Elodea spp. و Hydrilla spp. بستر خوبی برای میگوها میسازند.
میگودار كردن
پست لاروها را میتوان بلافاصله پـس از پـر آب شـدن اسـتخرهـا در آنها ریخت . معمولاً پست لاروهایی كه تنها 4-1 هفته سن دارند ( پس از دگردیسی ) برای میگودار كردن استخرها به كار برده میشوند كه تا زمان برداشت در آن باقی میمانند. به محض ورود پست لاروها به كناره استخر باید دقت شود كه در پی شناور كردن كیسههای انتقال در استخر به مدت 15 دقیقه قبل از خالی كردن آنها در آب به درجه حرارت استخر عادت داده شوند.
اختلاف PH استخر و كیسه انتقال نیز موجب مرگ و میر میشود. میزان میگودار كردن استخر به اندازه بازاری مطلوب و مدیریت استخر ، خصوصاً روش برداشت ، بستگی دارد. در جاهایی كه اندازه مطلوب برای فروش حدود 70 گرم ( سرزده ) است و بسیاری از استخرها به علت ذخیره آب فصلی دچار محدودیت فصلی در حدود 8 ماه هستند ، پیشنهاد میشود میزان میگو 5 پست لارو در متر مربع 5000/ha باشد.
تغذیه
الف ) نوع تغذیه
كشت تجارتی موفق میگوی آب شیرین به غذای مكمل نیاز دارد. نوع این غذا بسیار متنوع است و مواد زیر را در بر دارد : مواد خام جانوری یا گیاهی ، مخلوطهای غذایی تهیه شده در كنار استخر و غذاهای تركیبی . در بعضی جاها نیز از برنـج و محـصولات فـرعـی بـرنـج به صـورت مـخلوط با غذاهای دیگر استفاده میشود. ضریب غذایی 2:1-3:1 برای جیره های تركیبی مورد انتظار است . ضریبب غذایی مواد تر همچون ماهیهای هرز به علت رطوبت بسیار آنها بالاتر است شاید 7:1-9:1
ب ) مقدار تغذیه
تـوصـیه كلی و كار ساز برای مقدار تغذیه روزانه وجود ندارد زیرا این مقدار بستگی به اندازه و تعداد میگوها در استخر ، كیفیت آب و خاصیت غذا دارد. بهترین رهنمود برای مجریان استخر ، تغذیه تا حد تقاضاست . غذا به طور معمول در اطراف محیط استخر در محلهای كم عمق كه منطقه خوبی برای تغذیه است پخش میشود. در بعضی از مواقع غذا به ” منطقه تغذیه ” در چند متری كناره محدود میگردد. در هر دو مورد مجری استخر میتواند ببیند چه مقدار غذا مصرف شده است. اگر هیچ غذایی در روز بعد باقی نماند ، مقدار غذا باید افزایش یابد. اگر مقدار زیادی غذا بماند ، مقدار آن را باید كاهش داد و یا حتی به مدت یك روز قطع كرد.
مقدار اولیه غذای پیشنهادی با استفاده از جیره خشك ، همچون غذای تركیبی جوجه در یك استخر دارای 5 عدد در متر مربع باید در حدود 6/25 Kg/ha در روز باشد.
میزان تغذیه روزانه به تدریج از مقدار اولیه 6/25 Kg/ha در روز ، به هنگام برداشت بسیار افزایش مییابد. به عنوان مثال احتمال میرود كه میزان غذا در روزهای پیش از برداشت یكجای تولید استخر 1250 Kg به حد بالای 37/5 Kg/ha در روز برسد.(پس از 8-6 ماه
برداشت
زمان برداشت بستگی به میزان رشد و اندازه بازاری مطلوب و تا حدی تكنیك مدیریت استخر دارد. اصولاً در مدیریت استخر میگوی آب شیرین دو روش بسیار رایج وجود دارد. نخست ، تكنیك پرورش دستهای كه امكان میدهد جانوران تا اندازه بازاری متوسط یا تا هنگام تخلیه استخر به دلایل دیگر (مثلاً كمبود آب ، پایین بودن درجه حرارت) رشد كنند، و سپس تمام محصول برداشت میشود. تكنیك دیگر ، پرورش مداوم است به این ترتیب كه معمولاً یكبار در سال با تراكمی بسیار بیشتر از پرورش دستهای به میگودار كردن استخر میپردازند و معمولاً پس از 7-5 ماه بسته به میزان رشد ( درجه حرارت ) و اندازه قابل فروش محلی ، جانوران با اندازه بازاری به وسیله پره در فواصل زمانی منظم دستچین میشوند. استخرها را معمولاً به طور كامل هر ماه یكبار و یا نصف استخر را ماهی دو بار برای جلوگیری از گل آلودگی تمام استخر پره كشی میكنند.
عملیات پس از برداشت
اغلب میگوهای آب شیرین ، در نزدیكی محل پرورش در یخ یا زنده فروخته میشوند. میگوها را نیز میتوان در تانكهای حمل هوادار به مشتریان عرضه كرد. میگوهای آب شیرین خصوصاً در معرض صدمات آنزیمی پس از برداشت و مرگ هستند و بعضی پرورش دهندگان میگوها را در آب یخ فرو میكنند و آنها را در آب 65 درجه سانتیگراد به مدت 20-15 ثانیه نگه میدارند تا سفید شوند و سپس آنها را در یخ به فروشگاه حمل میكنند.
انواع استخرها و روشهای پرورش
استخرهای پرستاری
بعضی پرورش دهندگان استخرهای پرستاری را برای پرورش پست لاروهای تازه دگردیسی یافته به كار میبرند و جانوران در این استخر به مدت 2-1 ماه قبل از برداشت رشد میكنند. و در استخرهای تولیدی ذخیره میشوند. پست لاروها در استخرهای پرستاری با تراكم m2 /1000 نگهداری میشوند و دو ماه و نیم قبل از شمارش و انتقال به استخرهای پرورشی رشد میكنند.
پرورش در قفس و ماهیدان
كشت توأم : همراه با كپور ماهیان چینی ، تیلاپیا ، كفال و شیرماهی
كشت در تانك
میگودار كردن آبهای باز
میگوی آب شیرین ممكن است در مخازن آب ، رودخانه ها و دریاچه ها ذخیره سازی شود، به ویژه در جایی كه در پی صید بیرویه و عوامل فیزیكی ، شیلات آن رو به كاهش نهاده است.
