مقاله بهداشت روان

مقاله بهداشت روان

مقاله ای که در زیر مطالعه میکنید با عنوان بهداشت روان از مرکز آموزش مجازی پارس گردآوری و ارائه شده است.

مقدمه:
بهداشت روانی انسان متاثر از عوامل مختلفی است که هر یک به نوبه خود سلامت روان و بهداشت روانی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند. تعارض یکی از این عوامل مهم است که می‌تواند تاثیرات زیادی بر بهداشت روانی داشته باشد. در حالت تعارض فرد انرژی روانی زیادی را صرف می‌کند تا یکی از حالات و راههای مقابل خود را برگزیند. قرار گرفتن در چنین شرایطی با توجه به استرس‌زا بودن آن قابل توجه است. معمولا انتخاب یکی از حالات موجود موجب برطرف شدن اثرات مخرب تعارض می‌گردد. اما ماندن در چنین شرایطی به صورت طولانی مدت می‌توانند اثرات فزاینده مخربی داشته باشد.

بهداشت روانی
انواع تعارض و تاثیرات آن بر بهداشت روانی تعارضات در انسان انواع مختلفی دارد. با اینکه خصوصیات مشترک تمامی آنها قرار گرفتن در وضعیتی است که فرد ناچار است از بین دو یا چند راه یکی رابرگزیند اما از لحاظ جاذبه یا دافعه بین تعارضات مقاومت از بین حالاتی که فرد می‌تواند انتخاب کند برخی حالات جاذب دارند یعنی فرد تمایل دارد آن حالات را برگزیند و در حالت دافع فرد تمایل دارد از انتخاب آن راه سرباز زند.
تعارض جاذب – جاذب و بهداشت روانی در حالت تعارض جاذب – جاذب فرد در وضعیتی قرار می‌گیرد که ناچار است از میان دو راه که هر دو برای وی جذاب و مطلوب هستند یکی را انتخاب کند. و در واقع انتخاب یکی از این راهها مستلزم چشم‌پوشی از راه دیگر است. به عنوان مثال ساده‌ای تصور کنید فردی را که علاقه به دو سریال متفاوتی دارد که هر دو در یک ساعت واحد از دو شبکه تلویزیونی پخش می‌شوند فرد در حالت انتخاب یکی از این فیلمها برای تماشا کردن در حالت تعارض قرار دارد و به هر حال باید تصمیم‌گیری کند و یکی را برای تماشا کردن انتخاب کند و یا هیچیک را حالت سومی وجود ندارد چون فرد نمی‌تواند هر دو را در یک لحظه واحد تماشا کند.
در چنین موردی میزان استرس‌زایی این موقعیت پایین است و فرد احساس ناراحتی چندانی نمی‌کند و بهداشت روانی او چندان به مخاطره نمی‌افتد. اما مواردی از زندگی وجود دارد که انتخاب فرد اهمیت حیاتی دارد و فرد باید تصمیمی بگیرد که برای زندگی و یا بخشهای مهمی از زندگی او اهمیت قابل توجه دارد. به عنوان مثال فردی که در رشته مورد علاقه خود در شهر دیگری پذیرفته شده است و در همان زمان شغل مورد علاقه او در شهر خودش به او پیشنهاد شده است. قرار گرفتن در چنین وضعیتی برای فرد آزار دهنده است تا زمانی که انتخاب درستی کرده و خود را از وضعیت خارج کند.
تعارض دافع- دافع و بهداشت روانی در حالتی تعارض دافع- دافع بوجود می‌آید که فرد ناچار است از بین دو یا چند وضعیتی یکی را انتخاب کند در حالی که به هیچ یک تمایل ندارد. مثل کسی که درد شدید بدنی دارد و از زدن آمپول هم ترس شدید دارد. ولی ناچار است یکی از این‌دو را که هر دو برایش ناگوار هستند یکی را انتخاب کند. در زندگی روزمره موارد زیادی از این حالت تعارض اتفاق می‌افتد که برخی از آنها مسائلی پیش افتاده‌تر بود. و درجه آزاردهندگی و استرس‌زایی آنها برای فرد پایین است اما مواردی نیز وجود دارند که فرد را در وضعیت بسیار ناگواری قرار می‌دهند و استرس زیادی را بر او تحمیل می‌کنند. تحمل چنین وضعیتی در دفعات مکرر یا مدت طولانی مدت اثرات مخرب بر بهداشت روانی فرد دارد.
