مقاله پرورش شتر مرغ
مقاله پرورش شتر مرغ
مقاله ای که در زیر مطالعه میکنید با عنوان پرورش شتر مرغ از مرکز آموزش مجازی پارس گردآوری و ارائه شده است
صدها سال پیش شتر مرغ را فقط به دلیل پرهای زیبا و ارزشمندشان در آفریقا شكار می كردند لیكن با پی بردن به ارزش گوشت باكیفیت بالای این پرنده و همچنین پوست بسیار مرغوب آن ارزش پر در درجه اهمیت بعد قرار گرفته است پرورش تجاری شتر مرغ امروز به صورت معنی دارتری گسترش یافته و به دلایل زیر مورد استقبال پرورش دهندگان دام و طیور قرار گرفته است . گوشت قرمز شتر مرغ در واقع شبیه گوشت گوساله است با این مزیت كه از لحاظ كم بودن كلسترول و چربی شبیه گوشت مرغ و ماهی و از لحاظ پروتئین بالا با گوشت گوساله مقایسه می شود. هر 5 شتر مرغ پرواری برابر یك گوساله پرواری گوشت تولید می كند.
پوست چرم مانند این پرنده در صنعت سراجی مورد استفاده قرار می گیرد. چربی طبیعی كه در پوست شتر مرغ وجود دارد باعث انعطاف پذیری و مقاوم بودن آن در مقابل خشكی و ترك خوردگی می شود• از پوست شتر مرغ در صنایع كفش و كیف استفاده می شود. میزان پوست هر شتر مرغ 13 فوت مربع (5/3 متر مربع) است كه هر فوت مربع آن 35 دلار قیمت دارد. پر شتر مرغ كه معمولاً هر سال 2 بار از بدن پرنده چیده می شود جمعاً در سال حدود یك كیلوگرم پر استحصال می شود. كه هر كیلوگرم آن 1000 دلار در بازارهای جهانی خرید و فروش می شود كه از این پرها در كارهای زینتی و یا تهیه جاروهای گرانقیمت استفاده می شود. پر شتر مرغ علاوه بر گرد و غبار معمولی به علت داشتن خاصیت الكترواستاتیك قادر است تمام ذرات را به خود جذب كند.
تخم شتر مرغ نیز یكی از فرآورده های پرمصرف در جهان است. هر تخم شتر مرغ بالاتر از 5/1 كیلوگرم وزن دارد و حدود 24 عدد تخم مرغ معمولی است و طعم آن شیرین تر از تخم مرغ است. بومیان آفریقایی قرن هاست كه از تخم شتر مرغ به عنوان منبع غذایی و از پوسته آن به عنوان ظرف (كاسه) استفاده می كنند. پوسته تخم شترمرغ به اندازه ظروف چینی محكم است و هنرمندان و صنعتگران آنرا رنگ آمیزی كرده و یا با جواهرات مختلف تزئین می كنند.
استفاده های پزشكی از فرآورده های شتر مرغ مرسوم است از غضروف پای شتر مرغ جهت تعویض غضروف پای انسان استفاده می شود. مغز شتر مرغ نوعی آنزیم تولید می كند كه برای درمان بیماری استفاده می شود. چشم پزشكان آفریقای جنوبی معتقدند كه به دلیل شباهت زیادی كه ساختمان چشم شتر مرغ با چشم انسان دارد و قرنیه چشم شتر مرغ بهترین انتخاب برای پیوند و جایگزینی قرنیه چشم انسان دارد می توان آنرا جهت پیوند به كار برد با وجودیكه این عمل عجیب به نظر می رسد لیكن با توجه به اتفاقات مشابهی كه در دنیای پزشكی به كرات اتفاق افتاده این مسأله قابل تعمق است.
شروع پرورش در جهان
برای قرون متمادی تامین درخواست پرو گوشت این با روند کشتار آنها در حیات وحش همراه بود. اولین تلاشهای ثبت شده جهت پرورش شترمرغ در سالهای ۱۱۲۵ تا ۱۱۹۰ میلادی توسط امپراطور بارباروسا انجام گرفت. اما نخستین مزرعه پرورش موفق در سال ۱۸۵۷ و در الجزایر راه اندازی شد. در حدود دهه ۱۸۶۰ میلادی در Karoo آفریقا و ایالت شرقی آفریقای جنوبی ، شترمرغ برای تولید پر و استفاده در تزئینات و مد پرورش داده شد .