تعارض جاذب- دافع و بهداشت روانیاین قبیل تعارضات که فرد با یک راه یا موقعیتی روبروست که هم برای فرد جذاب و هم دافع است. انسانها در حالاتی که می‌خواهند راهی انتخاب کنند که می‌دانند از برخی جهات آنها مفید و از برخی جهات برایشان نامناسب است دچار چنین حالاتی می‌شوند. مثل فردی که تمایل به ازدواج دارد ولی از سوی دیگر مشکلات بعد از آن مثل قبول مسئولیت و مشکلات مالی حاصل از زندگی مشترک و … او را از این کار باز می‌دارد. این نوع تعارض معمولا بیشترین میزان استرس را بر فرد وارد می‌سازد و بهداشت روانی او را به مخاطره می‌اندازد.
تاثیر بهداشت روانی برحل تعارضات تمامی انسانها خواه و ناخواه در وضعیتهایی قرار می‌گیرند که حاکی از وجود تعارض در یکی از انواع آن است. اما شیوه حل این تعرضات به عواملی بستگی دارد که یکی از این عوامل بهداشت روانی فرد است. افرادی که موفق به حفظ بهداشت روانی خود شده‌اند در چنین شرایطی با شیوه‌های مناسبی به حل تعارضات آن می‌پردازند و از میزان استرس‌زایی چنین موقعیتهایی می‌کاهند. آنها از شیوه‌هایی چون مهارتهای تصمیم‌گیری حل مساله و … استفاده بهینه می‌کنند

بهداشت روان چیست؟
سلامت را دو نوع می‌توان تعریف كرد. طبق تعریف منفی سلامت عبارت از فقدان بیماری است و طبق تعریف مثبت، سلامت با ارتقای (promotion) بهداشت مرتبط می‌شود؛ حتا در افراد سالم سلامت سطح‌های مختلفی دارد.
بهداشت روان نیز چیزی فراتر از فقدان یا نبود بیماری روانی است. بعد مثبت بهداشت روان كه سازمان بهداشت جهانی نیز روی آن تكیه دارد، در تعریف سلامتی لحاظ شده است « سلامتی یك حالت رفاه جسمی، روانی و اجتماعی است، نه فقط فقدان بیماری و یا ناتوانی» سازمان جهانی بهداشت همچنین تاکید دارد که هیچ یک از موارد فوق بر دیگری برتری ندارد.
مفهوم سلامت روان شامل آسایش ذهنی، احساس خودتوان‌مندی، خودمختاری، كفایت، درك هم بستگی بین نسلی و شناخت توانایی خود در محقق ساختن ظرفیت‌های عقلی و هیجانی خویش است. به گونه‌ای دیگر می‌توان گفت: بهداشت روان حالتی از رفاه است كه در آن فرد توانایی‌هایش را باز می‌شناسد و قادر است با استرس‌های معمول زندگی مدارا کند، از نظر شغلی مفید و سازنده باشد، برای اجتماع خود نقشی ایفا کند و با دیگران مشارکت و همکاری داشته باشد. سلامت روان شامل افزایش توانایی‌های افراد و جامعه و قادرسازی آن‌ها در دستیابی به اهداف مورد نظر می‌باشد.
بهداشت روان به همه ما مربوط است، نه فقط به كسانی كه از بیماری‌های روانی رنج می‌برند. هیچ گروهی از بیماری روانی مصون نیست. البته باید اذعان داشت كه در افراد بی‌خانمان، تهی‌دستان، افراد بی‌كار و با سطح تحصیلات پایین، ‌كسانی كه قربانی خشونت بوده‌اند، مهاجران و پناهندگان، كودكان و نوجوانان و زنانی كه مورد سواستفاده قرار گرفته‌اند و در افراد مسن كه مورد غفلـت و بی‌توجهی واقع شده‌اند، بیش‌تر دیده می‌شود.
متاسفانه در بخش عظیمی از دنیا به بهداشت روان و بیماری روانی به اندازه سلامت جسمانی و بیماری جسمی اهمیت داده نمی‌شود و مورد بی‌توجهی و غفلت قرار گرفته می‌شود.
در حقیقت بهداشت روان را می‌توان یکی از قدیمی ترین موضوعات به شمار آورد. زیرا بیماری های روانی از زمان های قدیم وجود داشته, بطوریکه بقراط در حدود 400 سال قبل از میلاد عقیده داشته که بیماران روانی را مانند بیماری جسمی باید درمان کرد. تقریبا از سال 1930 یعنی بعد از تشکیل اوّلین کنگره بین المللی بهداشت روان بود که این رشته بصورت جزئی از علوم پزشکی درآمد و سازمان های روانپزشکی و مراکز پیشگیری در کشورهای مترقی یکی بعد از دیگری فعالیت خود را شروع کردند.
در سال 1930 اوّلین کنگره بین المللی بهداشت روان با شرکت نمایندگان پنجاه کشور در واشنگتن تشکیل شد و مشکلات روانی کشورها و مسائلی از قبیل تاسیس بیمارستان ها, مراکز درمان سرپائی, مراکز کودکان عقب مانده ذهنی و نظایر آن مورد مطالعه قرار گرفت. ولی در 18 سال بعد یعنی در سال 1948 در سومین کنگره بین المللی بهداشت روان که در لندن تشکیل شد اساس فدراسیون جهانی بهداشت روان بنیان گذاری شد و در همان سال این فدراسیون به عضویت رسمی سازمان یونسکو و سازمان بهداشت جهانی درآمد بطوریکه سازمان جهانی بهداشت در ژنو نقش رهبری رسمی فدراسیون جهانی بهداشت روان را به عهده گرفت. از آن تاریخ به بعد هر سال یک جلسه بین المللی و هر چهار سال یکبار کنگره جهانی تشکیل شده و می شود. در نتیجه تلاش و کوشش های پیگیر روز 18 فروردین مطابق با هفتم آوریل روز جهانی بهداشت اعلام گردیده در سراسر جهان مسائل بهداشتی کشورها مورد بررسی قرار می‌گیرد. از مسئولین بهداشتی کشورهای مختلف خواسته شده تا برنامه های بهداشت روانی را جزء برنامه های بهداشت عمومی قرار دهند.
در کشور ایران نیز علیرغم آنکه از زمان محمدبن زکریای رازی و بعد, ابوعلی سینا به بیماران روانی (دیوانگان آن زمان) توجه داشته و برای آنها از دستورات مختلف داروئی و روش های گوناگونی همچون تلقین استفاده می‌کردند, ولی بطور رسمی در سال 1336 برنامه های روانشناسی و بهداشت روان از رادیوی ایران آغاز شد و در سال 1338 اداره بهداشت روانی در اداره کلّ بهداشت وزارت بهداری وقت، تشکیل گردید. اگرچه از سال 1319 تدریس بیماری های روانپزشکی دانشگاه تهران آغاز شده بود با قبول استراتژی P.H.C توسط جمهوری اسلامی ایران و ایجاد شبکه های بهداشتی درمانی, در کشور, موضوع بهداشت روان به منزله جزء نهم خدمات اوّلیه بهداشتی پذیرفته شد و در حال حاضر نیز از موضوعات بسیار ضروری در کشور, مورد توجه قرار دارد.

تاریخچه خدمات بهداشت روان در ایران
برای خدمات بهداشت روان در ایران،‌ میتوان چهار دوره قایل شد. دوره اوّل كه تا سال های 1320 ادامه یافت و دارالمجانین ها با شرایط بسیار نامناسب در تهران، همدان، شیراز و اصفهان وجود داشتند. دوره دوم از سال های 1320 یعنی هنگامیكه دانشكده پزشكی در كشور تاسیس، و روانپزشكی به عنوان شاخه ای از طب مدرن منظور شد، آغاز گردید. تاسیس بیمارستان های دانشگاهی جدید و تدریجاً ایجاد و رشد دپارتمان ها و بیمارستان های روانپزشكی و آموزش دستیاری روانپزشكی در سال های 1340، حداقل در شهرهای بزرگ، منجر به بهبود مراقبت های ارائه شده برای بیماران روانپزشكی شد.