اختراع دستگاه جوجه کشی (incubator) شترمرغ توسط Arthur در سال ۱۸۶۹ محرک مناسبی برای مزارع پرورش محسوب می شد و به دنبال آن درآمد حاصل از پرورش شترمرغ به منظور تولید پر ، باعث تحریک گسترش مزارع در آفریقای جنوبی به خصوص اطراف Oudtshorn در Karoo شد و این روند با وجود رکود اقتصادی ۱۸۸۳الی ۱۸۹۰ و ۱۸۹۴ الی ۱۸۹۹ ادامه یافت . اوایل قرن ۲۰ مزارع شترمرغ به خوبی گسترش یافتند .
در سال ۱۹۳۱ افزایش نسبی درآمدهای بدست آمده را ناشی از تولید پر عنوان کردند بطوریکه در سال ۱۹۳۱ پر بعنوان چهارمین کالای صادراتی آفریقای جنوبی مطرح شد.پس از وقوع جنگ جهانی اول و تغیرات مد حاصل از اختراع ماشینهای تندرو که جای درشکه ها را گرفتند و به دنبال آن کاهش تقاضای پر سبب شد تا بازار تجارت پر با رکورد عمیقی مواجه شده و تعداد پرندگان در مزارع به سرعت کاهش یابد.
طی آن مزارع بسیار کمی توانستند با وجود این مشکلات در آفریقای جنوبی باقی بمانند. در سال ۱۹۲۵ اتحادیه ها و شرکت های تعاونی بسیاری جهت رفع مشکلات و تثبیت قیمتها و از بین بردن رکورد اقتصادی موجود دایر شدند. به دنبال آن وقوع جنگ جهانی دوم باعث تجدید استفاده از پر در صنعت مد گردید و همچنین افزایش آگاهی عمومی نسبت به ارزشهای غذایی گوشت منحصر به فرد این پرنده موجب رویکردی دوباره به پرورش صنعتی این پرنده در جهان گردید.
در سال ۱۹۴۵ اتحادیه Klein karoo land boa kooperasie با نام اختصاری KKLK در Karoo تاسیس گردید که این امر موجب تثبیت بازار تجارت پر شد . در اوایل دهه ۱۹۵۰ همزمان با این تحولات بازار تجارت چرم نیز رو به توسعه نهاد . انجمن KKLK تا سال ۱۹۵۹ روی تولید شترمرغ نظارت و کنترل آنرا بعهده داشته و به طور عمده مسئول معرفی چرم شترمرغ بعنوان یک محصول لوکس در درجه اول و به دنبال آن تولید پر در درجه دوم بود. در سال ۱۹۶۳ انجمن KKLK یک کشتارگاه ابتدائی برای تولید گوشت نمک سود احداث نمود. اولین دباغ خانه چرم نیز در Oudttshoorn و در سال ۱۹۶۹ ساخته شده و در سال ۱۹۷۴ گسترش یافت و به دنبال آن کشتارگاه جدیدی در سال ۱۹۸۱ تاسیس گردید.
بیش از ۱۵-۱۰ سال گذشته تولید و درخواست برای گوشت شترمرغ بعنوان یک محصول اصلی افزایش یافته و مزارع شترمرغ در اکثر نقاط جهان به خصوص در آفریقای جنوبی با کشتار سالیانه حدود ۰۰۰/۱۵۰ قطعه شترمرغ مسئولیت تامین این نیاز جهانی را بعهده داشته اند. گرچه در ابتدای امر چرم بعنوان محصول اصلی و ابتدائی شترمرغ عنوان می گردید اما در طول دهه نود فعالیت در بازار تجارت گوشت شترمرغ افزایش چشمگیری یافت و این حرکت رو به رشد تا کنون نیز ادامه دارد به طوریکه از سال ۱۹۹۳ تعداد پرندگان کشتاری به طور سالیانه افزایش پیدا کرده و در حال حاضر به بیش از ۰۰۰/۳۰۰ قطعه در سال رسیده است.
شروع پرورش در ایران
طی چند سال اخیر صنعت پرورش شترمرغ با هدف ایجاد یك منبع پروتئینی جدید و مطمئن كه عاری از مشكلات دامهای دیگر از نظر بیماریها، كمبود مواد غذایی مناسب جهت تغذیه دام و ….. باشد، جهت افزایش تولید گوشت قرمز كه یكی از مواد اصلی و پر مصرف در رژیم غذایی ما ایرانیان به شمار می‌رود ایجاد گردید.با توجه به اینكه ایران از لحاظ موقعیت جغرافیایی و اقلیمی مكانی مناسب جهت پرورش این حیوان به شمار رفته و جز مناطق مرطوب شمال كشور و همچنین نقاط ناهموار و پرشیب كوهستانی در باقی مناطق امكان پرورش با بازدهی مناسب و مطلوب به خوبی وجود دارد، امروزه ما شاهد افزایش روزافزون مزارع پرورشی در سطح كشور می‌باشیم كه انشاالله در آینده‌ای نزدیك نقش به سزایی را در تامین گوشت قرمز مورد نیاز كشور ایفا خواهند كرد.