در سومین دوره كه سال های 1350 را شامل می شد، تلاش هایی در جهت دستیابی به مراقبت های بهداشت روان جامع، توسط انجمنی برای توانبخشی معلولین و خدمات بهداشت روان جامعه صورت گرفت. این امر توسط اولین معاونت وزارت بهداشت و تامین اجتماعی انجام شد. وزارت متبوع، اقدام به یك سری پژوهش های همه گیرشناسی و تاسیس تعدادی بیمارستان و مراكز روانپزشكی جدید در نقاط مختلف كشور نمود و آغاز به آموزش سطح بندی شده در روانپزشكی و روانپرستاری كرد. این برنامه های آموزشی و تحقیقاتی، پس از انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، در انستیتو روانپزشكی تهران ادغام شد. چهارمین دوره از مهر ماه 1365 ، هنگامیكه برنامه ملی بهداشت روان (NPMH) توسط یك تیم چند رشته ای ( (Multidisciplinary از متخصصین طرح و توسط دولت پذیرفته شد، آغاز گردید. استراتژی اصلی، ادغام فعالیت های جدید در یك سیستم مراقبت های بهداشتی اوّلیه كارآمد بود.

ادغام بهداشت روان در سیستم مراقبت های بهداشتی اولیه
از سال 1367 تا 1369 یك پیش مطالعه (Pilot study) موفق در شهركُرد و شهرضا در مركز جمهوری اسلامی ایران انجام شد كه نشانگر افزایش قابل ملاحظه دانش بهداشتكارها و بهبود مهارت های بیماریابی در مقایسه با مناطق شاهد بود متعاقب آن، حركت هایی در كشور صورت گرفت كه منجر به گسترش سریعتر برنامه شد. برخی عوامل كه منجر به این تسریع شدند، عبارت بودند از:
ایجاد واحد بهداشت روان در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی اعلام بهداشت روان به عنوان نهمین جزء مراقبت های بهداشتی اولیه تشكیل كمیته مشورتی بهداشت روان كشوری كه اعضای آن عمدتاً اعضای هیئت علمی دانشكده های پزشكی بودند.
تهیه آیین نامه های آموزشی برای تمام سطوح ارائه بهداشت (1367)
بازنگری ها و كارگاه ها درباره برنامه كشوری (1370) و متدولوژی تحقیقات بهداشت روان (1372)
ارتقاء آگاهی سایر پرسنل بخش بهداشت از طریق كارگاه ها، سمینارها و كنفرانس ها
ارتقاء آگاهی عمومی در مورد بهداشت روان از طریق رسانه ها.

ارزیابی
سنجش مداوم فعالیت های بهداشت روان از طریق اخذ گزارش منظم و آنالیز آماری و ویزیت های دوره ای از شبكه توسط متخصصین مسئول در استان ها و اداره مركزی در تهران، ‌صورت می گیرد. با این وجود از ارزیابی های مستقل نیز استقبال میشود. چنین ارزیابی مستقلی توسط دفتر منطقه ای سازمان جهانی بهداشت در شرق مدیترانه در سال 1374 انجام پذیرفت. پژوهش، مشتمل بود بر بازرسی شبكه و جمع آوری اطلاعات از 266 بهورز و خانه بهداشت، 91 پزشك عمومی و مراكز بهداشت روستایی و 737 خانواده كه در مجاورت مناطق روستایی كه برنامه های بهداشت روان اجرا می شد، ساكن بودند این پژوهش همچنین مشتمل بود بر مطالعه ای روی اختلالات روانپزشكی در كار پزشكی عمومی و مسیر ورود به درمان. مطالعه دیگری در استان خراسان مشخص كرد كه 2/72 درصد از بیمارانی كه برای اوّلین بار در فاز آغازین طرح غربالگری شدند، از بیماری های تشخیص داده نشده ای برای حداقل 3 سال رنج می برده اند، این امر نشانگر آن است كه چنین ادغامی جهت پیشگیری ثانویه میتواند مفید باشد. جالب است متذكر شویم كه در نگاهی دیگر به مطالعات درمانی، نشان داده شد كه مراجعه به درمانگرهای سنتی بعنوان اوّلین گام جهت درمان، از 2/40 درصد در سال 1369 به 1/14 درصد در 1377 و 6/15 درصد در سال 1379 تغییر كرد. گرچه این یافته ها مربوط به یك منطقه نبودند، امّا میتوانند بازتابی از یك تغییر جهت در مسیر درمانی بسوی درمان به موقع باشد.

بهبود كیفیت ارائه خدمات
این مساله یك اولویت میباشد. حساسیت غربالگری توسط مراقبین بهداشتی اوّلیه پایین است سیستم ارجاع،‌ خصوصاً در سطوح مركزی تر به طور موثر كار نمی كند. سیستم خود را به طور عمده محدود به بیماریابی موردی و درمان كرده كه برای فایق آمدن بر این نارسایی ها، فعالیت های زیر مورد نیاز هستند:
بازآموزی بهورز، پیش بینی درمان دارویی رایگان یا حداقل یارانه ای، بازآموزی پرسنل بخش در سطوح مركزی تر (خصوصاً در جهت بهبود نگرش آنها به ارائه خدمات معطوف به جامعه)، پیش بینی سرویس های روانپزشكی رابط (liaison) در مراكز پزشكی عمومی، و برقراری ارتباط های كاری بین سیستم PHC و بخش خصوصی، جهت اطمینان از تداوم مراقبت.
سازمان های غیردولتی (NGO) كه تعداد آنها در حال افزایش است، میتوانند در این امر درگیر شوند.
درپایان
بهداشت روانی چیزی بیش از فقدان بیماری روانی است. اغلب افراد جامعه از سلامت روان خود غافل بوده و نسبت به آن بی اعتناء میباشند. ویژگیها و معیارهای بهداشت روان را میتوان اینگونه برشمرد:
۱-کیفیت اندیشیدن توام با آرامش با رویکردی خنثی و یا مثبت است. در مقابل اندیشه پر تنش، آزار دهنده و منفی.
۲- افکار بدون هیچ مقاومتی می آیند و می روند، بدون آنکه تنش قابل توجهی ایجاد کنند. در مقابل تفکر وسواسی و تکرار شونده.
۳- فرد در زمان حال زندگی میکند و تمام حواسش معطوف کاری است که در حال انجامش است. در مقابل فردی که غالب اوقات در خشم از گذشته و ترس از آینده بسر میبرد.
۴- احساس آرامش، امنیت، شفقت، شوخ طبعی، قدر شناسی، رضایت و کنجکاوی. در مقابل احساس تنش، خشم، نا امنی و نفرت.
۵- زندگی کنترل پذیر می نماید. در مقابل احساسی که زندگی از کنترل شما خارج است.
۶- مشکلات قابل حل بنظر میرسند و فرد خوشبینانه به مشکلات خود مینگرد. در مقابل مشکلات حل ناپذیر بنظر رسیده و فرد بدبینانه به مشکلات خود نگاه میکند.
۷- عزت نفس و اعتماد بنفس بالا. در مقابل اعتماد بنفس پایین و احساس اضطراب و نا امیدی.
۸- فرد احساس خوبی نسبت به خود دارد. فرد نقاط ضعف و قوت خود را بخوبی میشناسد.
۹- فرد اجازه نمیدهد احساساتی مانند ترس، خشم، عشق، حسادت، گناه و اضطراب تمام وجودش را در برگیرند.
۱۰- توان برقراری روابط اجتماعی و بین فردی رضایت بخش و پایدار.
۱۱- توانایی خندیدن به خود و با دیگران.
۱۲- فرد با وجود اختلاف عقاید، تفاوتها و کاستی ها برای خود و دیگران احترام قائل است.
۱۳- توانایی پذیرش مشکلات و ناکامیهای زندگی.
۱۴- استقلال در تصمیم گیری. عدم هراس از مشکلات و توانایی در حل بهنگام آنها.
۱۵- توانایی سازگاری با محیط پیرامون و تغییرات.
۱۶- داشتن روحیه شاد و با نشاط.
۱۷- توانایی تامین نیازهای شخصی.
۱۸- توانایی لذت بردن از زندگی.
۱۹- توانایی برقراری تعادل و توازن: میان کار و تفریح، خواب و بیداری، استراحت و فعالیت بدنی، تنهایی و معاشرت با دیگران، داخل خانه ماندن و از منزل خارج شدن.
۲۰- انعطاف پذیری: افرادی که دارای عقاید خشک بوده و در هیچ شرایطی حاظر به تغییر عقاید خود نیستند (حتی با استدلالهای روشن و متقاعد کننده) در واقع خود را معرض استرس زیادی قرار میدهند. انعطاف پذیری در انتظارات و احساسات نیز ضرروی است. افرادی که برخی احساسات و هیجانات خود را سرکوب کرده و از ابراز آنها نگرانی دارند خود را در معرض بیماریهای روانی قرار میدهند. فرد میبایست توانایی تغییر کردن، رشد کردن و تجربه کردن طیف وسیعی از احساسات را همگام با تغییر شرایط زندگی دارا باشد.