ازطرفی نیز طی چند ماهه اخیر شاهد تغییرات عمده‌ای در بازار بین‌المللی محصولات شترمرغ بوده‌ایم كه درصد بسیاری از این تغییرات پی‌آمد كناره‌گیری اغلب پرورش‌دهندگان اروپایی از عرصه تولید به دلیل قیمت تمام شده بالای محصول، شرایط اقلیمی نامناسب و هزینه‌های بالای تولید و نیز ورود محصولات كشورهایی نظیر چین با بهایی به مراتب پایینتر از رقبای اروپایی بوده‌است.با توجه به این نكات و خروج تولیدكنندگان اروپایی از عرصه رقابت و از طرفی افزایش روزافزون تقاضا در بازار مصرف محصولات شترمرغ، محصولات تولیدی كشور ما به لحاظ كیفیت مطلوب و قیمت تمام شده مناسب می‌توانند جایگاه بسیار مناسبی را در بازارهای جهانی كسب كنند افزون بر اینكه رقبای اصلی ما در این صنعت نظیر كشور چین با داشتن بازار مصرف داخلی ۵/۱ میلیارد نفری خود مجال چندانی را جهت صادرات و رقابت نخواهند یافت. با توجه بدین نكات، در صورت وجود یك برنامه‌ریزی منسجم و دقیق می‌توان علاوه بر تامین نیاز داخلی چشم به بازار سود‌آور خارج نیز داشت كه در صورت دستیابی به آن (كه چندان نیز دور از انتظار نمی‌باشد) علاوه بر صرفه‌جویی ارزی، ورود ارزهای حاصل از صادرات محصولات این حیوان نقش بسیار مهمی را در جهت شكوفایی اقتصادی كشور خواهد داشت.علاوه بر مسائل ذكر شده یكی دیگر از مشكلاتی كه گریبانگیر صنعت دامپروری ایران می‌باشد، كمبود و تخریب مراتع است كه این امر در سالیان آینده می‌تواند موجب وارد آمدن ضررهای بسیاری به این صنعت گردد..
طبق آخرین اظهار نظر كارشناسان وسعت مراتع ایران هر سال محدودتر می‌شود كه یكی از دلایل آن عدم وجود برنامه و استراتژی مشخص برای تولید گوشت قرمز، متناسب با مراتع ایران است. بدیهی است كه این روند تخریب مراتع اگر با همین روند كنونی ادامه یابد منجر به وارد آمدن صدمات و ضربات جبران‌ناپذیری بر پیكره زیستی و تولیدی كشور خواهدشد.
بنابراین برای جلوگیری از تخریب بیشتر و همچنین جبران صدمات گذشته باید در پی یافتن جایگزینی مناسب در مقابل گوشت قرمز گاو و گوسفند باشیم تا بدین طریق از فشار ناشی از چرا و پرورش این حیوانات بر مراتع كاسته گردد و در این میان بهترین انتخاب، گزینه‌ای است كه از لحاظ تغذیه‌ای بسیار قانع‌تر و مقاوم‌تر از گاو و گوسفند بوده و همچنین وابستگی آن به وجود مراتع كمتر از این حیوانات باشد افزون بر اینكه از لحاظ كیفیت محصول تولیدی نیز داراری مقبولیت اجتماعی از لحاظ ذائقه و فرهنگ غذایی مردم باشد. . .
در همین راستا و جهت نیل بدین مقصود می‌توان از تجربیات كشورهای دیگر در این امر سود جست.با نگاهی بر صنعت جهانی دامپروری در طی چندین سال اخیر، خصوصاً در كشورهای صنعتی دنیا، ما شاهد عملیات جایگزینی و ورود گوشت قرمز شترمرغ بعنوان منبعی جدید جهت تامین پروتئین قرمز به جای گوشت قرمز گاو و گوسفند هستیم و این امر تا جائی پیش رفته‌است كه حتی در برخی كشورها واحدهای پرورش و تولید گوشت گاو و گوسفند اقدام به تغییر كاربری و پرورش شترمرغ نموده‌اند، علاوه بر اینكه كمبود منابع غذایی جهت تغذیه دامها و همچنین مسائل دیگر نظیر شیوع بیماری جنون گاوی و …. به این روند سرعت بخشیده‌اند
با توجه به این تغییرات در سطح بین‌المللی طی چند سال گذشته در ایران نیز شاهد ظهور این صنعت نوپا هستیم كه خوشبختانه با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی بسیار مناسب ایران و همچنین بهره‌گیری از نیروهای متخصص تاكنون نتایج خوبی به دست آمده است.آنچنان كه از آمارها برمی‌‌آید تا پایان سال ۱۳۸۱ تعداد ۴۳ فقره موافقت اصولی پرورش شترمرغ مادر به ظرفیت ۳۲۱۳ قطعه و ۹۰ فقره جهت پرورش شترمرغ گوشتی به ظرفیت ۵۵۰۰ قطعه در استانهای مختلف صادر شده‌است.همچنین در همین سال حدود ۱۵۰۰ قطعه جوجه توسط مزارع داخل كشور تولید و حدود ۲۰۰۰ قطعه نیز از كشورهای خارجی وارد گردید.همچنین جمعیت شترمرغ تا پایان سال ۱۳۸۱ در حدود ۴۰۰۰ قطعه و در سنین گوناگون بوده و در همین سال تعداد مراكز فعال مادر واحد بوده‌است.