۲۱) -قابلیت ارتجاعی) تاب آوری: در فیزیک به توانایی بازگشت به شکل اولیه پس از خم شدن، کشیده شدن و یا فشرده شدن میباشد. اما در روانشناسی به مفهوم بازگشت به وضعیت عادی و طبیعی پس از مواجهه با ناملایمات روزگار، تغییرات و استرسها با حداقل درد و رنج است. یعنی همان تاب آوردن زیر فشار روانی و حفظ ثبات احساسی و سلامت روانی. توانایی کنار آمدن با ناملایمات و سازگاری با تغییرات. بیرون آمدن از شرایط سخت. میزان مقاومت و تحمل شما.
۲۲- توانایی دوست داشتن و عشق ورزیدن و همچنین دوست داشته شدن.
۲۳- خلاق و بهره ور بودن.
۲۴-توانایی بهره گیری از قوه تخیل. خیالپردازی نیز برای سلامتی روان ضروری است. اما تا حدی که فرد قادر باشد میان تخیل و واقعیت تفاوت قائل شود و آن دو را از هم تمیز دهد.
۲۵- فرد احساسات خود را میشناسد.
● چند نکته برای حفظ سلامت روانی
۱-مهارتهای حل مسائل و اختلافات را فرا گیرید.
۲- اعتماد بنفس و عزت نفس خود را افزایش دهید.
۳- هرگز خود را قربانی قلمداد نکنید.
۴- روشهای مدیریت زمان را بیاموزید.
۵- اجازه ندهید احساسات شما در درونتان انباشته گردند. احساسات خود را با دیگران در میان گذارید.
۶- از بحثها و نزاع های غیر ضروری اجتناب ورزید.
۷- عواملی که در شما ایجاد استرس میکنند را شناسایی کرده و مواجهه با آنها را به حداقل برسانید.
۸- تکنیک های تمدد اعصاب و آرامش یافتن را فرا گیرید.
۹- به اطرافیان خود بی توجه نبوده و در صورت لزوم یاری دهنده آنان باشید و در حد توانایی خود بکوشید مشکلاتشان را رفع کنید.
۱۰- از زندگی خود لذت ببرید. کاری را انجام دهید که به آن علاقمند هستید. جایی بروید که دوست دارید آنجا باشید. برای خودتان زندگی کنید و نه برای دیگران.
۱۱- تنها با افراد شاد و هم عقیده با خود معاشرت کنید. جدا از افرادی که اعتماد بنفس شما را کاهش میدهند دوری کنید. (افرادی که ناعادلانه از شما انتقاد کرده و یا تحقیرتان میکنند(
۱۲- از کمال گرایی بپرهیزید.هیچ کس کامل نیست.
۱۳- برای خود اهداف معقول، واقع گرایانه و در حد توانایی تان تعیین کنید.
۱۴- چیزهایی که قادر نمیباشید در خود و دیگران تغییر دهید را بپذیرید. دیگران را همانگونه که هستند بپذیرید.
۱۵- خشم خود را کنترل کنید.
۱۶- اشتباهات خود و دیگران را مورد بخشش قرار دهید.
۱۷- به قدر توانایی خود کار کنید.
۱۸- در زمان حال زندگی کنید. از گذشته درس بگیرید و برای آینده برنامه ریزی کنید.
۱۹- رژیم غذایی متعادل لازمه بهداشت روان است. از مصرف الکل وکافئین بپرهیزید. سیگار نکشید و فعالیت بدنی را ترک نکنید. خواب کافی داشته باشید.
۲۰- تاب آوری، انعطاف پذیری و ایجاد توازن را فراموش نکنید.
۲۱-مسئولیت زندگی خود را بپذیرید. از دیگران انتظار نداشته باشید تمام نیازهای شما را تامین کنند. خودتان این کار را می بایست انجام دهید.
بهداشت روان همان پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک است
برای ثبت نام در دوره آموزشی بهداشت روان می توانید بر روی نام دوره با عنوان بهداشت روان کلیک کنید.
منابع :
کتاب بهداشت روانی ، سیما فردوسی

ثبت نام دوره بهداشت روان