می‌توان چنین نتیجه گرفت كه بازدهی مثبت این صنعت در ایران توجه سرمایه‌گذاران (حتی سرمایه گذاران خارجی) را بدین صنعت جلب نموده و در آینده نیز ما باید شاهد روند صعودی این آمارها باشیم.با توجه به اینكه گوشت قرمز در فرهنگ غذایی ایرانیان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و یكی از اصلی‌ترین مواد مصرفی محسوب می‌شود، اهمیت توجه بدین شاخه از دامپروری به خوبی واضح است.نگاهی كوناه بر آمار تولید گوشت قرمز در كشور و همچنین واردات آن نشان‌دهنده ظرفیت عظیم این بخش جهت توسعه می‌باشد كه در این راستا و با توجه به مشكلات ذكر شده، و با توجه به ظرفیتهای ویژه كشور در جهت پرورش شترمرغ، این گزینه می‌تواند انتخابی مطلوب در جهت رفع این محدودیتها به شمار آمده و حتی علاوه بر خودكفایی در بازار داخل، بازار خارجی را نیز تحت پوشش قرار دهد
ذكر این نكته ضروری است كه بازار مصرف محصولات شترمرغ چه محصولات اصلی همانند گوشت و پوست و چه محصولات فرعی همانند وسایل آرایشی بدست آمده از روغن شترمرغ و پر و … در جهان رو به گسترش بوده و خصوصاً در بخش پوست و گوشت با توجه به مشخصات بی‌نظیر این محصولات روز به روز بر آمار مصرف آنها در جهان افزوده می‌شود.از طرفی اگر امكانات و ابزار ویژه ایران در جهت تولید، با برنامه ساماندهی شده و مشخص به كار گرفته شود از لحاظ قیمت تمام شده محصول و همچنین كیفیت به راحتی قابلیت رقابت با كشورهای دیگر را داشته و از این راه نه تنها مانع از خروج ارز ازكشور می‌شویم بلكه با صادرات محصولات این حیوان آمار صدور كالاهای غیر نفتی را افزایش داده و از این طریق علاوه بر اشتغال نسل جوان سود قابل توجهی را عاید كشور خواهیم كرد.بر طبق مطالعات انجام شده میزان صرفه‌جویی ارزی و سودآوری و اشتغال‌زایی این صنعت بسیار بالا بوده و در این مقطع حساس كنونی كه كشور با انواع تحریمات و بحرانها از جانب كشورهای استعمارگر مواجه بوده و از طرفی آمار جمعیت جوان بیكار در كشور بالا است می‌تواند به صنعت و شكوفایی این بخش كمك شایانی نماید.به هر حال امید آن می‌رود كه با حمایت مسئولین ذیربط و ورود قشر كارشناس و تحصیل كرده به این بخش روز به روز شاهد پیشرفت این صنعت نوپا باشیم.
پرورش پرنده ای با گوشت خوب نیازمند داشتن برنامه تغذیه ای صحیح همراه با مدیریت تغذیه ای خوب و براساس استانداردهای تولید می باشد. برنامه مدیریتی مزرعه ای كه شامل سیستم كارآی ركوردگیری و نیز به كارگیری بهبود ژنتیكی می باشد. روش انجام این امر توسط Blue Montain طرح ریزی شده است و آنان منتظر دیدن نتایج اولیه این برنامه تولیدی خوب می باشند. چند سال طول می كشد تا نتایج پایدار حاصل از این برنامه را بتوان دید اما تا زمانی كه به این سطح تولید برسیم مشكلات مطرح شده در این مقاله را نمی توان مشخص كرد و در جهت حل آن كوشید. همكاری و استفاده از اطلاعات موجود، باعث خواهد شد این مشكلات غیر اقتصادی تبدیل به تولید سودمندی برای هر تولید كننده گردد.
